अहिलेका सचेत अभिभावक ठान्छन्, ‘बालबालिका सुकिला-मुकिला हुनुपर्छ ।’ उनीहरुलाई आफ्नो छोराछोरी धुलो-माटोको सम्पर्कमा आएको निको लाग्दैन । छोराछोरी सुकिला होस्, धुलो-माटो नखेलुन्, लुगाफाटोमा फोहोर नलागोस्, हात-खुट्टा सफा होस् भन्ने लाग्छ । त्यही कारण छोराछोरीलाई घरभित्रै खेल्ने वातावरण मिलाइन्छ । घरको परिधिबाट बाहिर निस्कन अनुमति दिइदैन । तर, कुनैपनि बालबालिकाको शारीरिक र मानसिक विकास सही रुपले […]

गाईसँग हाम्रो भावनात्मक सम्बन्ध छ । हामी गाई पूज्छौं । गाईलाई पवित्र र गुणी जनवार मानिन्छ । ग्रामिण समाजमा गाई पाल्ने परम्परा अनिवार्य जस्तै छ । गाईको दुध मात्र होइन, गौमूत्र  समेत मानव स्वास्थ्यका लागि राम्रो मानिन्छ । कपितय रोगमा गौमूत्र को प्रयोग गर्नु सवोत्तम हुने बताइन्छ । त्यसो त पूर्विय संस्कारमा गाईको गौमूत्र , […]

अर्बौं जनसंख्या भएको यो विश्वमा कति मानिस जन्मिन्छन् र मर्छन् कुनै हिसाब किताब हुँदैन । तर, केही यस्ता मानिस पनि हुन्छन् जसलाई यो दुनिया छोडेर गएको शताब्दियौं पछिसम्म पनि सम्भिmइन्छ । आफूले गरेका राम्रो कामको कारण उनीहरुले आफूलाई अमर बनाउँछन् । यस्तै मानिसहरु मध्ये एक हुन् बेलायती वैज्ञानिक सर आइज्याक न्यूटन । विज्ञानको दुनियामा आइज्याक […]

तनाव र चिन्ता वयष्क मानिसहरुलाई मात्रै हुन्छ भन्ने धेरैको सोच हुन्छ । हामी पनि सोच्छौं बच्चालाई त तनाव चिन्ता केही पनि हुँदैन । तर, हाम्रो यस्तो सोच गलत छ किनभने आजभोली बच्चाहरुपनि देखि नै तनाव र चिन्तामा रहने गर्छन् । सानै उमेरमा बढाईको बोझले उनीहरुको बाल मस्तिस्कमा तनाव पैदा गर्छ । गृहकार्यको चिन्ता, परिक्षाको तनाव, […]

गएको फागुनमा अमेरिकाको फ्लोरिडास्थित एक विद्यालयमा १९ बर्षे किशोरले अन्धधुन्द गोली चलाउँदा १७ जना विद्यार्थी तथा शिक्षकले ज्यान गुमाए । कतिपय अंगभंग भए । यसरी गोली चलाउने किशोर थिए, निकोलस क्रुज । उनी सोही विद्यालयका पूर्व विद्यार्थी थिए । केही समयअघि मात्र उनी विद्यालयबाट निष्कासनमा परेका थिए । क्रुजले किन यसरी उत्पात मच्याए ? यसलाई […]

जीवनमा केही गर्नका लागि उर्जा चाहिन्छ । उर्जाका अनेक स्रोत हुन्छन् । अरुको भोगाई, विचार, सुझाव पनि त्यही स्रोत हुनसक्छ, जसले हाम्रो जीवनलाई फरक ढंगबाट सोच्न र केही गर्ने प्रेरणा दिन्छ । विभिन्न कालखण्डमा हाम्रा पूर्खाहरु, विभिन्न विचारक, दार्शनिक, राजनेता, धर्मगुरुहरुले आफ्नो भोगाईको आधारमा यस्ता विचार व्यक्त गरेका छन्, जो हाम्रो निम्ति प्रेरणादायी हुनसक्छ । […]

अहिले थुप्रै अभिभावकको लागि टाउको दुखाईको विषय हो, छोराछोरी  दुर्व्यसनमा फस्छ कि भन्ने । छोराछोरीको भविष्यले भन्दा दुर्व्यसनको भयले आमाबुबालाई पिरोलेको छ । आफ्नो भविष्य सम्झेर हुर्काइरहेका छोराछोरीलाई लागुऔषध पूर्नस्थापना केन्द्र पठाउनुपर्ने वाध्यताबाट हजारौं आमाबुवा गुज्रिरहेका छन् । कतिका छोराछोरी कारागारमा बन्दी छन् । यस्तो अवस्थामा आमाबुवाले खाने हरेक गाँसमा सन्तोष मिल्दैन । हरेक चाडपर्व, उत्सव […]

हरेक मानिसको जीवनका दुई पाटो हुन्छन् । एउटा व्यक्तिगत र अर्को पेशागत । जीवनयापनका लागि हरेक मानिसले कुनै न कुनै पेशामा आफूलाई संलग्न गराउनैपर्छ । आफ्नो पेशामा समर्पित भएर लाग्नेले नै सफलताको सिँढी चढ्न सक्छ । तर, हरबखत कामको बारेमा मात्रै सोच्ने बानीले निजी जीवनमा नकारत्मक असर पर्न सक्छ । त्यसैले निजी र व्यवसायिक जीवनलाई […]

भनिन्छ, बालबालिकाहरु देशको भविष्य हुन् । त्यसैले यदि बालबालिका नै भएनन् भने कुनै पनि देशको भविष्य खतरामा पर्न सक्छ । यसै खतरालाई संकेत गर्ने एक शोध अगाडि आएको छ । उक्त शोधअनुसार विश्वभरमा महिलाहरुको प्रजनन दरमा गिरावट आएको छ । शोधकर्ताहरुका अनुसार यो शोधको नतिजा स्तब्ध बनाउने खालको छ र यसले मानव समाजमा गम्भिर परिणाम […]

विवाह एउटा रोमाञ्चक अनुभव हो । विवाह लगत्तै जीवन रंगीन बन्छ । तर, समय बित्दै जाँदा यो ‘ब्ल्याक एन्ड ह्वाइट’ हुँदै जान्छ । केही नयाँपन आउँदैन । जिन्दगीले हामीलाई यस तरिकाले व्यस्त राख्छ कि हामी एक अर्काको लागि पर्याप्त समय नै दिन सक्दैनौं । ठूला–ठूला चाहनालाई पुरा गर्नतिर लाग्दा ससाना खुसीहरु हराउँछन् । तर, ख्याल […]

सूचना र प्रविधिको विकाससँगै विभिन्न किसिमका ग्याजेटहरुको प्रयोग बढ्दै जाँदा हामी पुस्तकबाट टाढा हुँदै गइरहेका छौं । हाम्रो पुरानो साथीलाई आजकाल स्मार्टफोन, ट्याब्लेट, ल्यापटप, कम्प्युटर, टिभीजस्ता विद्युतीय उपकरणहरुले खोसेका छन् । त्यसमाथि अहिलेका विद्यार्थीहरु पनि पढ्न अल्छी हुँदै गइरहेका छन् र उनीहरु पुस्तकमा भन्दा ग्याजेटमै झुण्डिरहेका हुन्छन् । तर, पुस्तक पढ्नु र ग्याजेटमा रमाउनु अलग […]

यसमा दुई मत छैन कि हरेक मानिस जीवनमा सुखी र खुसी रहन चाहन्छन् । तर, यस्तो चाहना सबैको पूरा हुँदैन । धेरै मानिसहरु कुनै न कुनै कुरामा असन्तुष्ट हुन्छन् । आफूले चाहेको जस्तो नहुँदा वा कुनै काममा असफलता भोग्दा मानिसलाई आफ्नो जीवनै बेकार पनि लाग्नसक्छ । लगातारको असफलता भोगेका मानिसहरुमा त अत्यधिक नकरात्मक सोच उत्पन्न […]

२१ कात्तिक, काठमाडौं । आज तिहार पर्वको तेस्रो दिन अर्थात कात्तिक कृष्ण औँसी । आजको दिन हिन्दू धर्मावलम्बीहरुले धनधान्य र समृद्धिकी देवी लक्ष्मीको विशेष पूजा आराधना गर्छन् । लक्ष्मी पूजाको दिन बिहानै गोठमा रहेको गाइको पूजा गरिन्छ । गाईलाई पूजा गरि माला लगाइदिएर मिठा परिकार खान दिने चलन रहेको छ । यस दिन गाईको गोबरले […]

यतिबेला बालबालिका फुरुंग छन् । विद्यालय जानु परेको छैन । तिहारको रमझम सुरु भइसकेको छ । देउसी-भैलो खेल्ने योजना बुनिरहेका छन् । उनीहरु उत्सुक पनि छन्, तिहारको माहौल देखेर । कहिले काग त, कहिले कुकुरको पूजा । कहिले देउसी भैलो त, कहिले दियो-बत्तीको झिलिमिली । बालबालिका सधै नयाँ कुरा हेर्न, जान्न र बुझ्न उत्सुक हुन्छन् […]

विहान उठेर राम्ररी तङ्गि्रन नपाई विद्यालय गएका बच्चा साँझ घर र्फकन्छन् । हामी सोध्छौं, ‘आज के छ होमवर्क ?’ बच्चाको जवाफ आउनुअघि नै हामी आदेश दिन्छौं, ‘लु खाजासाजा खाएर होमवर्क सक्नु ।’ कति अभिभावकलाई लाग्छ, होमवर्क भनेको आफ्नो बच्चाको ड्युटी हो । त्यो पुरा गरेपछि ढुक्क हुन्छ । त्यही कारण उनीहरु हतार-हतार होमवर्क गराउँछन् । […]

जब हामी प्रेमको कुरा गर्छौं, हाम्रो आँखामा प्रेमी/प्रेमिकाको अनुहार अघिल्तिर आइपुग्छ । श्रीमान्/श्रीमतीको, छोराछोरीको, आमाबुबाको, आफन्तको, नातेदारको नाम स्मरण हुन्छ । आफुले पालेको कुकुरको, गाईको वा अन्य जनवारको सम्झना हुन्छ । मानौं, प्रेम दिने कुरा हो । अतः हामी आफ्ना मायालु, पार्टनर, आमाबुबा, छोराछोरीलाई माया दिइरहेका छौं/दिन्छौं । सोच्नुहोस् त, तपाईं स्वयम्लाई कहिल्यै प्रेम गर्नुभएको […]

अस्पताल जाने कुराले तपाईं/हाम्रो मन थर्कमान हुन्छ । जब औषधीका गन्धहरु नाखमा ठोक्किन आइपुग्छ, अज्ञात त्रासले हामी भित्रभित्रै खुम्चन्छौं । हाम्रा शरीरबाट रगत निकाल्दा, दिसा-पिसाब-खकार जाँच गरिरहँदा, अन्य चेकअप गरिरहँदा अनेक शंका/उपशंका मनभित्र मडारिन थाल्छ । हामी सोचमग्न हुन्छौं, ‘कतै मलाई डरलाग्दो रोग त लागेको छैन ?’ अक्सर यस्तो आशंकाले मनको कुनामा सधै डेरा जमाएर […]

हामी सधै जीवन जिउने कुरा गर्छौं । जिउने कला सिक्छौं । यसरी जिउने, त्यसरी जिउने भन्दा भन्दै सबै समय गुज्रिएर जान्छ । जीवन कसरी जिउने ? यसको कुनै फर्मूला छैन । किनभने फरक बर्ग, बर्ण, भूगोल, संस्कृति, हावापानीले पनि मानिसको जिउने शैलीमा प्रभाव पार्छ । एउटा भूगोलमा जन्मिएका मानिसले जुन ढंगले जिउने अभ्यास गर्छ, अर्को […]

‘गरिब भएर जन्मनु तिम्रो दोष होइन, बरु गरिब भएर मर्नु तिम्रो गल्ती हो ।’ भनाईको सार के हो भने, हामी धनी हुने जन्मले होइन, आफ्नो कर्मले हो । जब जन्मन्छौं, त्यही दिनदेखि हाम्रो जीवन अनेक परीक्षाबाट गुज्रन थाल्छ । यी परीक्षामा हामी आफुलाई कति उत्कृष्ट ढंगले अगाडि बढ्न सक्छौं भन्ने कुराले नै समग्र हाम्रो जीवनको […]

तपाईंले हेक्का राख्नु भएकै होला, आफ्ना आसपासमा केही यस्ता व्यक्ति हुन्छन् जो सधै खुसी देखिन्छन् । फुरुङ्ग देखिन्छन् । उनको अनुहारमा चिन्ता, तनाव, आक्रोस, दुःख केहीपनि देखिदैन । के उसलाई कुनै दुख छैन ? कुनै समस्याले घेरेको छैन ? सर्व-सम्पन्न छ ? सबैकुरा पुग्दो छ ? पक्कैपनि, यस्ता व्यक्ति संसारमा खोजेर फेला पारिदैन । अर्थात […]

हामी के चाहन्छौं भने, आफु जस्तो छौं, अरुपनि त्यस्तै होस् । आफुले जसरी सोचिन्छ, अरुको सोंच पनि त्यस्तै भए हुन्थ्यो । तर, हामी जस्तो छौं, जे सोच्छौं, अरु पनि त्यस्तै हुन्छ वा हुनुपर्छ भन्ने छैन । भनिन्छ नि, जो जस्तो छ, उसलाई त्यही रुपमा स्विकार्नुपर्छ । किनभने प्रकृतिले हरेक व्यक्तिलाई फरक बनाएका छन् । उनीहरुको […]