‘मलाई क्यान्सर भएपछि बुबाले बाख्रा बेच्नुभयो’

‘मलाई क्यान्सर भएको थाहा पाएपछि बुबाले बाख्रा बेच्नुभयो।’

यो वाक्य मैले बर्दियाकी २८ वर्षीया एक युवती मुखबाट सुनेको थिएँ, जो स्तन क्यान्सरबाट पीडित थिइन् । गाउँको सबै सम्पत्ति बेचेर काठमाडौं उपचारका लागि आएकी थिइन्, तर उनको उपचार अधुरै रह्यो।

किन?

औषधि अत्याधिक महँगो थियो। अस्पताल टाढा थियो। सरकारी सहयोग अपर्याप्त थियो ।

क्यान्सर केवल रोग होइन, नेपाली परिवारमाथिको सामाजिक-आर्थिक संकट पनि हो ।

यो पनि पढ्नुहोस

सूर्तीजन्य पदार्थले कसरी गराउँछ, मुखको क्यान्सर ?

विश्व स्वास्थ्य संगठन – ग्लोबोक्यान २०२२ का अनुसार:-

– हरेक वर्ष करिब २२ हजार नेपाली क्यान्सरको शिकार हुन्छन् ।

– र, १४ हजार ७०० जनाको मृत्यु उपचारको अभावमा त्यही वर्ष हुन्छ ।

यी तथ्यांक पछाडि लुकेका छन् हजारौँ अधुरा कथा:

– निःसन्तान बन्न बाध्य भएका महिला ।

– आमाबुबा गुमाएका बालबालिका ।

– घर बेचेर बिरामी जोगाउने प्रयासमा ऋणको पासोमा परेका परिवारहरू ।

अब समय आएको छ-बाँच्ने अधिकारका लागि सशक्त माग राख्ने ।

क्यान्सरलाई हामीले केवल वैज्ञानिक प्रश्न बनायौँ, तर यो न्यायको प्रश्न पनि हो ।

– किन एक किसानकी छोरीले क्यान्सरको समयमै उपचार पाउँदिनन् ?

– किन क्यान्सर उपचार काठमाडौंलगायत देशका केही ठूला शहरमा मात्र सीमित छ ?

– किन सस्तो जेनेरिक औषधिको अभावमा बिरामीले किमोथेरापी छोडेर घर फर्कनुपर्छ ?

क्यान्सर उपचारमा अनुभव भएको नाताले म भन्न चाहन्छु-हामीसँग समाधान छ र सबै सम्बन्धित निकायले गम्भीरतापूर्वक यो समस्या समाधान गर्न लाग्नुपर्छ ।

समाधानका उपायहरू

१.हरेक प्रदेशमा सु-सज्जित क्यान्सर केन्द्र 

– रेडिएसन, किमोथेरापी र परामर्शसहितको सुविधा ।

– दुर्गम क्षेत्रका बिरामीका लागि स्थानीय तहमा सेवा ।

– टेलिमेडिसिनमार्फत विशेषज्ञ परामर्श सुलभ बनाउने ।

– गाउँबाट आउने बिरामीलाई उपचारसँगै आवास र खानाको व्यवस्था ।

२.नेपालमै क्यान्सर औषधि उत्पादन

– भारत र बंगलादेशले गरिरहेको काम नेपालमा पनि सम्भव छ ।

– कर छुट, प्रविधि सहकार्य र निजी क्षेत्रको सहजीकरणबाट यो सम्भव छ।

३. स्वास्थ्य बीमामा क्यान्सर उपचारको पूर्ण समावेश

– न्यूनतम ५–१० लाख रुपैयाँको कभरेज ।

– विपन्न वर्गका लागि १०० प्रतिशत निःशुल्क उपचार ।

४. स्क्रिनिङ अभियान

– स्तन, पाठेघर, मुख र फोक्सोको क्यान्सरको समयमै पहिचान ।

– हरेक जिल्लामा स्क्रिनिङ सुविधा।

– समुदायस्तरमा सेवा पुर्‍याउन मोबाइल क्लिनिकको व्यवस्था ।

क्यान्सरबारे बोल्ने र बदल्ने समय

–  अब क्यान्सरको अवस्था र व्यवस्थाको बारेमा बोल्ने र बदल्ने समय हो ।

–   क्यान्सरको उपचार हरेक नागरिकको मौलिक अधिकार हो ।

–   यसलाई सस्तो, सुलभ र सम्मानजनक बनाउन हामी सबैको साझा प्रयास चाहिन्छ

–   सरकार, नीति निर्माता, डाक्टर, सञ्चारमाध्यम र तपाईं–हामी नागरिकको पनि ।

यो पनि पढ्नुहोस

क्यान्सर जस्तो रोगबाट बचाउने ‘एन्टिअक्सिडेन्ट’ के हो, कुन-कुन खानामा पाइन्छ ?