जब व्यक्तिभित्र नकारात्मक भावको विकास हुन्छ । तब तनाव, निराशा जस्ता धेरै समस्याहरुले जन्म लिन थाल्छन्। यस्तो अवस्थामा, तिनीहरूलाई कसरी जोगाउने र जीवनलाई सकारात्मक बनाउने भन्ने बारेमा सिक्नु आवश्यक छ । मानव जातिले आज नकारात्मक सोच र भावनाहरुलाई सामान्य रुपमा ग्रहण गर्न थालेका छन् । जसका कारण मान्छेमा तनाव, चिन्ता, उदासिनता र निराशालाई सामान्य मान्न […]

वैशाख सुरु भएकोसँगै कौसी खेती गर्नेहरूको लागि घरमै फलाउने विभिन्न जातका तरकारी लगाउने सिजन सुरु भएको छ। मनसुन सुरु हुन सामान्यतया डेढदेखि २ महिना बाँकी छ । कतिपय तरकारीको प्रकृति अनुसार मनसुन सुरु भएपछि तरकारी फस्टाउन नसक्ने भएकोले मनसुन सुरु हुनुभन्दा पहिले नै फलाउने तरकारीको समेत सिजन सुरु भएको कौसीखेतीका अभियान्ताहरू बताउँछन् । उनीहरूका अनुसार […]

पश्चिममा सप्तरीदेखि पूर्वमा पश्चिम बंगलको कुचविहारसम्म मनाइने सिरुवा पर्व बिहीबार पनि मनाइँदैछ । सामान्यतया ३ दिनसम्म मनाइने यो पर्व पहिलो दिन पानीको साथमा, दोस्रो दिन हिलोको साथमा र तेस्रो दिन रंगको साथमा मनाउने गरिन्छ । जानकारहरु यो पर्व कम्बोडिया, थाइल्याण्ड जस्ता मुलुकसम्म मनाउने गरिन्छ । यद्यपि नेपाल र भारतबाहिर यसको नाम पनि फरक छ । […]

अप्रिल १३ अर्थात् मंगलबारदेखि इस्लाम धर्मावलम्बीहरुको पवित्र पर्व रमदान सुरु भएको छ । बुधबार पहिलो रोजा बसेसँगै रमदान सुरु भएको घण्टाघरमा रहेको काश्मिरी तकिया नेपाली जामे मस्जिदले जनाएको छ । जामे मस्जिदका अनुसार चैत ३० गतेदेखि नै तरावीह गर्नुपर्ने भए पनि नेपालको कुनै पनि भागमा चन्द्रमा नदेखिएकोले मंगलबार मात्रै तरावीह गरेर बुधबार रमजानको पहिलो रोजा […]

मंगलबारदेखि विक्रम संवत् सुरुवातको २०७८ वर्ष पूरा भएको छ । १ अर्ब ९७ लाख वर्ष पहिले सुरु भएको मानिने कल्पाब्द संवत् होस् या १९ करोड वर्ष पहिलेदेखि सुरु भएको मानिने सृष्टि संवत् नै किन नहोस् । यी सवै संवतहरू अहिलेसम्म पनि गणना जारी रहेका संवतहरू हुन् । भारतीय शासक विक्रमादित्यले सुरु गरेको विक्रम संवत् अहिले […]

विक्रम संवत् २०७८ सालको सुरुवात भएको छ । क्यालेण्डरले पाना फेरेसँगै हामीले एउटा चरम त्रासदीको कालखण्डयुक्त वर्षलाई बिदाइ गरेका छौं । अर्थात् हामीले एउटा सौर्यमासको चक्र पूरा गरेर नयाँ चक्र सुरु गरेका छौं । आजकै दिनदेखि नयाँ संवत्सरको समेत सुरुवात भएको छ । सामान्यतया संवत् भनेको समयको गणना हो । यसको गणना कतै सूर्यको गतिको आधारमा […]

सिराहाको लहान क्षेत्र विक्रम संवत्को नयाँ वर्षको सुरुवातसँगै एउटा सांस्कृतिक एवं ऐतिहासिक महत्वका कारण चर्चामा आउने गर्छ । लहानको सल्हेस फूलबारीमा रहेको हारमको रुखमा नयाँ वर्षको दिन बिहानदेखि फुल्ने फूल हेर्नेको घुइँचो लाग्छ । साथै सोही फूललाई साक्षी राखेर प्रेमको कसम खाने जोडीको पनि यस दिन घुइँचो लाग्ने गर्छ । साँझ परेपछि बिस्तारै ओइलाउँदै जाने […]

चालु वर्ष सुखद् रहेन । खासगरी कोरोना महाव्याधिले मानव जातिलाई त्रस्त बनाइरह्यो । रोग–कष्ट,  औषधि–उपचार, मृत्युको कालो चक्रमा हामी फन्को लगाइरह्याैं। रोगको भयले हामीलाई मानसिक रुपमा नराम्ररी विथोलिरह्यो । सामाजिक जीवन अस्तव्यस्त बनाइदियो । कतिले रोजीरोटी गुमाए, कतिले आर्जन गुमाए, कतिले आफ्नै परिवार । यद्यपि त्यससँगै महाव्याधिको यो वर्षले हामीलाई केही अनमोल पाठ पनि सिकाएर […]

हतियार, कलाकृति र चित्रहरूको संग्रहालय त सबैले देखेकै विषय हो । तर विश्वमा नै दुर्लभ रहेको शौचालयको संग्रहालय भने धेरैको लागि रोचक विषय हो । संग्रहालय आफैँमा बहुमूल्य सामग्रीहरुको संग्रह गर्ने ठाउँ हो । तर कतै शौचालयको समेत छुट्टै संग्रहालयको विकास भएको छ भन्ने कुरा धेरैलाई अनौठो लाग्न सक्छ । विश्वमा विभिन्न ठाउँमा शौचालयको इतिहास […]

एउटा प्रचलित भनाई छ, ‘विपत्तिहरु दुःख र कष्ट मात्र बोकेर आएको हुँदैन । हामीभित्रको शक्ति एवं सामर्थ्य निकाल्न पनि आउँछ ।’ कोरोना महामारी यसको मिल्दो दृष्टान्त हो । कोरोना महामारीले विश्वकै मानव समुदायलाई आच्छु–आच्छु बनायो । कतिको ज्यान लग्यो, कतिलाई अस्पतालको शैयामा पु¥यायो । यसले शारीरिक, मानसिक मात्र होइन, सामाजिक जीवन पनि नराम्ररी प्रभावित बनाइदियो […]

सामान्यतया हामी जहाँ पनि सुन्नेभन्दा बढी बोल्नुमा विश्वास गर्छौं । तसर्थ, हामी एक राम्रो श्रोता बन्न र समस्या समाधान गर्न सक्षम हुँदैनौं । तर के उपयुक्त बानी हो ? धेरै सुन्नु कि धेरै बोल्नु ? आजको युग डिजिटल युग हो, हामी सबै हाम्रो डिजिटल दुनियाँमा यति रमाइएका छौं कि यही डिजिटल माध्यमबाट पनि अरूमा आफ्ना […]

चौतारी वास्तवमा बटुवाको थकाइ मेटाउने थलो हो । गाउँबेसी गर्दा भारी बिसाउने ठाउँ पनि चौतारी नै हुन् । तर मोटरबाटोको ठाउँमा भएको विस्तारसँगै चौतारीहरु बिर्सिइँदै गए । मान्छेहरु हिँडडुल गर्न छाडेसँगै चौतारीको महत्व पनि कम हुन थाल्यो । तर के अहिलेको समयमा चौतारी अस्तित्वविहीन बनिसकेका हुन् त ? बर र पिपलसँगै रोपेर चारकुना बनाइएको चौतारी, […]

सामान्य मान्छेको जीवनमा घट्ने प्रेम सम्बन्ध धेरैको लागि सामान्य विषय हो । तर यही प्रेम सम्बन्धको कुरा सार्वजनिक क्षेत्रमा सक्रिय व्यक्तिहरूमा भयो भने त्यसले विश्वभरि नै चर्चाको विषय बनाइदिन सक्छ । शुक्रबार बेलायतको बकिंघम दरबारमा फिलिपको ९९ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो । राजपरिवारका सबैभन्दा उच्च अवस्थामा रहेका यी दम्पतीको बिचमा एउटा रोचक प्रेम कहानी […]

‘बेडू पाको बारो मासा, काफल पाको चैता मेरी छैला…’ भारतको उत्तराखण्ड लगायतको भेगमा प्रसिद्ध यो गीत स्व. मोहन चन्द्र उप्रेतीले लेखेका हुन् । उत्तराखण्डमा चर्चित रहेको यो गीतले काफलको महिमा र काफल पाकेसँगै आउने काफल पाक्यो चरीको व्याख्या गरेको छ । नेपालमा मात्र नभएर छिमेकी मुलुकमा समेत विशेष रहेको कुरालाई पुष्टि गरेको छ । नेपाली […]

पूर्वीय साहित्यमा सबैभन्दा माथिल्लो स्थानमा रहेको ग्रन्थ वेद हो । वेदको आधारमा लेखिएका सबै ग्रन्थहरू नै वैदिक ग्रन्थहरू हुन् र यी सबै ग्रन्थहरू वेदको मूल भावसँग बाझिएको हकसम्म अमान्य हुन्छन् भन्ने मान्यता राखिन्छ । सामान्यतया साहित्यिक ग्रन्थहरूलाई श्रुति र स्मृति ग्रन्थको रूपमा पनि मान्ने गरिन्छ । वेददेखि पुराणसम्मका वैदिक साहित्यको सामान्य जानकारी तल दिइएको छ […]

संभवतः म पहिलो नेपाल दृष्टिविहीन मोडल हुँ, जो ¥याम्प शोमा उत्रिएँ । अष्ट्रेलियामा ‘सप्तपरी’ कार्यक्रममा मलाई पनि समावेश गरिएको थियो । र, त्यहीअन्तर्गत ¥याम्पमा हिंडें । नाच्नु, गाउनु, ¥याम्पमा हिंड्नु, आकर्षक लुगा छनोट गर्नु अर्थात् जीवनलाई सप्तरंगी बनाउनु । म यसको पक्षधर हुँ । पहिरनप्रति म सजग छु । आफ्नो शरीर सुहाउँदो र आकर्षक लुगा […]

एउटा गाउँ थियो, जहाँ कहिल्यै पानी पर्दैनथ्यो । त्यहाँका मान्छेहरु एकदमै दुःखी र चिन्तित थिए । अन्नबालीका लागि कहाँबाट पानी ल्याउने ? यही कुराले उनीहरुलाई सधै तनावग्रस्त बनाइरहन्थ्यो । पानी ल्याउनका लागि स्थानिय वासिन्दा अनेक प्रयास गर्थे तर त्यो कहिल्यै सफल हुँदैनथ्यो । बेलाबखत थोरै पानी पथ्र्यो र त्यो पनि छोटो अवधिका लागि । मान्छेहरुले […]

नेपालले विश्वको कूल क्षेत्रफलको जम्मा ०।०१ प्रतिशत भू-भाग मात्र ओगटेको  छ । तथापि जैविक विविधताको दृष्टिले भने नेपाल सम्पन्न मुलुककै रुपमा चिनिन्छ । जैविक विविधताको दृष्टिले नेपाल विश्वको २६ औं स्थानमा पर्दछ । त्यसो त तराईदेखि हिमाल र पूर्व मेचीदेखी पश्चिम महाकालीसम्म फैलिएको नेपालको भौगोलिक बनावट, भू-स्वरुप तथा उँचाईमा ठूलो अन्तर भएकोले पनि नेपाल जैविक […]

कोरोना महामारीका कारण अघिल्लो वर्ष भएको लकडाउनको पहिलो २ महिनामा मात्रै नेपालमा ३१ जना गर्भवती तथा सुत्केरीले ज्यान गुमाए । स्वास्थ्य सेवा विभागको परिवार कल्याण महाशाखाका अनुसार लकडाउनको सो अवधिभर सो संख्यामा गर्भवती तथा सुत्केरीले ज्यान गुमाएका हुन् । यसमध्ये धेरै सुत्केरीले उचित स्वास्थ्य उपचारको अभावका कारण ज्यान गुमाएको विश्लेषकहरु बताउँछन् । नेपालमा स्वास्थ्यप्रतिको यति […]

विश्वमा प्रत्येक देशको आ-आफ्नै अनौंठो परम्परागत पहिरन संस्कारहरू रहेको पाइन्छ । यही भाषा संस्कृति र पहिरन आदिमा रहेको विशिष्टताका कारण नै एक देशलाई अर्को देशबाट अलग गर्न सकिन्छ । आधुनिकीकरणको प्रभावले विदेशी पहिरनलाई अँगाले पनि आफ्नो अस्तित्वलाई जोगाउन आफ्नो परम्परागत एवं विशिष्ट सांस्कृतिक संस्कारलाई बचाउनै पर्छ । परम्परागत चिनियाँ लुगाहरू पनि यही चीनको विशिष्ठता जनाउने […]

पछिल्लो समय राजधानी काठमाडौं लगायत देशका विभिन्न स्थानमा फैलिएको प्रदूषणले फोक्सोमा गर्ने असरको बारेमा धेरै चर्चा हुने गरेको छ । तर शरीरको संवेदनशील मानिएको आँखामा यसले पार्ने प्रभावका बारेमा भने अहिलेको प्रदूषण झनै घातक रहेको आँखा सम्बन्धी विशेषज्ञहरु बताउँछन् । पाटन सामुदायिक आँखा स्याहार केन्द्रमा यही साताको सुरु र अघिल्लो साताको अन्तिम दिनमा दैनिक १२ […]