यो पनि पढ्नुहोस
डा. रविनबहादुर बस्नेत प्रमुख कन्सल्टेन्ट युरोसर्जन
गर्भावस्थामा पिसाब संक्रमण भए के गर्ने ?
२०८१ वैशाख ४ गते १३:१८
डा. रविनबहादुर बस्नेत प्रमुख कन्सल्टेन्ट युरोसर्जन
गर्भावस्थामा पिसाबको संक्रमणले महिलालाई सताइरहेको हुन्छ । पिसाबको संक्रमणले मूत्राशय, मूत्रमार्ग र मिर्गौलालाई असर पार्छ । गर्भावस्थामा महिलाको शरीरमा धेरै परिवर्तन हुन्छ । जसले गर्दा अन्य बेला भन्दा पिसाबको संक्रमण हुने सम्भावना आठदेखि १० प्रतिशत बढी हुन्छ ।
गर्भावस्थामा पिसाबको संक्रमण हुने विभिन्न कारण हुन्छन् । गर्भवती महिलाको इम्युनिटी पावर कम छ, पानी कम पिउँछिन्, गर्भवती महिलाको उमेर बढी छ, पहिलेदेखि नै पिसाबको संक्रमण हुने गरेको छ र आफू बस्ने वातावरण फोहोर छ भने महिलामा पिसाब संक्रमणको जोखिम उच्च हुन्छ ।
गर्भावस्थामा पिसाब संक्रमण हुने अन्य कारण
सामान्यतया पिसाब एसिडिक हुन्छ, जसले संक्रमणबाट बचाउँछ । तर गर्भावस्थामा महिलाको पिसाबबाट सुगर र प्रोटिन निस्किरहेको हुन्छ । शरीरमा विभिन्न प्रकारको हार्मोनल परिवर्तन हुन्छ, जसले गर्दा पिसाबमा एसिडको मात्रा कमी हुन्छ जसले गर्दा पिसाबको संक्रमणसँग लड्ने क्षमता कम हुन्छ र गर्भवती महिलामा पिसाबको संक्रमण हुन्छ ।
मिर्गौलाबाट ‘युरेटर’ पिसाब नली हुँदै पिसाब थैलीसम्म पुग्छ । तर पिसाब थैलीमा आएको पिसाब फर्किएर युरेटरमा जाँदैन । गर्भावस्थामा भने विभिन्न हार्मोनले मांसपेशीलाई रिल्याक्स गराउँछ, जसले गर्दा पिसाबथैलीको पिसाब पनि युरेटरतिर जान सक्छ जसलाई ‘भिसाइको युरिटेरेल रिफल्स’ भनिन्छ । जुन गर्भावस्थामा बढी हुन्छ र पिसाबमा संक्रमण छ भने माथि मिर्गौ सम्म पुगेर मिर्गौलालाई समेत संक्रमण गराउन सक्छ ।
पिसाबथैलीको पछाडिपट्टि पाठेघर रहेको हुन्छ । गर्भावस्थामा पाठेघर ठूलो भएको हुन्छ । पाठेघर ठूलो हुँदा पिसाबथैलीलाई त्यसले थिच्छ र पिसाबथैलीको क्षमता कमजोर हुन्छ, जसले गर्दा छिटो-छिटो पिसाब लाग्ने र पिसाबको संक्रमण हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।
ठूलो भएको पाठेघरले युरेटरलाई पनि थिच्छ, जसले गर्दा पिसाब पिसाबथैलीमा आउनुपर्ने त्यति आउन सक्दैन कम आउँछ, जसले पनि पिसाबको संक्रमण हुने सम्भावना बढ्छ ।
गर्भावस्थामा मधुमेह र उच्च रक्तचापको समस्या देखा पर्यो भने पनि पिसाबको संक्रमण हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।
पिसाब संक्रमणले निम्तिने सक्ने जोखिम
गर्भावस्थामा पिसाबथैलीको संक्रमण हुने सम्भावना विभिन्न कारणले बढी हुन्छ । यो बेला हुने पिसाब संक्रमणले पहिले त गर्भवती महिलालाई पिसाब छिटो-छिटो पिसाब लाग्ने, पिसाब पोल्ने लगायत असर गर्ने भयो । साथै बच्चामा पनि असर गर्छ । गर्भावस्थामा आमालाई पिसाब संक्रमण भयो भने बच्चा छिटो जन्मिने, सानो जन्मिने, संक्रमण धेरै फैलिएर बच्चा नै खेर जाने समेत हुनसक्छ ।
गर्भावस्थामा पिसाबको संक्रमण भए के गर्ने ?
गर्भावस्थामा पिसाबको संक्रमण भयो भने त्यसलाई जटिल पिसाबको संक्रमण भनिन्छ । जसको उपचार गर्न निकै गाह्रो हुन्छ । यो बेला संक्रमण कम गर्न सबै औषधि दिन मिल्दैन । गर्भावस्थामा पिसाबको संक्रमणको कम गर्ने औषधि दिइयो भने त्यसले बच्चामा असर गर्न सक्छ । त्यसैले यसबाट बच्नका लागि विशेष ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ ।
-गर्भावस्थामा पिसाबको संक्रमणबाट बच्नका लागि प्रशस्त मात्रामा पानी पिउनुपर्छ । जसले गर्दा पिसाब धेरै बग्छ र कीटाणु बग्छ ।
-सरसफाइमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ । शौचालयको सरसफाइ, यौनाङ्गको सरसफाइमा पनि विशेष ध्यान दिनुपर्छ ।
-गर्भावस्थामा रेगुलर चेकजाँच गर्न अस्पताल जाँदा प्रत्येक पटक पिसाबको जाँच गर्ने, जसले गर्दा समयमै संक्रमण पत्ता लाग्छ र त्यसको उपचार गर्न सजिलो हुन्छ ।
प्रतिक्रिया 4