अहिले धेरैको समस्या हो, नसा च्यापिने । यो आफैमा रोग होइन । यद्यपी यसले समस्या भने निम्त्याउँछ । ढाडको हड्डी, डिस्क, लिगामेन्ट, मांशपेशी तथा नसाको कमजोरीले उत्पन्न हुने यन्त्रिक समस्या हो ।
कसरी थाहा पाउने नसा च्यापिएको ?
तपाईको बसाई स्थिती एवं बस्ने आसन मूल कारण हो, नसा च्यापिनुको । त्यस्तै अनियमित दिनचार्य तथा ढाडको हेरचाहको कमीको यस्तो समस्या आउँछ । कुन-कुन अवस्थामा नसा च्यापिन सक्छ ?
– अचानक झुक्ने, भारी वस्तु उठाउने ।
– गलत तरिकाले उठ्ने, वस्ने, हिड्ने ।
– व्यायम नगर्ने ।
– अग्लो हिल भएको जुत्ता चप्पल लगाउने ।
– खाल्डाखुल्डी बाटोमा वाइक चलाउने ।
– कुप्रो परेर लामो समय कुर्सीमा बस्ने ।
उल्लेखित शारीरिक कारणले नसा च्यापिन सक्छ । त्यसबाहेक यसको अरु कारण पनि छन् । सुर्तीजन्य वस्तु सेवन, धुमपान, मानसिक तनाव, डर चिन्ता, तनावग्रस्त पेशामा संलग्न पेशाकर्मीहरु जस्तै, डाक्टर, पुलिस, एक्ज्युकेटिभ, बैंकर्सहरु यो समस्यका जोखिममा छन् ।
को जोखिममा ?
धेरै वच्चा जन्माएकी आमा, मोटा तथा भूँडी लागेका व्यक्ति, व्यायायम नगर्ने तथा लामो समयदेखि मोटरसाइकल चलाउनेहरुमा यसको शिकार हुनसक्छन् ।
खराव जीवनशैलीको कारण डिक्स तथा हड्डी चाडै खिइने, सुनिने र घोटिने हुन्छ । फलतः डिक्स फुटेर यसभित्रको चिप्लो पदार्थ पोखिएर जानुका साथै डिक्सले आफ्नो ठाँउ छाडेर नसा च्याप्न पुग्छ ।
प्यारालाइसिस हुनसक्छ
नसा च्यापिदा मूख्यतः नसाको क्रिया अवरुद्ध हुन जादा कम्मर दुख्छ । च्यापिएको नसा गएको खुट्टा वा हात तिर दुख्छ ।
हात-खुट्टा निदाउने, झमझमाउने, लाटो हुने र विस्तारै हात-खुट्टा तथा ढाँड चलाउन नसकिने, ढाडमा असहनिय पिडा हुने, उठ्दा बस्दा, हिड्दा, खोक्दा र हाच्छिउ गर्दा ढाड र हात-खुट्टा दुख्ने गर्छ ।
समस्या वढ्दै गएमा, औलाहरूमा कमजोरी देखा पर्ने, हात-खुट्टा सुक्दै जाने र प्यारालाइसिस पनि हुन सक्छ ।
समस्या गम्भिर भए मल-मुत्र विसर्जनमै समस्या (क्वाडा ईक्वाइना सिन्ड्रम) देखा पर्न गई तुरून्त आपतकालिन व्यवस्थापन गर्नुपर्ने हुन्छ ।
के छ उपचार
– नसा च्यापिएका रोगीहरु मध्ये ९० प्रतिशतको उपचार प्राकृतिक तरिकाले गर्न सकिन्छ भने १० प्रतिशत रोगहरुलाई शल्यक्रिया गर्नुपर्ने हुन्छ । तर, आपतकालिन अवस्था छैन भने शल्यक्रिया नगराएकै राम्रो हो ।
– शल्यक्रिया गराउनु पर्नेर् अवस्थामा विज्ञ स्नायु शल्य चिकित्सकबाटै गराउनुपर्छ । प्राकृतिक उपचारमा विशेषतः पूर्ण वेड रेष्टका साथ फिजियो थेरापीका विद्युतिय उपकरणहरुले गरिने उपचारहरु आइएफटी, अल्ट्रासाउन्ड, ट्रेक्सन, तातोको सेकाई आदि दिएर दुखाई कम गराईन्छ ।
– अकुपञ्चर तथा अकुप्रेसर जस्ता चाइनिज उपचार पद्धतीले पनि यो रोगमा र्फइदा पुर्याउँछ । यी विधीले दुखाईमा राहत पुर्याउनका साथै हड्डी, डिस्क र लिगामेण्टको घाउँ निको पारी च्यापिएको नसा छुटाउन सहयोग गर्छ ।
– ढाडको मालिस, अकुप्रेसर, कपिङ, अस्टीयोपेथि, काइरोप्रँक्टिस् जस्ता उपचार पद्धतीले दुखाई कम गराउनका साथै डिक्सलाई यथास्थानमा जान सहयोग गर्दछ । दुखाई कम भएपछि विरामीलाई ढाडका व्यायम, योग आसनहरु सिकाइन्छ जसले मेरुदण्ड र आसपासका तन्तुहरुलाई मजवुद वनाउछ र फेरी यहि समस्या दोहोरिन दिदैन ।
सावधानी
१. नियमित रुपमा व्यायम गर्ने बानी बसालौ, अंग व्यायम, मेरुदण्ड व्याययम, शिथिलिकरण व्याययम, मर्निङ वाक जस्ता व्याययमले शरीरका हाड तथा जोर्नीहरुलाई मजवुद वनाउनका साथै ढाडलाई तन्दुरुस्त राख्न मद्दत पुर्याउँछ । श्रम र व्यायमवाट पन्छिने नगरौ ।
२. लामो समयसम्म कुर्सी तथा टुलमा झुकेर नवसौ, वस्दा उपरखुट्टी लगाएर वा शरीरको एक भागलाई मात्र दवाव दिएर नवसौं । एउटै पोजिसनमा लामो समयसम्म रहने व्यक्तिमा यो समस्य हुन सक्छ
३. सामान वा भारी वस्तु उठाउदा सावधानी अपनाऔ । बलपूर्वक भारी उठाउने नगरौं ।
४. अग्लो हिल जुत्ता वा चप्पलको प्रयोग नगरौं ।
५. उकाली ओराली गर्दा सिढि चढदा सावधानीपूर्वक विस्तारै हिडौं ।
७ अगाडि झुकेर सामान उठाउनु पर्दा कम्मरवाट नझुकौ । निहुरिएर गर्नुपर्ने कुनैपनि काम गर्नु पर्दा घुँडा खुम्च्याएर कम्मरलाई नमोडी विस्तारै उठाउनुपर्छ ।
८. खोक्दा वा हाच्छि्यु गर्दा भित्ता वा टेवुलको साहायता लिनुपर्छ ।
९ं शरीरको तौललाई आफ्नो उचाइ अनुसार नियन्त्रणमा राखौं । विशेषत पेटलाई वढ्न नदिऔं यसले ढाडमा अतिरित्त दवाव दिन्छ ।
१० गद्दा, फोम जस्ता बाक्ला र मुलायम ओछ्यानमा नसुतौ । स्पि्रङ भएको लचकदार झोलुङ्गे ओछ्यान वढी आरमदायक भएपनि ढाडको लागि राम्रो होइन ।
११. साह्रै कडा ओछ्यानले पनि ढाडलाई राम्रो गर्दैन । सामन्यतः एक इन्च जति बाक्लो कपासको विछ्यौनामा सुत्नु ढाडको लागी राम्रो हो ।
१२. सुत्दा सिधा सुत्ने वानी वसालौ । घोप्टो वा कोल्टे भन्दा उत्तानो सुत्नु नै ढाडको लागि राम्रो हो । नसा च्यापिई सके पछि भने खुट्टा खुम्च्याएर सजिलको हुने गरी गोडा मुनि तकिया राखेर सुतै । सिर्हानी काधको लम्वाइ बराबर अग्लो भए ढाडको लागि राम्रो मानिन्छ ।
१३. लामो समयसम्म उभिरहने वा वसिरहने नगरौं । गर्नैपर्ने भएमा बिचबिचमा अवस्था परीवर्तन गरिरहनु होला । उभिएर गर्नुपर्ने काम गर्दा एक खुट्टालाई अर्को खुट्टा भन्दा ६ इन्च जति माथि कुनै वस्तुको आड लिइ राखौ ।
१४. ड्राइभिङ गर्दा सिटलाई अलि अगाडि नै सारेर वस्ने गरौं । ड्राइभिङ सिटमा अथवा कुर्सीमा वस्दा ब्याक रेष्टका प्रयोग गर्ने गरौं ।
१५. कम्मर वा गर्दन दुख्ने समस्य भएकाहरुले मोटरसाइकल नचलाऔं । हिड्दा ढाडको वेल्ट वा घाटीको कलर लगाऔं ।
१६. हिँड्दा बुढो मान्छे जस्तो कुप्रेर होइन, बहादुर जस्तो छाती खोलेर हिँडौं ।
