कोही बच्चा यस्ता हुन्छन्, जसलाई रिसाएपछि सम्हाल्न गाह्रो हुन्छ । रिस आवेगले उनीहरु भड्कन्छन् । सामान तोडफोड गर्छन् । चिच्याउँछन् । भाग्छन् । रुन्छन् । निरास हुन्छन् । यस किसिमको अवस्थालाई टानट्रम भनेर बुझिन्छ । बच्चामा यस किसिमको प्रवृत्ति आमाबुवाको कारण हुनेगर्छ । जस्तो कि, आमाबुवामा तनाव, चिन्ता वा निरासा भएमा बच्चालाई टेन्ट्रमको समस्या हुन्छ […]

मौसम चाहे जस्तो होस्, मानिसले आफ्नो काम-कर्तव्य त पुरा गर्नु नै पर्छ । चाहे गर्मी होस् अथवा जाडो होस्, पानी नै परेको किन नहोस् मानिसले आफ्नो जिम्मेवारीलाई पुरा गर्नु नै पर्छ । मौसममा हुने परिवर्तनसंगै मानिसको जीवन शैलीमा पनि परिर्वतन त हुन्छ नै, तर मौसम अनुसार हामीले आफुलाई तयार गर्न सक्यौं भने हाम्रो जीवन सहज […]

केही दशक अघिसम्म महिलाहरु केवल गृहिणीको रुपमा मात्र परिचित थिए । उनीहरुलाई  घरको चार कुना बाहेक संसारको बारेमा कुनै ज्ञान तथा जानकारी हुँदैन थियो । उनीहरुको काम भनेको नै खाना बनाउने, घर सफा गर्ने, आफ्नो घर-परिवारको ध्यान दिने बाहेक अरु केही काम नै हुँदैन थियो तर, आज समय परिर्वतन भएको छ । आज महिलाहरु पुरुषको […]

आँखा अघिल्तर दुर्घटना हुन्छ । दुर्घटनाग्रस्त मान्छे छटपटाउँछ, चिच्याउँछ, सहयोगको याचना गर्छ । तर, यस्तो अवस्थामा सहयोगको हात बढाउनेहरु कति हुन्छन् ? भर्खरै मात्र बाढी-पहिरोले धेरै जनधनको क्षति पुर्‍यायो । सामाजिक सञ्जालभरी पानीमा पीडा भोग्नेहरुको दृश्य देखिन्छ । एक किसानको भैंसी बगाइरहेको छ । ति बृद्ध किसान त्यत्तीका भेलमा पसेर भैंसी जोगाउने प्रयत्नमा छन् । […]

के तपाईंको श्रीमती वा श्रीमानसँग पैसाको विषयलाई लिएर बहस भएको छ ? पैसाको बारेमा साथी वा परिवारका सदस्यसँग छलफल भएको छ ? खासगरी हामी पैसाको कुरा गर्दैनौं । किनभने यसले सामुन्नेका व्यक्तिलाई अनौठो लाग्नसक्छ वा नराम्रो । यद्यपी जहिलेपनि पैसाको विषयलाई नजरअन्दाज गर्न सकिदैन । जब पैसाको बहस हुन्छ, त्यसको अन्त्य एकदम खराब हुन्छ । […]

वर्षायाम भन्ने बित्तिकै धेरै कुराहरु जोडिएर आउँछन् । चर्को घाम, चिटचिट पसिना, डिहाइड्रेसन, उकुसमुकुस, अल्छिपना, आलस्यता तथा शरीरमा हुने उर्जाका कमी । यी सबै गर्मीका लक्षणहरु हुन्, जसलाई हामीले अहिले भोगिरहेका छौं । तर, केही उपायहरु अपनायो भने हामी गर्मीमा पनि फुर्तिलो रहन सक्छौं । खानपिनमा थोरै ध्यान दिन सकियो भने हामीले आफूमा भएको आलस्यतालाई […]

तपाईंको जीवन मूल्यवान बनाउने वा मूल्यहिन ? नितान्त तपाईंको हातको कुरा हो । जीवन त यसैपनि मूल्यावान् छ । तर, हामीले यसको मूल्य गुमाउने गर्छौं । जीवनलाई बुझ्दैनौं । हामीले आफ्नो जीवनको मूल्य कसरी तय गर्ने ? यस सन्दर्भमा एउटा कथा छ । एक व्यक्तिले भगवान बुद्धसँग सोधे, ‘जीवनको मूल्य के हो ?’ बुद्धले तत्काल […]

अक्सर हामी अरुभन्दा भिन्न वा अलग बन्ने अभ्यास गरिरहेका हुन्छौं । अरु जस्ता छन्, आफुलाई त्यस्तै देखाउन चाहँदैनौं । अरु जे छन्, आफुलाई त्यहीँ बनाउन चाहँदैनौं । हामी आफुलाई अरुभन्दा भिन्न स्थानमा उभ्याउन खोज्छौं । भिन्न देखिन रुचाउँछौं । आफ्नो अलग्गै पहिचान स्थापित गर्नु नराम्रो होइन । यसका लागि हामीले आफ्नै किसिमको काम गर्नुपर्छ, अरुले […]

‘लौ बर्बाद भयो, सबै खत्तम भयो’ हामी यस्तै भनिरहेका हुन्छौं । हाम्रो कुरा सुनेर बालबालिका के सोच्दा हुन् ? सबै बर्बाद नै पो भएछ । हामी बारम्बार भनिरहेका हुन्छौं, ‘यहाँ बस्नै नसकिने भयो । केही गर्नै नसकिने भयो ।’ हाम्रो कुरा सुनेर बालबालिका के सोच्दा हुन् ? समाजमा विकृति छ । विसंगति छ । कुरीति […]

उहिले पुर्खाहरुले ठिकै भने, ‘आफ्नो कान छाम्नु छैन, कागको पछाडि दौडने ।’ अहिलेको पुस्ताले यो उखानलाई अधकल्च बुझेका होलान् । खास कुरो यस्तो छ । ‘कागले कान लग्यो, कान लग्यो ।’ मान्छेहरु कराउँछन् । काग आकासतिर बत्तिएर उडिरहेको छ । सबै कागलाई लखेट्न पछि-पछि दौडन्छन् । कागले कसको कान लग्यो ? कसैलाई थाहा छैन । […]

तपाईंको हातमा यतिबेला स्मार्टफोन छ । स्मार्टफोनको उपभोग कति र कसरी गर्नुहुन्छ ? संभवत फोन अर्थात कुराकानी गर्न, सन्देश आदनप्रदान गर्न, भिडियो/फोटो खिच्न, युट्युब चलाउन, फेसबुक चलाउन, गेम खेल्न यसको प्रयोग गर्नुहुन्छ । कतिपयले यसबाट बैंकिङ कारोबार गर्नुहुन्छ, कतिले व्यवसायिक प्रयोजनले पनि यसको उपयोग गर्नुहुन्छ । यद्यपी स्मार्टफोन कम्पनीले जे-जति सुविधा एवं फिचर्स उलब्ध गराएको […]

हामी आधुनिक भयौं । परम्परा, संस्कृति, संस्कार हामीलाई पुरानो लाग्न थाल्यो । हामीले पुराना कुरालाई लत्यायौं । किनभने ति कुरामा वैज्ञानिक तर्क र तथ्य पाएनौं । आधुनिक हुने चक्करमा हामी लताकपडादेखि खानपानसम्ममा नयाँ-नयाँ प्रयोग गर्न थाल्यौं । मोजमस्ती, मिठोमसिनो, ऐशआरमलाई नै हामीले आधुनिकता बुझ्यौं । जे-जति सुविधा छन्, ति सबैको उपभोग गर्नुपर्छ भन्ने मान्यता राख्यौं […]

‘भविष्यमा असल मान्छे हुनु । गुणी हुनु । सबैको भलाई गर्नु ।’ बालबालिकालाई हामी यसै भन्छौं । आमाबुवाको अपेक्षा पनि हुन्छ, ‘छोराछोरी ठूलो मान्छे बनुन्, सबैले चिनुन् । आफ्नो काम र क्षमताले ख्याती आर्जन गरुन् । धन र वलले युक्त हुन् ।’ बालबालिकालाई थाहा छैन, ‘ठूलो मान्छे कस्तो हुन्छ ? असल कसरी बन्ने ? ख्याती […]

प्रेमको अन्तिम विन्दु के हो ? अहिलेसम्म सर्वमान्य परिभाषा बनिसकेको छैन । वैशालु उमेरको आकर्षण नै प्रेम हो भन्ने मान्यता बोकिरहेका हामीले प्रेमको गन्तव्य विवाह मान्ने गरेका छौ । कतिपयले यसलाई समर्थन गर्दैनन् । प्रेम गरेपछि विवाह गर्नैपर्छ भन्ने कुरालाई कतिले पुरातन सोंच मान्छन् । त्यसैले त वैंशालु जोडीबीच प्रेम र ब्रेकअपको चक्र चलिरहन्छ । […]

तपाईंका छोराछोरी किशोरावस्थाका भए ? उनीहरुमा केही शारीरिक परिवर्तन नियाल्नुभएको छ ? स्वभावमा केही परिवर्तन देखिन्छ ? यी प्रश्नमाथि मन्थन गर्नु किनपनि आवश्यक छ भने किशोरावस्था आफैमा एक संवेदनसिल अवस्था हो । यतिबेला उनीहरु शारीरिक तथा मानसिक परिवर्तनको अवस्थाबाट गुजि्ररहेका हुन्छन् । त्यसो त किशोरावस्थालाई ‘गोल्डेन एज’ पनि भनिन्छ । यतिबेला उनीहरु अरु बढी उमंगित, […]

बच्चालाई विद्यालय पुर्‍याउँदै हुनुहुन्छ । विद्यालयको बस छुट्छ कि भनेर हतारोमा हुनुहुन्छ । बाटोमा एक दृष्टिविहिन कष्टसाथ हिँड्दैछन् । हिलो, खाल्डोले बाटो हिँड्न सहज छैन । अब तपाईं ति दृष्टिविहिनलाई बेवास्ता गर्दै दौडनुहुन्छ कि उनको हात समाएर आफुसँगै असजिलो बाटो पार गराइदिनुहुन्छ ? बच्चालाई लिएर कतै गइरहनुभएको छ । बाटोमा एक बुढा मान्छे देख्नुहुन्छ, जो […]

साँच्चै, तपाईं दिनभरमा कति हाँस्नुभयो ? कसरी हाँस्नुभयो ? कुन प्रसंग वा विषयले तपाईंमा हाँसो ल्यायो ? के गर्दा तपाईं हाँस्नुभयो ? धेरै टाढा नपुग्नुहोस् । हिजोको दिन सम्झनुहोस् । हिजो बिहान उठेदेखि राति सुत्ने बेलासम्म तपाईं कति हाँस्नुभयो ? तपाईंले मनमनै गणना गर्नुभयो सायद । बिहान उठ्नसाथ तपाईं कुनै घरायसी प्रसंगले हाँस्नुभयो । श्रीमती/श्रीमानबीच […]

आमा हरेक कुरा चुपचाप सहन्छिन् । जे भनेपनि मान्छिन्, जे गरेपनि सहन्छिन् । जस्तोसुकै दुःख झेल्छिन् । तर, परिवारको खुसीको लागि आफ्नो आँशु लुकाउँछिन् । कहिले काहीँ समयमा खाना पाक्दैन । कोही कार्यलय जाने हतारोमा हुन्छन्, कोही विद्यालयमा । ‘किन खाना ढिलो भयो’ भन्दै सबैले आमामाथि रिस पोख्न थाल्छन् । बेलाबखत खानेकुरा मिठो लाग्दैन । […]

जोइ फोस्टर एलिस काठमाडौँको बि्रटिस कलेजका प्राचार्य हुन् । सन् २०१४देखि उनी नेपालमै बसेर काम गरिरहेका छन् । यी ३४ वर्षे अमेरिकी युवाले उच्च शिक्षा अध्ययनका क्रममा अमेरिका मात्र नभई चिन, बेलायत र कतारका विश्वविद्यालयहरू पनि चहारेका छन् । त्यसपछि भने उनी नेपालमै शिक्षा क्षेत्रमा कार्यरत छन् । यस हिसाबले एलिससँग विश्वका विविध देशका शिक्षा […]

गर्मीको समयमा मेकअप कस्तो गर्ने ? हेभी मेकअप गर्दा पसिनाले बगाउँछ । धुलो-धूँवा तलपतिन्छ । अर्कोतिर पानी पर्ने टुंगो हुन्न । पानीले पनि मेकअप बिगार्न सक्छ । आकर्षक देखिन प्रयोग गरिएको मेकअपले कुरुप देखियो भने ? हो त, गर्मीमा गरिने मेकअपमा केही ज्ञान हुन आवश्यक छ । गर्मीमा वाटरप्रुफ सौन्दर्य प्रसाधन प्रयोग गर्नुपर्छ । यसबाट […]

पिता सोध्छन्, ‘खानेकुरा कहाँबाट आउँछ ?’ बच्चा भन्छन्, ‘किचनबाट, फ्रिजबाट ।’ पिता सोध्छन्, ‘पैसा कहाँबाट आउँछ ?’ बच्चा भन्छन्, ‘एटिएमबाट ।’ यो ठट्यौली मात्र होइन, यर्थाथ पनि हो । अहिलेका बालबालिकाहरु व्यवहारिक जीवनबाट कसरी विमुख हुँदै जाँदैछन् भन्ने कुराको दृष्टान्त पनि हो । छोराछोरीलाई सुख दिने वा पढाउने चक्करमा हामीले आफ्नो दुःख लुकायौं । पारिवारिक […]