जाडो याममा पारिलो घाम ताप्दै भुटेको बदाम खान कसलाई मन नपर्ला र ? अझै मिल्ने साथीहरुसँग बसेर गफगाफ गर्दै बदाम खानुको मजा त झनै बेग्लै छ । स्वादिलो र पौष्टिक दुवै हुने बदाम नेपालमा धेरै लोकपि्रय खानेकुराको रुपमा चिनिन्छ । तिहार पर्वमा विशेषगरि दिदीबहिनीले आफ्नो दाजुभाईलाई भाइमसालाको रुपमा बदाम दिने गर्छन् । जाडोमा बदाम खाँदा […]

हामी विहान उठेर नास्ता गर्छौं । स्वास्थ्यका लागि नास्ता अनिवार्य मानिन्छ । हुन त कतिपयले बिहानको नास्ता अनुपयुक्त हुने तर्क पनि गर्छन् । पछिल्लो समय खानपान सम्बन्धी बढेको सर्तकता र स्वास्थ्य सचेतनाले गर्दा धेरैले बिहानको नास्ता गर्छन् । नास्ताले दिनभरका लागि शरीरलाई उर्जा दिन्छ । त्यसैले बिहानको नास्ता हेभी तर स्वस्थ्यकर हुनुपर्छ भनिन्छ । बिहान […]

अण्डालाई प्रचुर पौष्टिक तत्वयुक्त र स्वास्थ्यको लागि फाइदाजनक आहार मानिन्छ । वयस्क मानिसले दैनिक दुई र बालबालिकाले एक अण्डा सेवन गर्नु उत्तम मानिन्छ । अण्डामा क्यालोरीकेा मात्रा कम हुनुका साथै प्रोटिन, भिटामिन, मिनरल्स तथा हेल्दी फ्याटको मात्रा धेरै हुन्छ । तर, यसलाई प्रयोग गर्ने तरीकाले यसबाट प्राप्त गर्ने पोषकतत्वको मात्रालाई तलमाथि पार्न सक्छ । किनभने […]

खानपान सम्बन्धी केही प्रचलित मान्यता छ । ‘खान खान जानेमा औषधी, नजाने विष ।’ ‘जति मानिस खान नपाएर मर्छन्, त्यो भन्दा बढी खान नजानेर ।’ खाना वास्तवममा भोक मेट्ने चिज मात्र होइन । यो समग्र स्वास्थ्यसँग जोडिएको कुरा हो । खाना कस्तो खाने, के खाने, कसरी खाने भन्ने कुराले समेत स्वास्थ्यमा ठूलो फरक पार्छ । […]

मौसम चिसो छ । दिनदिनै जाडोले सम्राज्य जमाउँदैछ । बिहान-बेलुकी चिसो सिरोटो चल्न थालेको छ । भुँइकुहिरो र चिसो ठिहीले ज्यान चिस्याउँदैछ । यस्तो बेला तातो कफी सुरुप्प पार्नुको आनन्द कम हुन्छ ? हरेक मौसमी परिवर्तनलाई हामीले स्वागत गर्नुपर्छ । चाहे दर्के झरी होस् वा चिसो ठिही, सबै अवस्थामा कसरी रमाउने भन्ने कला जान्नुपर्छ । […]

सिस्नो, कमैको भान्सामा पाक्ने खान्की । हामीकहाँ सिस्नो भन्नसाथ ‘दुःखको खाना’ भन्ने गरिन्छ । गरिब-दुःखीले ‘सिस्नोको खोले खाएको’ भन्दै यसलाई अभावको बेला प्राण धान्ने खान्कीको रुपमा लिइन्छ । कुनैबेला अभावमा छाक टार्ने सिस्नो अहिले पाँच तारे होटलको मेनुमा समावेश भएको छ । त्यतीमात्र होइन, यो झोलिलो खानेकुराले स्वाद र स्वास्थ्य दुबैलाई लोभ्याउँदैछ । गजब त […]

हामी नेपालीहरुको एउटा नराम्रो बानी छः चाडवाडमा खानपानमा सावधानी नअपनाइकन जे पनि खाइदिने । यसैकारण दशैं, तिहार लगायतका चाडवाडमा धेरै मानिसहरु बिरामी पर्छन् । विशेषगरि दशैं तिहार लगायतका चाडमा धेरै मसलायुक्त खानेकुराहरु, मासुजन्य परिकारको अत्याधिक सेवन, चिल्लो र गुलियो धेरै हुने मिठाईरोटी र मदिराको सेवन धेरै गर्ने हाम्रो प्रचलनले विभिन्न खालका स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउँछ । […]

मासुका पारखीहरु यसको स्वादमा विविधता खोज्छन् । त्यसैले कसैलाईं खसीको ह्याकुला मनपर्छ, कसैलाई बंगुरको कान । कसैलाई कुखुराको पखेटा स्वादिलो लाग्छ, कसैलाई माछाको टाउको । अर्थात एउटै पशुपंक्षीको पनि भिन्न-भिन्नै भागको मासुमा भिन्न स्वाद खोज्छन् । मासुमा रुची हुनेहरुका लागि पशुपंक्षीको मुटु, कलेजो, फोक्सो पनि निकै स्वाद लाग्छ । यस्तो परिकार बनाउने काइदा पनि फरक […]

जमना स्लिमको छ । चाहे स्मार्टफोन होस् वा टेलिभिजन । यस्ता ग्याजेटस् ‘स्लिम’ भएकै काइदा हुन्छ । हामीलाई आफ्नो ज्यान पनि स्लिम नै चाहिएको छ । हेर्दा छरितो, आकर्षक पनि । मनलाग्दो खाने, निस्क्रिय बस्ने जीवनशैलीका कारण धेरैको पेट लागेको छ । शरीर भद्दा भएको छ । यस्तो अवस्थामा न लुगा सुहाउँछ, न शरीर छरितो […]

विश्वमा सबैभन्दा लामो आयु बाँच्नेमा जापानीहरु अग्रपंक्तिमा छन् । सामान्यत ९० वा एक सय बर्षसम्म उनीहरु तन्दुरुस्त हुन्छन् । जापानीहरु किन लामो आयु बाँच्छन् भनेर विभिन्न अध्ययन भएका छन् । त्यसको निचोडमध्ये एउटा हो, उनीहरुको खानपान । जापानी उखान नै छ, ‘बिहानको खाना आफु खानु, दिउसोको साथीसँग बाढेर खानु, रातीको सत्रुलाई दिनु ।’ यसको अर्थ […]

कुखुरा तथा हाँस अण्डा स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक छ । अण्डामा पर्याप्त मात्रामा प्रोटिन हुन्छ । त्यसैले, अण्डालाई प्रोटिनको राम्रो स्रोत पनि भनिन्छ । अण्डामा प्रोटिनका साथमा भिटामिन बी ६, बी १२, सेलेनियम, जिंक, कपर, आइरन लगायतका खनिज तत्व पाइन्छ, जुन शरीरलाई स्वस्थ राख्न निकै आवश्यक मानिन्छ । एउटा स्वस्थ मानिसले दिनमा तीन वटा सम्म अण्डा […]

उच्च पहाडी क्षेत्रमा यात्रा गर्दा लेक लाग्छ । लेक लाग्नु भनेको अक्सिनको कमी र चिसोको चाप थेग्न नसक्नु हो । यस्तो अवस्थामा टिमुर खान दिइन्छ । हुन त टिमुर अरुबेला पनि खानेकुरामा मिसाएर खाइन्छ । तर, जाडोमा भने यसले काइदाको काम गर्छ । खासगरी वाह्य तापमानसँग शरीरको सन्तुलन मिलाउन यसले काम गर्छ । साथै टिमुरले […]

मिथिला फुड मिथिला क्षेत्रको परम्परागत खाना हो । यो खाना स्वादिष्ट त हुन्छ नै त्यतिकै मात्रामा स्वस्थकर पनि हुन्छ । खासगरी तत्कालिन राजा जनकको खानाको रुपमा यो परिचित छ । मिथिला फुड शाकाहारी परिकार हो । यस्तो हुन्छ मिथिला खाना – मिथिला खानामा विभिन्न परिकार हुने गर्छन् । तराई क्षेत्र र त्यसमा पनि तत्कालिन मिथिला […]

ताजा जुसको सेवन स्वास्थ्यका लागि एकदमै लाभदायक हुन्छ । जुसले पाचन यन्त्रलाई सहज बनाउने मात्र होइन, पोषण पनि दिन्छ । फल, सब्जी आदिको जुस बनाइन्छ । बजारमा उपलब्ध प्याकेटको जुस भने त्यती लाभदायक नहुने बताइन्छ । संभव भएसम्म ताजा फलफूलको जुस सेवन गर्नुपर्छ । यसले स्वास्थ्यमा राम्रो फाइदा त गर्छ, तर यसका लागि केही सावधानी […]

गाईभैंसीको दूध हामी पोषणका लागि सेवन गर्छौं । गाईबस्तु पाल्नुको प्रयोजन नै त्यसको दूध हो । दुधलाई शुद्ध र उत्तम पेय पनि मानिन्छ । अक्सर हामी दूध उमालेर सेवन गर्छौं । दूध उमाल्दा त्यसमा रहेको सुक्ष्म जीवाणु नष्ट हुने गर्छ । तर, दूधलाई बारम्बार उमाल्नु स्वास्थ्यका लागि भने हानिकारक हुनसक्छ । दूधमा शरीरका लागि आवश्यक […]

अहिले हामीलाई आरमसाथ खाना बनाएर खाने फुर्सद छैन । एकातिर छिटो-छरितो ढंगले खाना बनाउनुपर्ने बाध्यता, अर्कोतिर स्वस्थ्यबर्द्धक हुनुपर्ने आवश्यक्ता । यस्तो अवस्थामा  के गर्ने ? सजिलो उपाय हो, सलाद । सलाद बनाउन सजिलो । छिटो पनि । झटपट बनायो । खायो । त्यसो त हाम्रो परिकारमा सलादलाई उति महत्व दिइदैन । दाल, भात, तरकारी, अचार […]

अहिलेका पुस्ताको मेनुमा के कस्ता खानेकुरा छन् ? चाउचाउ, चाउमिन, मम, पिज्जा, बर्गर, स्याडविच इत्यादी । घरमा पकाइने खाजामा उनीहरु त्यती अभ्यस्त छैनन्, जति बजारमा उपलब्ध तयारी खाजामा छन् । जब भोग लाग्छ, चाउचाउ खान्छन् । चाउमिन मगाउँछन् । पिज्जा खोज्छन् । यस्तो दिन हुँदैन, जुन दिन उनीहरुले यस्ता खानेकुरा नखाएका होस् । हरेक दिनजसो […]

खानपान हाम्रो जीवनशैलीको हिस्सा हो । खानेकुरा खानुको सम्बन्ध केवल प्राण धान्नुसँग मात्र छैन, जीवन पद्धतीसँग पनि छ । तर, खानुको अर्थ स्वाद मेट्नु मात्र पनि होइन । वा जिब्रोको तलतल मेट्नका लागि खाने होइन । खाना खानु भनेको शरीरका लागि आवश्यक पोषक तत्वको अभाव पुरा गर्नु हो । ति पोषक तत्व, जसले हाम्रो शरीरलाई […]

दशैं सकिदैछ । तिहार आउँदैछ । चाडपर्वमा हामी थरीथरीका परिकार बनाउँछौं । आगन्तुकको सत्कार गर्न आफ्नो भान्सामा पकाएको परिकार चखाउँछौं । यतिबेला पाहुना आउने-जाने क्रम चलिरहन्छ । त्यसैले पाहुना आउनुअघि नै खानेकुरा तयार गरेर राख्न सहज लाग्छ हामीलाई । त्यसो त अन्य दिनमा पनि हामी खानेकुरा बनाएर राख्छौं, जो केही समय राखेर खाइन्छ । अहिले […]

चाडपर्वको बेला छ । दशैंको चहलपहल अझै बाँकी छ । केही सातापछि तिहार आउँदैछ । चाडपर्वको बेला आगन्तुकलाई नयाँ-नयाँ परिकार चखाउने रहर हुन्छ । सामान्य दिनमा पाक्ने भन्दा बेग्लै खान्की बनाएर चखाउनुको आनन्द कम हुन्छ ? खाना बनाउनु आफैमा कला पनि हो । खानेकुरा उही हो, मरमसला उही हो । तर, पकाउने विधी थोरै बदल्नुपर्छ, […]

दशैंको बेला खानेकुरालाई लिएर समाज विभाजित छ । एकथरी छन्, भेज । अर्काथरी ननभेज । अर्थात शाकाहारी र मांशहारी । त्यसो त दशैंको विशेषता नै मासुजन्य परिकार खाने पर्व । भनिन्छ नै, दशैं आयो । खाउँला, पिउँला । अहिले मिठो मसिनो खानका लागि दशैं कुर्नुपर्ने वाध्यता छैन । तर, यो एउटा अवसर हो, पारिवारिक जमघटमा […]