छिनमै गरेको कुरा बिर्सिने समस्या ‘ब्रेन फग’ के हो ?

भर्खरै गरेका कुराहरू बिर्सिने, कुनै कुरामा ध्यान लगाउन खोज्दा पटक्कै नलाग्ने, दिमागमा भार परेको जस्तो भइरहने समस्या हुन्छ ? यस्तो लक्षणलाई अहिले विज्ञानले नयाँ नाम दिएको छ, ब्रेन फग ।

के हो त ब्रेन फग ?

यो कुनै रोग होइन । यो एक मानसिक अवस्था हो । जसमा व्यक्तिलाई ध्यान केन्द्रित गर्ने, कुराहरू छिटो बिर्सिने, निर्णय छिटो लिन नसक्ने समस्या हुनसक्छ । किनकी, यो समस्याले सोच्ने क्षमतामा ह्रास गराउँछ।

यो समस्यालाई दिमागी थकान पनि भन्ने गरिन्छ । यो समस्या अस्थाइ हुन्छ । तर, त्यो समयमा बढ्दै गयो भने दिनचर्या बिग्रिने, पढाइमा मन नजाने, कार्यस्थलमा काम गर्न नसक्ने र बेसुरको हुने बानी हुनसक्छ ।

कारण

यो समस्या हुने कारण हो, दीर्घकालीन तनाव । दीर्घकालीन तनाव वा चिन्ताले दिमागको कार्यक्षमतालाई असर गर्छ । निद्राको कमीले पनि यो समस्या हुनसक्छ । जो अवेर सुत्ने वा रातभर नै जस्तो जाग्राम बस्नेमा यो समस्या हुनसक्छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

रोग होइन अटिजम, पुनर्स्थापनामा जोड गरौं

भिटामिन १२, भिटामिन डी वा अन्य पोषक तत्वको कमी, हर्मोनल परिवर्तनले गर्भावस्था, रजोनिवृत्ति वा थाइराइड समस्याले मस्तिष्कमा प्रभाव पारी यो समस्या गराउन सक्छ ।
केही औषधि, डिप्रेसन, माइग्रेन वा दीर्घकालीन रोगहरूले ब्रेन फग हुनसक्छ ।

डिहाइड्रेसन, धेरै क्याफिन वा केही मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरू पनि यसका लागि जिम्मेवार छन् ।

लक्षणहरू

-काममा वा कुराकानीमा ध्यान दिन गाह्रो हुनु ।

-स्मरणशक्तिमा समस्या हुने, कुराहरू बिर्सने वा सम्झन गाह्रो हुनु ।

-कुरा बुझ्न समय लाग्ने ।

-मानसिक थकान, दिमाग सुस्त वा थकित भएको महसुस हुनु ।

-विचारहरू अस्पष्ट वा अलमलिएको जस्तो हुनु र स्पष्ट सोच्न नसक्नु ।

-दिमाग सुस्त वा थकित भएको महसुस हुनु, जसले गर्दा साधारण काम पनि जटिल लाग्ने।

– कुनै पनि काममा रुचि नहुने वा मानसिक रूपमा प्रेरणा नहुनु ।

पहिचान

माथि उल्लेखित लक्षणहरू बारम्बार वा लामो समयसम्म (जस्तै-: हप्ता वा महिनौंसम्म) रहिरहन्छन् भने यो ब्रेन फग हुन सक्छ । सामान्य थकान वा एक–दुई दिनको कमजोरीलाई ब्रेन फग भन्न मिल्दैन । तर, यदि यो दैनिक जीवनमा असर पार्छ भने ध्यान दिनुपर्छ ।

यी बाहेक केही अन्य अवस्था अवलोकन गरिन्छ ।

जस्तो कि,
के तपाईं पर्याप्त ७ देखि ८ घण्टा मज्जाले निदाइरहनुभएको छ ? काम, परिवार वा अन्य कारणले दीर्घकालीन तनाव छ ? तपाईंको आहारमा भिटामिन बी१२, डी वा अन्य पोषक तत्वको कमी छ कि ? थाइराइड, डिप्रेसन, मधुमेह वा अन्य दीर्घकालीन रोग छन् कि ? कुनै औषधिको साइड इफेक्टले असर गरेको हुन सक्छ कि भनेर अवलोकन र जाँच गरिन्छ ।

चिकित्सकीय जाँच

यदि लक्षणहरू गम्भीर वा लगातार छन् भने चिकित्सकको परामर्श लिनुपर्छ ।

रक्त परीक्षण :  भिटामिनको कमी, थाइराइड, वा अन्य रासायनिक असन्तुलन जाँच्ने  ।

न्यूरोलोजिकल परीक्षण :  यदि गम्भीर समस्या शंका भएमा, सामान्यतया अस्थायी हुन्छ र जीवनशैली परिवर्तन वा उपचारले सुधार हुन्छ ।

डिमेन्सिया : यो प्राय उमेरसँग सम्बन्धित हुन्छ । गम्भीर र निरन्तर सम्झनसक्ने क्षमतामा ह्रास हुन्छ ।

समाधान के ?

– दिनमा ७ देखि ८ घण्टा राम्रो निद्रा लिने ।

-विशेषगरी ओमेगा– ३, फलफूल र हरियो सागसब्जी नियमित खाने।

– प्रशस्त पानी पिउने ।

-नियमित शारीरिक गतिविधि गरि दिमागलाई सक्रिय राख्ने ।

-ध्यान, योग वा गहिरो सास लिने अभ्यास गर्ने ।

-यदि लक्षण गम्भीर भएमा डाक्टरसँग परामर्श लिने ।

यदि तपाईंलाई ‘ब्रेन फग’ को समस्या बारम्बार हुन्छ वा दैनिक जीवनमा असर पारिरहेको छ भने मनोविज्ञ तथा मनोचिकित्सकसँग जाँच गराउनु उपयुक्त हुन्छ ।