‘भिरिंगीको समयमै उपचार नगरे मस्तिष्कमा समेत असर पर्न सक्छ’ (भिडियो)

यौनरोग निकै ध्यान दिनुपर्ने रोग भए पनि धेरैले गम्भीरतापूर्वक लिएको भने पाइँदैन । यौनरोग सर्ने भएकाले यसको जटिलता पनि निकै हुन्छ ।

यौनरोगमध्ये एक हो भिरिंगी । यो एक प्रकारको ‘ट्रेपोनेमा प्यालिडम’ कीटाणुबाट सर्ने यौन प्रसारित रोग हो । यसलाई अंग्रेजीमा ‘सिलफिस’ भनिन्छ । भिरिंगी चाँडै पत्ता लाग्यो भने यसको उपचार गर्न सजिलो छ र कुनै स्थायी क्षति गर्दैन । तर यदि उपचार नगरी छोडियो भने यसले मस्तिष्क, स्नायु प्रणाली र मुटुसहित अन्य अंगमा गम्भीर क्षति पुर्‍याउन सक्छ ।

भिरिंगीको कारण

भिरिंगी रोग लाग्नु वा सर्नुको मुख्य कारण असुरक्षित यौन सम्पर्क हो । यो रोग निम्त्याउने ब्याक्टेरिया यौन सम्पर्कमार्फत सजिलै सर्न सक्छ । त्यसैले सुरक्षित यौनसम्पर्क अभ्यास गर्नु र कण्डम प्रयोग गर्नु महत्त्वपूर्ण छ ।

धेरै यौनसाथी भएमा भिरिंगी भएको व्यक्तिसँग सम्पर्कमा आउने सम्भावना त्यति नै बढी हुन्छ । साथै, ब्लड ट्रान्सफ्युजनबाट पनि यो सर्न सक्छ । जसले गर्दा संक्रमित व्यक्तिले प्रयोग गरेको सुई लिंदा यो रोग फैलिन्छ । किनभने सो ब्याक्टेरिया रगत र अन्य शारीरिक तरल पदार्थमा हुन सक्छ र सुई जथाभावी प्रयोग  गर्दा संक्रमण फैलाउन सक्छ ।

भिरिंगीको घाउ छोएमा पनि यो रोग एकबाट अर्को व्यक्तिमा सर्न सक्छ ।

नेपालमा कतिको साझा रुपमा यो समस्या देखिएको छ ?

नेपालमा यसको संक्रमण साझा रुपमै देखिएको छ । यद्यपि, यसबारे तथ्यांक यकिन रुपमा यति छ भनेर भन्न सकिने अवस्था छैन । तर अस्पतालमा साताको चार जना भन्दा बढी संक्रमित उपचारका लागि आउँछन् । अस्पताल आउनेमा ३० देखि ४० वर्षका व्यक्ति र कहिलेकाहीं सो भन्दामुनि उमेरमा छन् ।

जोखिम समूह

यसको जोखिम यौन क्रियामा सक्रिय व्यक्ति जो असुरक्षित यौन सम्बन्ध राख्छन् । त्यस्ता व्यक्ति बढी जोखिममा हुन्छन् । यौनकर्मी, धेरै यौन साथी बनाउने र एचआईभी संक्रमितहरु पनि यो रोगको जोखिममा पर्छन् ।

त्यसैगरी गर्भवती महिलालाई भिरिंगी भएको छ भने पेटमा भएको बच्चालाई पनि सर्न सक्छ ।

लक्षणहरु

भिरिंगीका तीन चरण हुन्छन् । त्यसअनुसार लक्षणहरू देखिन थाल्छन् ।

पहिलो चरण : पहिलो चरणमा संक्रमण भएको दुईदेखि चार हप्तापछि लक्षणहरू देखिन थाल्छन् । यसमा पीडारहित घाउहरू यौनांगमा बन्छन्, जहाँबाट ब्याक्टेरिया शरीरमा प्रवेश गर्छ । यदि संक्रमित व्यक्तिसँग मुखमैथुन गरेमा यो घाउ मुखमा पनि देख्न सकिन्छ । यो सामान्यतया एकदेखि पाँच हप्तामा आफैं घाउ हराउन सक्छ ।

दोस्रो चरण : सुरुवाती चरणमा संक्रमणको उपचार नगरी रहँदा ६ देखि १२ हप्तापछि लक्षणमा ज्वरो आउने, टाउको दुख्ने, जोर्नी दुख्ने, भोक नलाग्ने, यौनाङ्गमा दाग आउने, मुखमा रातो पिम्पल हुने, घाँटी दुख्ने, स्तन सुन्निने, कम्मर र घाँटीमा दुखाइ र थकानजस्ता समस्या पर्छन् ।

तेस्रो चरण : भिरिंगीको उपचार लामो समय बितिसक्दा पनि भएन भने १० देखि ४० वर्षपछि यसको संक्रमण मस्तिष्क र मुटुसम्म पुगेर क्षति हुन सक्छ । साथै, स्मरण शक्तिमा समेत ह्रास आउन सक्छ । यसका अन्य धेरै लक्षण छन् जुन उल्लेख गर्न सकिंदैन ।

भिरिंगीले यौन जीवनलाई असर गर्छ ?

भिरिंगीले यौन जीवनमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छ । यौन सम्पर्कको समयमा यौनाङ्गमा घाउ, मुसा र डाबर आउँदा दुखाइ वा असहज अनुभव हुन सक्छ । जसले बिस्तारै यौन इच्छामै कमी गराउन सक्छ ।

भिरिंगी भएमा बच्चा जन्माउने क्षमतालाई पनि असर गर्न सक्छ । गर्भावस्थामा संक्रमण भएमा बच्चामा संक्रमण सर्न सक्छ ।

गर्भ र शिशुमा असर

गर्भवती महिलामा भिरिंगीको संक्रमण देखिएमा गर्भमा रहेको शिशुमा पनि असर गर्न सक्छ । जसले सन्तान पेटमा मर्न सक्ने,   समयअगावै बच्चा जन्मिन सक्छ । यदि सन्तान जन्मिए सन्तानमा पनि भिरिंगी हुन सक्छ । भिरिंगीले बच्चाको अनुहार, छाला, हाडजोर्नी, मुटु र फोक्सो जस्ता अंगमा असर गर्न सक्छ । शिशु पनि भिरिंगीबाट संक्रमित देखिए त्यसको उपचारले भविष्यमा आउने जटिलता कम गर्न सकिन्छ ।

कसलाई देखाउने ?

यौनाङ्गमा असामान्य परिवर्तन देखिने बित्तिकै यौनरोग विशेषज्ञलाई देखाउन सकिन्छ । यदि समस्या सामान्य भए यौनरोग विशेषज्ञले उपचार गर्छन् । तर भिरिंगी जसको लामो उपचार भएको छैन र अन्य अंगलाई असर पुर्‍याएको छ भने सम्बन्धित चिकित्सकलाई रिफर गरिन्छ ।

पहिचान तथा उपचार

भिरिंगीको जति छिटो उपचार सुरु गर्‍यो त्यति छिटो निको पार्न सकिन्छ । भिरिंगी पहिचानका लागि  ‘टीपीएच ए’ र ‘भीडीआरएल’को परीक्षण रगतबाट गरिन्छ ।

पहिलो तथा दोस्रो चरणमा भिरिंगीको औषधि र सुईबाट सहजै उपचार गर्न सकिन्छ । तेस्रो अवस्थाको उपचार भने केही जटिल छ । अरु विधाका चिकित्सक मिलेर उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ ।

भिरिंगीबाट कसरी बच्ने ?

भिरिंगी लाग्नबाट बच्न सुरक्षित यौन सम्बन्ध बनाउने, कण्डमको अनिवार्य प्रयोग गर्ने, प्रजनन् अंगको सरसफाइमा ध्यान दिने, जथाभावी सुई प्रयोग नगर्ने, कुनै पनि यौनाङ्गमा घाउ आए बेलैमा चिकित्सकलाई देखाउने गर्नुपर्छ ।

(छाला तथा यौनरोग विशेषज्ञ डा. पुडासैनी सिभिल अस्पताल र बीएससीसी स्किन एण्ड हेयर क्लिनिकमा कार्यरत छन् । उनीसँग अनलाइनखबरकर्मी मनिषा थापाले गरेको कुराकानीमा आधारित)

तस्वीर, भिडियो : विकास श्रेष्ठ/अनलाइनखबर