हातको नाडीमा आउने गाँठाले कुनै समस्या ल्याउँछ ?

शरीरमा कुनै गाँठागुठी देखिनेबित्तिकै धेरैलाई शंका लाग्छ कतै क्यान्सर त भएन ? यस्ता गाँठागुठी क्यान्सरकै कारण हुने भएकाले पनि हामीमध्ये धेरैको मनमा यस्तो सोच आउनु स्वभाविक नै हो । हातको नाडीमा पनि गाँठो वा सिस्ट देखिन सक्छ । तर यसबाट आत्तिहाल्नु भने पर्दैन ।

हातको नाडीमा देखिने ग्यान्ग्लियन सिस्ट हो, यसमा क्यान्सरको कुनै डर हुँदैन । ग्यान्गलियन सिस्ट एकप्रकारको तरल पदार्थले भरिएको सानो थैली वा डल्लो हो । जुन शरीरको जोर्नी वा टेन्डन (मांसपेशीलाई हड्डीसँग जोड्ने तन्तु) मा बढी देखिन्छ ।  यस्तो डल्लोभित्र बाक्लो, टाँसिने र चिल्लो खाको तलर पदार्थ हुन्छ ।

सामान्यतया हातको नाडीको पछाडिको जोर्नीमा देखिन सक्छ । त्यस्तै नाडीको हत्केलाको छेउमा पनि देखिन्छ । केहीमा भने घुँडा र खुट्टाको माथिल्लो भागमा पनि आउन सक्छ ।

लक्षण

नरम गाँठो हुन सक्छ । आकार परिवर्तन गर्छ तर चल्दैन । उक्त गाँठो आकारमा सानो हुन सक्छ वा निको भएर फेरि फर्कन सक्छ । एक्कासि सुन्निएको जस्तो देखिन सक्छ । प्राय: यो गाँठो दुख्दैन । सुरुवातको समयमा नदुख्ने भएकाले आएको पनि थाहा हुँदैन । तर धेरै समय बितेपछि भने कहिलेकाहीं दुख्ने गर्छ । नाडीलाई दबाब पर्ने कार्य भइराख्दा भने दुख्न सक्ने सम्भावना हुन्छ ।

जब सिस्ट टेन्डनमा जोडिएको हुन्छ । यसबाट प्रभावित औंलामा कमजोरी महसुस हुन सक्छ । कतिपय अवस्थामा सो गाँठोले नसा च्यापिएर हात झमझमाउन सक्छ ।

कारण

यो कुनै संक्रमण र चोटपटकबाट आउने रोग होइन । र, क्यान्सरको कारक पनि होइन । यसबारे धेरै अनुसन्धान भए पनि ग्यान्गलियन सिस्टको ठोस कारण पत्ता लाग्न सकेको छैन । नाडीलाई दबाब पर्ने खालको कार्य गर्ने व्यक्तिमा यो देखिन सक्छ ।

त्यस्तै यो गाँठो पुरुषको तुलनामा महिलामा बढी देखिएको पाइन्छ । र, २० देखि ४० उमेर समूहमा ७० प्रतिशत देखिन्छ । १० वर्षभन्दा कम उमेरसमूहमा भने विरलै देखिएको छ ।

पहिचान

गाँठो भएको ठाउँमा दबाब दिएर अवस्था निर्क्योल गरिन्छ । त्यसपछि भिडियोएक्स-रे गरेर कस्तो अवस्थामा कहाँ छ भनेर हेरिन्छ । यसबाट कतिको अन्य अंगमा प्रभाव पार्छ वा पर्दैन थाहा हुन्छ ।

उपचार

कुनै खालको दुखाइ छैन भने केही समय कुर्दा हुन्छ । किनकि यो गाँठो ठूलो रोगको कारक नबन्ने र कतिपय अवस्थामा आफैं पनि हराउन सक्छ । सुरुवाती अवस्थामा भएमा घरमै बस्दा औंलाले दैनिकजसो थिचेर दबाब दिएर फुटाउन पनि सकिन्छ । यसरी फुटाउँदा कुनै किसिमको असर गर्दैन । यो औषधि र मलम लगाएर पनि निको हुँदैन । त्यसैले कुनै किसिमको असर गरेको छैन भने केही नगर्दा पनि समस्या पर्दैन ।

यदि गाँठोले नसातिर दखल दिएमा, नसा च्यापिएमा, आकार पनि बढिरहेको अवस्थामा  त्यसभित्रको जमेको तरल पदार्थलाई सिरिन्ज प्रयोग गरेर निकाल्न सकिन्छ । यसरी सिरिन्जबाट निकाल्दा ४० प्रतिशतमा ठीक हुन्छ । तर कसैमा भने पुन: फर्केर पनि आउन सक्छ । त्यसपछि पनि आइरहेमा लगातार तीन पटक सिरिन्जबाट निकाल्न सकेमा ८५ प्रतिशत ठीक हुन्छ ।

त्यस्तै यसको बिना चिरफार दूरबीन प्रविधिले पनि हटाउन सकिन्छ । अन्य प्रविधिभन्दा यो महंगो हुन्छ तर पुन: फर्किने सम्भावना पाँच प्रतिशत मात्र रहन्छ ।

फिजियोथेरापीबाट निको हुन सक्दैन

धेरैले फिजियोथेरापी गराएर वा अंकुपन्चरबाट पनि निको हुन्छ भन्दै गराएको पाइन्छ । तर त्यस्ता गतिविधिले पनि यसलाई निको पार्न सक्दैन । यसको विकल्प भनेको शल्यक्रिया र सुईबाट तरल पदार्थ निकाल्नु नै हो ।

(हाडजोर्नी सर्जन डा. पाण्डेसँग अनलाइनखबरकर्मी मनिषा थापासँगको कुराकानीमा आधारित)