डा. रोशन प्रजापति मेडिकल अन्कोलोजिस्ट
किमोथेरापीले महिनावारी रोकिन सक्छ ?
२०८० मंसिर १४ गते १६:१९
डा. रोशन प्रजापति मेडिकल अन्कोलोजिस्ट
किमोथेरापी गरिसकेपछि शरीरमा विभिन्न साइड-इफेक्ट देखिन सक्छ । जसमध्ये महिनावारी गडबडी हुनु वा रोकिनु पनि एक हो ।
क्यान्सरको उपचारमध्ये प्रचलित उपचार विधि हो किमोथेरापी । क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने औषधि नै किमोथेरापी हो । सर्जरी विधिभन्दा अघि पहिले ट्युमरलाई कम गर्न किमोथेरापी गरिन्छ । क्यान्सरका कोषिकाहरु तीव्र रुपमा बढ्दै जाने भएकाले यसलाई नियन्त्रण गर्न किमोथेरापी गरिन्छ । किमोथेरापीमा बढ्दो कोषिकाहरु मार्न शक्तिशाली रसायन वा औषधिको प्रयोग गरिन्छ ।
किमोथेरापीले महिनावारीमा असर गर्छ ?
किमोथेरापीबाट उपचार गरेपछि महिनावारी गडबडी हुने समस्या हुन्छ । कतिपय अवस्थामा रोकिन पनि सक्छ । किमोथेरापीमा क्यान्सरको कोषिका नियन्त्रण तथा नष्ट गर्न प्रयोग गरिने कडा खालको औषधि प्रयोग गरिन्छ । यसले क्यान्सरको कोषिकालाई मात्र नष्ट नगरी शरीरका अन्य कोषिकालाई नष्ट गर्छ ।
किमोथेरापी गर्दा डिम्बाशयमा असर पर्दा महिनावारी गडबडी हुने वा रोकिने हुन्छ । यसले एस्ट्रोजन हार्मोनमा उत्पादनमा क्षति पुर्याउँछ । एस्ट्रोजन हार्मोन यौन विकासको लागि भूमिका निर्वाह गर्ने महत्वपूर्ण हार्मोन हो । यसलाई सेक्स हार्मोन पनि भनिन्छ । यस्तो अवस्थामा महिनावारी गडबडी हुने वा रोकिने हुन्छ ।
त्यसैले कुनै महिलाले किमोथेरापी लिइरहेकी छिन् भने उनको अन्य महिलाको तुलनामा कम उमेरमा रजोनिवृत्ति हुन सक्छ ।
निःसन्तानपनको समस्या पनि हुन सक्छ ?
किमोथेरापी गरिसकेपछि कम उमेरमै महिनावारी रोकिने समस्याले भविष्यमा प्रजनन् क्षमतामा गम्भीर असर पर्न सक्छ । किमोथेरापी गरिसकेपछि अण्डाशयले परिपक्व अण्डाहरू उत्पादन गर्न असक्षम हुन्छन् । उत्पादन भएका अण्डाहरू क्षतिग्रस्त हुने वा नष्ट हुने गर्छ । यसले गर्दा गर्भ रहने सम्भावना न्यून हुन्छ । यति मात्र नभई केमोथेरापीले फलोपियन ट्युब अर्थात् गर्भाशय ट्युबलाई पनि क्षति पुर्याउँछ । जसले गर्दा किमोथेरापीपछि बाँझोपन हुने जोखिम बढी हुन्छ ।
त्यसैले किमोथेरापीले बाँझोपन ल्याउने सम्भावना भएकाले क्यान्सर पीडित महिलाको अण्डा निकालेर सुरक्षित गरिन्छ । पछि किमोथेरापीले अण्डाशयलाई नष्ट गरेको खण्डमा विकल्पस्वरुप आईभीएफबाट बच्चा जन्माउन सकिन्छ । त्यसैले क्यान्सर भएका महिला र पुरुषलाई शुक्राणु बचत गर्ने गरिन्छ ।
महिनावारी कहिलेसम्म रोकिन सक्छ ?
किमोथेरापी दिएका सबै बिरामी महिलाको यति नै समय महिनावारी रोकिन्छ भन्ने हुँदैन । कसैलाई किमो गरिसकेपछि दुई-तीन महिनाको एकचोटि महिनावारी हुन सक्छ भने कसैकसैलाई दुई-तीन वर्षसम्म पनि नहुन पनि सक्छ । यो किमोथेरापीको प्रकार र बिरामीको उमेरमा भर पर्छ । त्यस्तै कहिलेकाहीं बीचबीचमा थोरै रगत देखिने पनि हुन सक्छ । तर यस्तो हुँदैन महिनावारी सुकेको नै भने होइन । औषधिको डोजको कारण केही समयको लागि रोकिएको हुन्छ ।
महिनावारी फेरि सुचारु हुन्छ ?
किमोथेरापीका कारण रोकिएको महिनावारी शतप्रतिशत फर्किन्छ भन्न सकिंदैन । ४० वर्ष नाघेका बिरामीको महिनावारी पूर्ण रुपमा बन्द हुन सक्छ भने त्यसभन्दा कम उमेरका महिलाको चाहिं सुचारु हुने सम्भावना हुन्छ । सामान्यतया रजोनिवृत्ति अर्थात् महिनावारी ४० देखि ५० वर्षको बीचमा हुन्छ ।
प्रतिक्रिया 4