कोरोना भाइरसको सम्भावित जोखिमबाट बच्न घरभित्रै बस्नुपर्छ, भिडभाडमा जानु हुँदैन भनेपनि दैनिक उपभोग्य वस्तु खरिदका लागि किराना पसल पुग्नु अत्यावश्यक कुरा हो । किराना पसल यस्तो ठाउँ हो, जहाँ ग्राहकको आउजाउ भइरहन्छ । जतिसुकै सावधानी अपनाएपनि त्यहाँ एकअर्काको सम्पर्कमा पुगिन्छ । सरसर्ती हेर्दा किराना पसलबाट कोरोना भाइरस फैलने जोखिम देखिन्छ । हुन त अहिलेसम्म खानेकुराको […]

रोगसँग जुधिरहेको विश्व अब भोकसँग कसरी जुध्नेछ ? यो प्रश्न किनपनि उठ्छ भने अहिले विश्व अनुपत्पाक अवस्थामा छ । चाहे कृषि उपजको कुरा गरौं वा उद्यमको । ठप्प जस्तै छ । यो स्थिती कहिलेसम्म रहन्छ ? यो प्रश्नको पनि ठोस उत्तर छैन । यदि अहिलेकै अवस्था अरु केही समय लम्बिने हो भने यसले भोकको आयतन […]

बेलाबखत हामी यसै दुःखी हुन्छौं । अनायासै औडाह लाग्छ । उदास हुन्छौं । अक्सर यस्तो किन हुन्छ भने हामीलाई आफ्नै कतिपय कमी-कमजोरी महसुस हुनथाल्छ । आफ्नो असफलता र अप्ठ्याराहरु महसुस हुनथाल्छ । आफूले केही गर्न नसकेको, आफूले केही नजानेको, आफूले केही नबुझेको लागेर मनमा हिनताबोध पैदा हुन्छ । यस्तो स्थिति किन हुन्छ भने  जब हामी […]

एक पटक एक जना बुद्धिमान व्यक्तिले एउटा कार्यक्रमको आयोजना गरे । उक्त कार्यक्रममा ती व्यक्तिले जीवनमा दुःखहरुबाट कसरी छुटकारा पाउने भन्ने बारेमा बताउन लागेका थिए । ती बुद्धिमान व्यक्तिको कुरा सुन्नका लागि मानिसहरु भेला भएका थिए । ती व्यक्ति कोठामा प्रवेश गरे । उनले भिंडलाई एउटा चुट्किला सुनाए । सबै मानिसहरु उनको चुट्किला सुनेर मज्जाले […]

अहिले सम्पूर्ण संसारमा नै कोरोना भाइरसको बारेमा बहस र सर्वेक्षण मुख्य विषय  बनेको छ । कोरोना भाइरससँग सम्बन्धित त्यस्ता पाँच कुराहरु, जुन अहिलेसम्म अगाडि आएका छैनन्। ती कुराहरुलाई हामी यहाँ प्रस्तुत गर्दैछौं । १. भिन्दा-भिन्दै मानिसहरुमा यसको असरमा किन यति धेरै अन्तर रहेको छ ? कोरोना भाइरसको चपेटामा आएका मानिसहरु मध्ये ८० प्रतिशत मानिसहरुमा यसको […]

सर्वत्र संकट छ । कसैको भान्सामा चुल्हो बल्न छाडिसके, कसैको खल्ती रित्तियो । कति घर पुग्न नपाएर अलपत्र छन्, कति भोकभोकै छन् । कोरोनाको जोखिम बढ्दै जाँदा सर्वसाधरण अरु थुप्रै किसिमका समस्यासँग पनि जुधिरहेका छन् । राज्यप्रतिको भरोसा र विश्वास टुट्दै गएको छ । हातमा शक्ति हुनेहरु आफ्नै दुनो सोझ्याउनतर्फ लागेका छन् । ढुकुटीमा धन […]

काठमाडौंको चावहिलमा बसोबास गर्ने ६० वर्षीया शोभा तथा ७० वर्षीय श्यामका छोरी तथा छोरा विदेशमा बसोबास गर्छन् । काठमाडौंमा उनीहरु दुई जना मात्र छन् । शोभाले घरमै कोचिङ क्लास सञ्चालन गरेकी छिन् भने श्यामले बाहिरको काम जस्तै बैंक जाने, बिजुली÷पानीको बिल तिर्ने, किनमेल गर्ने आदि काम गरिरहेका छन् । तर, अहिले लकडाउनको बेला दुबैको जिन्दगीमा […]

के बेलाबखत तपाईं बाल्यकालमा फर्किएर हेर्नुहुन्छ ? कसरी रमाउनुहुन्थ्यो ? कसरी खेल्नुहुन्थ्यो ? साथीसँगी कस्ता थिए ? के खेल्नुहुन्थ्यो ? कुन कुराले फुरुक्क बनाउँथ्यो  ? एकपटक बाल्यकालमा फर्किएर हेर्नुहोस्, तपाईं यसै रोमाञ्चक बन्नुहुनेछ । किनभने त्यसबेला गरिएका स-साना गल्तीहरु, बदमासी, मूर्खता पनि तपाईंलाई आज रमाइलो लाग्छ । बाल्यकालमा हामीसँग खुसी हुने कति धेरै कुरा थिए […]

आज इन्टरनेटले संसारलाई सानो औंलामा समेटेको छ । आज ठुला–ठुला व्यावसायिक कुराहरुदेखि पढाई समेत मानिसहरु इन्टरनेटको माध्यमबाट गर्छन् । विदेशमा रहेका आफन्तहरुको हरेक गतिविधिहरु इन्टरनेटको माध्ययमबाट देख्न र सुन्न पाइन्छ । त्यसैले आज इन्टरनेट त्यति आवश्यक भैसकेको छ, जति गाँस, बास, कपास हुन्छ । तर इन्टरनेटका साइटहरु राम्रोसंग प्रयोग भएन भने त्यसले तपाईंको व्यक्तित्व, चरित्र […]

उमेर ढल्कदै गयो । रोगले च्याप्न थाल्यो । आँखाको दृष्टि कमजोर भयो । कानले राम्ररी सुन्न छाड्यो । ओछ्यानमा पल्टिरहँदा वा एकै ठाउँ बसिरहँदा दिक्क लाग्छ । यताउता हिँड्दा गोडा दुख्छ । मीठोमसिनो शरीरले पचाउँदैन । रमझम मनले मान्दैन । मनमा अनेक कुरा खेल्छ । भलाकुसारी गर्ने दौतरी छैन । छोराछोरी, नाती–नातिनाले आफ्नो कुरामा चाख […]

लकडाउनका कारण देशभरीका सम्पूर्ण विद्यालय तथा कलेजका विद्यार्थीहरु यतिबेला घर–घरमै छन् । पछिल्लो आठ दिनदेखि घरभित्र रहनु पर्दा अधिकांश विद्यार्थीहरु दिक्क मान्न थालेका छन् । यो बेला उनीहरुका सामु समय बिताउने माध्यम भनेकै टेलिभिजन अथवा मोबाइल बन्न थालेका छन् । यद्यपि, लकडाउनको निराशाजनक क्षणलाई रमाइलो बनाउनका लागि टेलिभिजन र मोबाइलबाहेक अन्य धेरै सामग्रीहरु पनि छन्, […]

एक पुरुष घरको छतमा घाम तापेर बसिरहेका थिए । छतमा अर्को व्यक्ति दौडदै आइपुगे र उनले अत्तालिदै सुनाए, ‘ए मनबहादुर, छोरालाई गाडीले किचेर मारिदियो ।’ ति पुरुषले केही सोच्नै सकेनन् । आवेशमा त्यही छतबाट हामफाले । तेस्रो तलाबाट हुत्तिदै गर्दा पो उनले सोंचे, ‘अरे मेरो त कुनै छोरो नै छैन । मेरो छोरो भए पो […]

आफ्नो अद्भूत कर्म, विराट सोंच चिन्तनले बेलाबखत महापुरुषहरुको जन्म हुनेगर्छ । उनीहरुको खोज, अध्ययन, प्रयोग आफ्ना निम्ति मात्र होइन, विश्वकै मानव जाति र चराचर जगतका लागि उपयोगी हुँदै आएका छन् । उनै व्यक्तिहरुले कतिपय सन्दर्भमा आफ्ना जीवन–भोगाईको सार बताउने गर्छन्, जो हाम्रो निम्ति अमूल्य पाठ र प्रेरणको स्रोत बन्न सक्छ । श्रेष्ठ हुनु कुनै कार्य […]

संसारमा करिब तीन लाख २० हजार प्रकारका भाइरस छन्, जसले स्तनधारी प्राणीलाई संक्रमण गर्न सक्छन् । स्तरधारी अर्थात् जसले अण्डा नपारी बच्चा जन्माउँछन् । त्यस्ता केही भाइरसहरु जसले संसारभरीमा करिब डेढ करोड मानिसको ज्यान लिने गर्छन् । ती खतरनाक भाइरसहरु के–के हुन् भन्ने बारेमा केही जानकारीहरु प्रस्तुत गर्दैछौं । भाइरसहरुको गणना पृथ्वीमा सबैभन्दा पुरानो जीवहरुको […]

गाउँघरतिर अझैपनि केही यस्ता चलन बाँकी छन्, जो हाम्रा पूर्खाहरुले गर्दै आए । जस्तो कोही बनजंगल वा बाहिरबाट आएपछि चुल्होको आगो छोएर मात्र अरुसँग हेलमेल हुन पाउने । पलेंटी कसेर खाना खाने । आफ्नो भागको एक गाँस खाना छाड्ने । दुधजन्य परिकार र माछामासु एकसाथ खान नहुने । घरमा शुभ–अशुभ आदि कार्य गर्नुअघि सबैतिर गोमुत्र […]

यो शीर्षक देखेपछि तपाईंको पारो तातिन सक्छ । तर, हरेक कुराको दुई पाटो हुन्छ भनिन्छ । कोरोनाले विश्वलाई पिरोलेको छ, यो सत्य हो । साथसाथै के पनि सत्य हो भने, यसले कतिपय खर्चमा कटौती  गरिदिएको छ । केही सकारात्मक सुधार पनि ल्याएको छ । जस्तो यतिबेला धेरैले चुरोट, मदिरा सेवन गर्न पाएका छैनन् । बालबच्चाले […]

‘महान काम गर्ने एक मात्र तरिका यो हो कि तपाईंले आफ्नो कामलाई प्रेम गर्नुपर्छ ।’ स्टिभ जब्स यसै भन्छन् । उनी अमेरिकी कम्पनी एप्पलका संस्थापक । एप्पल कम्पनीमा उनले मूख्य कार्यकारी अधिकृतको रुपमा काम गरेका थिए । उनको जीवन निकै संघर्षपूर्ण रह्यो । अनेक उतार–चढावकाबीच उनले आफ्नो सन्तुलन गुमाएनन् । त्यही कारण उनी संघर्ष र […]

‘वर्क फ्रम होम’ अर्थात् घरबाट नै काम भन्ने कुरा सुन्दा राम्रो लाग्नसक्छ । तर, घरबाट काम गर्नु भन्ने कुरा सोचे जस्तो सजिलो भने छैन, विशेष गरेर अहिलेको जस्तो अवस्थामा । २१ औं शताब्दीमा जन्मिएका तथा हुर्किएका वर्तमान पुस्ताले यस्तो कुराको शायदै कल्पनासम्म गरेका थिए । कोरोना भाइरसबाट बच्नका लागि कर्मचारीहरु घरबाट नै काम गरिरहेका छन् […]

लकडाउन । त्यसमाथि अविवाहित अनि एक्लो बसाई । कसरी समय कटाउने ? यदि तपाईं पनि यही कुरा सोचेर चिन्तित भैरहनु भएको छ भने त्यसो नगर्नुहोस् । किनभने तपाईं यो स्थितिमा अन्य धेरै त्यस्ता मानिसहरुभन्दा खुशी हुनुहुन्छ, जो सम्बन्धमा छन् अथवा विवाहित छन् । लकडाउनको अवस्थामा विवाहित जोडीको तुलनामा अविवाहित व्यक्तिहरु नै बढी खुशी हुने पाइएको […]

काठमाडौंबाट मालबहाक कन्टेनरभित्र कोचिएर ५२ जना सर्वसाधारण वीरगञ्ज पुगे । वर्तमान संवेदनशील परिस्थितिको अवज्ञा गरेको निहुँमा उनीहरुलाई प्रहरीले पक्राउ गर्‍याे। अहिलेको अवस्थामा त्यसरी यात्रा गर्नु एक गल्ती थियो । तर, यो गल्ती उनीहरुले नजानेर वा जानीबुझी गरेका थिए होलान् ? सम्भवतः उनीहरुले शहर यसकारण छाडेका थिए कि, गाउँमा पुगेपछि ऐंचोपैंचो गरेर भएपनि प्राण धान्न सकिनेछ […]

जलवायु परिवर्तनको कारणले हिमनदीहरु पग्लिँदैछन् । तर, हामीले कहिलै सोच्दैनौं कि यो बरफ भित्र कस्तो भाइरसका जीवाणुहरु लुकेका हुन्छन् ? एक अनुमान छ कि सदियौंदेखि जमेको यस बरफ भित्र कैयौं किसिमको हानिकारक भाइरसहरु हुनसक्छन् । अहिले देखिएको कोरोना लगायतको भाइरसहरु समेत यस्तै किसिमका पुराना भाइरसहरु हुनसक्ने समेत एक अन्तराष्ट्रिय अध्ययाले देखाएको छ । हिमनदीमा कस्तो […]