एमाले महाधिवेशन : मनमोहनजस्ता देखिने बिसी, ह्वीलचियरबाटै क्लस्टर खोज्दैछन् गौतम

२६ मंसिर, काठमाडौं । नेकपा एमालेको ११औं राष्ट्रिय महाधिवेशन चलिरहेको बेला भक्तपुरको सल्लाघारी र काठमाडौंका हलहरूमा हजारौं प्रतिनिधिहरूको भीड छ । भीडमा देशभरका विभिन्न कुनाबाट आएका पार्टीका शुभचिन्तक, प्रतिनिधिदेखि लामो बुढेसकालसम्म एमालेकै राजनीतिमा रमाएकाहरूसम्म भेटिन्छन् ।

यो भीडमा ह्वीलचेयरमा आएका एक प्रतिनिधि हुन्– कृष्ण गौतम ।

कीर्तिपुरमा बसोबास गर्ने गौतम बाँकेको कोहलपुरका स्थायी बासिन्दा हुन् । उनी एमालेको जनवर्गीय संगठन राष्ट्रिय अपाङ्गता संगठन नेपालका संघीय उपाध्यक्ष हुन् ।

२०५९ सालदेखि राजनीतिमा सक्रिय गौतम १०औं र ११औं महाधिवेशन दुवैमा प्रतिनिधि बनेका छन् । महाधिवेशन स्थलमा ह्वीलचेयर धकेल्दै आएका गौतमको अनुहारमा जेनजी आन्दोलनको भावना महाधिवेशनले बोक्ने आत्मविश्वास झल्किन्छ ।

‘जेनजी आन्दोलनले युवा मागेको छ । महाधिवेशनले त्यो पूरा गर्छ,’ उनी भन्छन्, ‘ अनि हामी अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरू भोट हाल्ने मात्र होइनन्, छानिने र नेतृत्व गर्ने अधिकार पनि राख्छन् ।’

यो भनाइ उनको लामो संघर्षको सार हो । बाँकेबाट प्रतिनिधित्व गर्ने गौतमले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका लागि क्लस्टर कोटा अझै दरिलो हुनुपर्ने माग राख्दै आएका छन् ।

‘संविधानले अपाङ्गता भएका व्यक्ति र अल्पसंख्यकलाई क्लस्टरको व्यवस्था गरेको छ । यदि पार्टी नेतृत्वले क्लस्टर बनायो भने समानुपातिकमा म पनि लड्न पहल गर्छु,’ उनले भने ।

समानुपातिक कोटाबाट अपाङ्गता भएकाहरूको प्रतिनिधित्व बढाउन उनी पार्टीभित्र लबिङ पनि गर्दैछन् ।

गौतमको राजनीतिक यात्रा २०५९ सालबाट सुरु भएको हो । त्यसअघि खासै सक्रिय नभएका उनी एमालेको महाधिवेशनमा सहभागी हुँदै गए । अहिले राष्ट्रिय अपाङ्गता संगठनलाई देशभरि संगठित गर्ने प्रक्रियामा छन् । हालसम्म ४५ जिल्लामा संघठित छन् ।

‘धेरै जिल्लामा गठनको क्रममा छौं, ठ्याक्क संख्या त भन्न सकिंदैन, तर थुप्रै साथीहरू संगठित हुँदैछन्,’ उनी भन्छन् ।

महाधिवेशनको सन्दर्भमा गौतमले हालैको जेनजी आन्दोलनलाई पनि जोडेर हेर्नुपर्ने बताउछन् । ‘जेनजी आन्दोलनले राजनीतिक तरंग ल्याएको छ । पूराना दलहरूले समानुपातिक समावेशीता नारामा मात्र सीमित राखे, व्यवहारमा लागू गरेनन् । त्यसैको परिणाम जेनजी आन्दोलन हो,’ उनी विश्लेषण गर्छन् ।

यो आन्दोलनले ठूला दलहरूलाई आफ्नो नेतृत्व जाँच्ने अवसर दिएको उनको बुझाइ छ । ‘अब नयाँ युवा पुस्ता र छुटेका वर्गहरूलाई समावेश गरेर अघि बढ्नुपर्छ,’ उनी सुझाउँछन् ।

यो पनि पढ्नुहोस

एमाले महाधिवेशन : खेतीपाती छाडेर भाषण सुन्न भक्तपुरमा

एमालेको यो महाधिवेशन जेनजी आन्दोलनपछिको पहिलो ठूलो राजनीतिक जमघट भएकाले विशेष सन्दर्भको रुपमा हेर्नुपर्ने उनले बताए । आन्दोलनले सरकार परिवर्तन मात्र होइन, दलहरूलाई समावेशीतातर्फ सोच्न बाध्य पारेको छ ।

उनी थप्छन्, ‘चुनाव आउँदैछ, महाधिवेशनपछि नेतृत्व चयन भएर पार्टी चुनावी तयारीमा जुट्छ । हामी पनि अस्वीकार गर्न सक्दैनौं । चुनावमा जाने हो । हामी युवा र आमनागरिकको भावना बोकेर फेरि पहिलो दल बन्छौ भन्ने विश्वास छ ।’

मनमोहन जस्तै देखिने बिसी

बालकृष्ण बिसी सुर्खेतबाट महाधिवेशनकै लागि भनेर आएका छन् । उनी बिहानैदेखि झक्तपुरको सल्लाघारीमा पुगेका छन् ।

१० वर्षदेखि पार्टीको केन्द्रीय सल्लाहकार भूमिकामा रहेका उनी शारीरीक अवस्थाका कारण सक्रिय राजनीतिमा छैनन् । तर, पुष्पलालबाट प्रेरित भएर राजनीतिमा लागेका उनी अझै कम्युनिस्ट चेत गहिरो राख्ने गर्छन् ।

‘शारीरीक अवस्थाका कारण सक्रिय राजनीतिमा आउन नसकेको हो । महाधिवेशन आउन लागेको ८ वटा महाधिवेशन हेरिरहेको छु । पाँचौंदेखि निरन्तर छु,’ बिसीले भने, ‘मेरुदण्डमा रड छ । त्यो नभएको भए अझै १० वर्ष सक्रिय राजनीति गर्थेँ ।’

उनले आफ्नो जागिर पञ्चायतले खाएको बताए । ‘महाधिवेशन भनेको पार्टी र कार्यकर्ताका लागि ठूलो उत्सव हो । यो तीर्थ हो । मान्छे जति धेरै भेट्यो त्यति धेरै आनन्द आउँछ,’ उनले भने ।

उनले महाधिवेशनस्थलमा आफूसँग तस्वीर खिच्नेको भीडजस्तो देखिने बताए ।

‘मनमोहन अधिकारीजस्तै देखियो । एमालेको अध्यक्ष हुँदा जिल्ला कमिटीको सचिव थिएँ । उहाँहरूसँग मेरो राम्रो सम्बन्ध थियो । उहाँसँग घनिष्ट सम्बन्ध थियो,’ उनले भने, ‘प्रभावित चाहीँ पुष्पलालबाट हुँदै भएको हुँ ।’

टोपी बेच्न जुम्लाबाट

सोही भीडमा भेटिएका अर्का व्यक्ति हुन्– भुन्टो ओड । उनको घर– जुम्लाको सिँजा । आफू महाधिवेशन हेर्नकै लागि काठमाडौं आएको उनले बताए ।

सोही मेसो पारेर उनले केही ढाका टोपी पनि ल्याएका रहेछन् । छोराछोरी नै काठमाडौंमा बसेर पढ्दै गरेको र उनीहरूलाई भेट्ने मौका पनि यही महाधिवेशन पारेर आएको उनले बताए ।

‘म महाधिवेशन हेर्दै र केही टोपी पनि लिएर आएको हुँ,’ उनले भने, ‘छोराछोरी पनि यहीँ पढ्छन् । भेट्न आएको हुँ ।’