विश्वको एक खतरनाक आदिवासी, जहाँ केटीहरूको ओठ काटिन्छ

विश्वका विभिन्न कुनाहरूमा रहेका रहस्यमय र खतरनाक आदिवासीहरूले मानव सभ्यताको विविधता र सांस्कृतिक समृद्धिलाई उजागर गर्छन् । यी आदिवासीहरूले हजारौं वर्ष पुराना परम्पराहरूलाई अझै पनि जीवन्त राखेका छन्, जुन आधुनिक संसारका लागि अनौठो र आश्चर्यजनक लाग्न सक्छ । यिनीहरूको जीवनशैली, विश्वास र परम्पराहरूले उनीहरूलाई अन्य समुदायभन्दा फरक बनाउँछ । यस्तै एक आदिवासी हो, इथियोपियाको मुर्सी आदिवासी । यसको क्रूर र हिंसक परम्पराहरूले विश्वभर चर्चा कमाएको छ ।

मुर्सी आदिवासीको परिचय

मुर्सी आदिवासी दक्षिणी इथियोपियाको ओमो उपत्यकामा बस्छ, जुन सूडानको सीमासँग जोडिएको एक दुर्गम क्षेत्र हो । यो क्षेत्र प्राकृतिक सौन्दर्य र जैविक विविधताले भरिपूर्ण छ । तर, यहाँको जीवन कठिन र जोखिमपूर्ण छ । मुर्सी आदिवासीको जनसंख्या करिब १० हजारदेखि १२ हजारको बीचमा रहेको अनुमान गरिन्छ । यो समुदाय आफ्नो अनौठो परम्परा, हिंसक व्यवहार र बाहिरी संसारसँगको न्यून सम्पर्कका कारण चर्चित छ । उनीहरू आधुनिक सभ्यताबाट लगभग पूर्णरूपमा अलग छन् र आफ्नो परम्परालाई कडाइका साथ पालना गर्छन् ।

मुर्सी आदिवासीको जीवनशैली र संस्कृति

मुर्सी आदिवासीका मानिसहरू मुख्य रूपमा खेती र पशुपालनमा निर्भर छन् । उनीहरूका लागि गाईवस्तु केवल जीविकोपार्जनको साधन मात्र होइन, बरु सामाजिक प्रतिष्ठा र धनको प्रतीक पनि हो । गाईको संख्या र गुणस्तरले व्यक्तिको सामाजिक हैसियत निर्धारण गर्छ । यो आदिवासीमा गाईलाई यति धेरै महत्त्व दिइन्छ कि, विवाहको समयमा दुलाह पक्षले दुलही पक्षलाई गाईहरूको ठूलो संख्या कन्यादानको रूपमा दिनुपर्छ ।

मुर्सीहरूको जीवनशैलीमा हिंसालाई सामान्य रूपमा लिइन्छ । विशेषगरी, पुरुषहरूमा ‘डोंगा’ भनिने एक परम्परागत लडाइँ निकै प्रचलित छ । यो लडाइँमा दुई पुरुषहरू लाठी (डोंगा) लिएर एकअर्कासँग भिड्छन्, जुन प्रायः रक्तपातपूर्ण हुन्छ । यो परम्परालाई पुरुषत्व र साहसको प्रदर्शनको रूपमा लिइन्छ । यस्ता लडाइँहरू सामुदायिक उत्सवको हिस्सा हुन्छन् र समुदायका युवाहरूले यसमा भाग लिन उत्साहित हुन्छन् ।

महिलाहरूको ओठ काट्ने अनौठो परम्परा

मुर्सी आदिवासीको सबैभन्दा चर्चित र विवादास्पद परम्परामध्ये एक हो, महिलाहरूको तल्लो ओठमा डिस्क लिप प्लेट राख्ने प्रथा । यो प्रक्रिया किशोरीहरू जवान भएपछि शुरू हुन्छ । सामान्यतया १५–१६ वर्षको उमेरमा, केटीहरूको तल्लो ओठमा गहिरो चिरा पारिन्छ र त्यसमा काठ वा माटोको गोलाकार डिस्क राखिन्छ । उनीहरूको विश्वास छ कि यसले महिलाहरूको सुन्दरता कम गर्छ र उनीहरू कम आकर्षक देखिन्छन् ।

समयसँगै यो डिस्कको आकार बढाउँदै लगिन्छ, जसले ओठलाई अस्वाभाविक रूपमा तन्काउँछ । यो प्रक्रिया अत्यन्त पीडादायी हुन्छ र प्रायः कुनै पनि आधुनिक चिकित्सकीय सुविधा बिना गरिन्छ, जसले गर्दा संक्रमणको जोखिम पनि उच्च हुन्छ ।

यो परम्पराका पछाडि ऐतिहासिक र सामाजिक कारण छन् । मुर्सी समुदायको विश्वासअनुसार, यो प्रथाले महिलाहरूलाई दासत्व र यौन शोषणबाट जोगाउँछ । पुरानो समयमा, उपनिवेशकालमा वा अन्य आदिवासीहरूसँगको द्वन्द्वका क्रममा, मुर्सी महिलाहरूलाई अपहरण गरी दास बनाइन्थ्यो । त्यसबाट बच्नका लागि उनीहरूले आफूलाई कम आकर्षक देखाउन यो प्रथा शुरू गरे । समयसँगै, यो परम्परा सौन्दर्य र सामाजिक प्रतिष्ठाको प्रतीक बन्यो । आज, ठूलो लिप प्लेट भएकी महिलाले समुदायमा उच्च सम्मान प्राप्त गर्छिन् र यो उनको धैर्य र साहसको प्रमाण मानिन्छ ।

हिंसक स्वभाव र बाहिरी संसारसँगको सम्बन्ध

मुर्सी आदिवासीको हिंसक छवि उनीहरूको बाहिरी मानिसहरूप्रति आक्रामक व्यवहार र क्षेत्रीय सुरक्षाप्रतिको संवेदनशीलताले बनेको छ । उनीहरू आफ्नो क्षेत्रमा अनधिकृत प्रवेशलाई सहँदैनन् । यदि कसैले उनीहरूको अनुमतिबिना ओमो उपत्यकामा प्रवेश गर्छ भने, उनीहरूलाई आक्रमण गर्न सक्छन् । मुर्सीहरूले आधुनिक हतियारहरू जस्तै बन्दूकहरू पनि प्रयोग गर्छन्, जुन उनीहरूले अन्य आदिवासीहरूसँगको व्यापार वा बाहिरी सम्पर्कबाट प्राप्त गर्छन् । यस्ता हतियारहरूले उनीहरूको खतरनाक छविलाई थप बलियो बनाएको छ ।

मुर्सी आदिवासीको विश्वास छ कि ‘जीवनको अर्थ नै संघर्ष र हिंसामा छ ।’ उनीहरूको दर्शनमा, अरूलाई परास्त गर्नु वा मार्नुले व्यक्तिको शक्ति र सम्मानलाई प्रमाणित गर्छ ।यद्यपि, यो हिंसा प्रायः उनीहरूको समुदायभित्र वा अन्य आदिवासीहरूसँगको द्वन्द्वमा सीमित हुन्छ । बाहिरी पर्यटकहरूसँगको सम्पर्क भने सीमित छ । पर्यटकहरूले उनीहरूको क्षेत्रमा जाँदा स्थानीय गाइडको साथ र अनुमति लिएर मात्र प्रवेश गर्नुपर्छ ।

आधुनिक संसारको विस्तार र पर्यटनको वृद्धिसँगै मुर्सी आदिवासीको जीवनशैलीमा केही परिवर्तनहरू देखा परेका छन् । पर्यटकहरू ओमो उपत्यकामा उनीहरूको अनौठो संस्कृति हेर्न आउँछन्, जसले गर्दा मुर्सीहरूले तस्वीर खिच्न र सांस्कृतिक प्रदर्शन गर्नका लागि शुल्क लिन थालेका छन् । यद्यपि, यो सम्पर्कले उनीहरूको परम्परालाई कमजोर बनाएको छैन, बरु उनीहरूले आफ्नो पहिचानलाई थप बलियो बनाएका छन् ।

आधुनिकताले केही चुनौतीहरू पनि ल्याएको छ । इथियोपिया सरकारले ओमो उपत्यकामा बाँध निर्माण र कृषि परियोजनाहरू शुरू गरेको छ, जसले मुर्सी आदिवासीको परम्परागत जमिन र जीवनशैलीमाथि खतरा उत्पन्न गरेको छ । यस्ता परियोजनाहरूले उनीहरूको खेती र पशुपालनमा असर पारेको छ, जसले गर्दा उनीहरूको जीविकोपार्जनमा संकट देखिएको छ ।

मुर्सी आदिवासीको विश्वास र दर्शन

मुर्सी आदिवासी विश्वको एक यस्तो समुदाय हो, जसले आफ्नो अनौठो र क्रूर परम्पराहरूलाई अझै पनि जीवन्त राखेको छ । उनीहरूको ओठ काट्ने प्रथा, हिंसक व्यवहार र बाहिरी संसारसँगको न्यून सम्पर्कले उनीहरूलाई रहस्यमय र खतरनाक बनाएको छ । यद्यपि, यो आदिवासीको जीवनशैली र परम्पराहरूले मानव सभ्यताको विविधता र सांस्कृतिक गहिराइलाई दर्शाउँछ । आधुनिक संसारको प्रभावले उनीहरूको जीवनमा केही परिवर्तन ल्याए पनि, मुर्सीहरू आफ्नो पहिचान र परम्परालाई जोगाइराख्न दृढ छन् ।