वर्षा लागेको छ । यतिबेला बनजंगलमा च्याउ, निगुरो पाइन्छ । कतिपयले जंगलबाट खोजेरै तरकारीको छाक टार्ने गर्छन् । कतिपयले निगुरो, च्याउ बेचेर पैसाको जोहो पनि गर्छन् । निगुरो रोप्न पर्दैन । बनजंगलमा आफै पलाउँछ । यो उन्यु प्रजातिको घाँस हो । पहाड र तराई सबैतिरको जंगलमा निगुरो पाइन्छ । तर, यसको जातमा केही भिन्नता हुन्छ […]

अभिनेत्री नम्रता श्रेष्ठ अकबरे खुर्सानीको सौखिन । उनी भन्ने गर्थिन्, ‘म अकबरे खुर्सानीको कति क्रेजी हुँ भने, साथमा बोकेरै हिँड्थें ।’ गायक उदय सोताङको पनि मुखमा पानी आउँछ, अकबरे खुर्सानीको कुरा गर्दा । अकबरे खुर्सानी छ भने उनको भातको डोज बढ्छ । फुटबलर विमल घर्तीमगरलाई खानाको साथ अकबरे खुर्सानी भए गाँस अरु रुच्छ । रायोको […]

तिख्खर स्वादको गुन्द्रुक, नरम ढिडो र टिमुर-गोलभेडाको अचार । अथवा तपाईं यसमा लोकल कुकुराको झोल पनि समावेश गर्न सक्नुहुन्छ । थोरै साग । त्यसमाथि दही भए त गजब Û यो हो रैथाने परिकार, ढिडो र गुन्द्रुक । लेकाली भेगको मुख्य खान्की, शहरका सौखका । कतिपय लेकाली भेगमा अझैपनि ढिडो र गुन्द्रुक खाइन्छ । पिरो, अमिलो […]

रविन्द्र सिंह बानियाँ अर्थात ‘हनुमानजी’ । धेरैलाई थाहा छ, उनी कलाकार हुन् । धेरैलाई यो कुरा पनि थाहा छ कि, उनले धेरै फिल्म खेलेकै छैनन् । थोरै फिल्म सही, मगजमा टाँसिइरहने चरित्र निर्वाह गरेका छन् । ‘टलकजंग भर्सेस टुल्के’देखि ‘जात्रा’सम्म उनको यात्रा कस्तो रह्यो ? ती तपसिलका कुरा हुन् । गुदी कुरा त, उनको जीवन […]

‘कुटुमा कुटु’, ‘पूर्व पश्चिम रेल’, ‘सुर्के थैली खोई’ जस्ता स्वादिलो गीतको थुप्रो लगाएका राजनराज सिवाकोटीको जीवन भने सादा र सरल छ । करियरको उत्कर्षमा पुग्दा समेत उनमा कुनै दम्भ छैन । अहंकार छैन । खासमा राजनराज आध्यात्मिक प्रवृत्तिका छन् । नियमित पूजापाठ गर्ने, मन्त्र जप गर्ने उनी तडकभडक जीवनशैली रुचाउँदैनन् । हिजोको दिनमा जस्ता थिए, […]

अहिले हामी धेरै सुविधाभोगी भयौं । हामी अरुमा आश्रति भयौ । यस्तो लाग्न थाल्यो कि, हाम्रो शरीर चल्न छाड्यो । हाम्रो मस्तिष्कले काम गर्न छाड्यो । नभए किन हामी यति धेरै अरुमा निर्भर हुँदैछौ ? यो प्रसंग म हाम्रो भान्सासँग जोड्न चाहन्छु । भान्साको सोझो सम्बन्ध हाम्रो मुख र पेटसँग छ । जब भान्सामा बनेको […]

हपहपी गर्मी । तिर्खाएको अवस्था । यतिबेला चिसो र स्वादिलो दही पाए कस्तो होला ? पक्कै पनि हामी यस्तो कल्पना गर्छौ । जब-जब तिर्खा लाग्छ, कुनै यस्तो पेयको सम्झना आउँछ, जसले आँत तृप्त हुन्छ । यस्तो पेयमा दही जतिको गुनिलो र स्वादिलो अरु के होला ? अब दहीको प्रसंग कोट्याएपछि, जुजु धौ किन छुटाउने । […]

तपाईं शहरभित्र यस्ता ठाउँको खोजीमा हुनुहुन्छ, जहाँको वातावरण शान्त होस् । सीतल होस् । सुरम्य होस् । त्यसो हो भने तपाईं पुग्नुपर्छ, झम्सिखेलको लाक्पाज चुल्होमा । लाक्पाज चुल्हो । यो नाम सुन्ने बित्तिकै लाग्न सक्छ यो एउटा तिब्बती खाजा मात्र पाइने ठाउँ हो । तर, यहाँ आएपछि थाहा हुन्छ लाक्पाज चुल्होमा अरू थुप्रै परिकार खान […]

तपाईं पाल्पा जाँदै हुनुहुन्छ ? कुनै पाल्पाली कहाँ पाहुन लाग्नुभएको छ ? त्यसो भए तपाईंले छुटाउनै नहुने कुरा छ, चुकाउनी । अर्थात पाल्पाली चुकाउनी । शहरका कतिपय भोजनालयमा पनि तपाईंले यो परिकार पाउनुहुनेछ । तर, पाल्पाको रैथाने स्वाद पो नमिल्ने हो कि ? पाल्पालाई चिनाउने दुई कुरा छन्, कपडा र खानेकुरा । पहिलो, पाल्पाली ढाका । […]

फुटबलर भएपछि जे पनि पचाउनुपर्छ भन्छन् । मलाई पनि यो खाने, त्यो नखाने भन्ने छैन । जे आउँछ, मज्जाले खाइदिन्छु । दिनहुँ फुटबलको अभ्यास, व्यायाम गर्नुपर्छ । शारीरिक बलको काम बढी हुने भएकाले खानेकुरा भरपेट खानैपर्छ । खानामा म सौखिन त होइन, तर जस्तो खानेकुरा पनि एकपटक चाखौं भन्ने चाहि लाग्छ । फुटपाथको खानेकुरादेखि इन्डियन, […]

चर्को घाम, तातो हावा, हपहपी गर्मी । पसिनाले निथ्रुक्क भिजेको बेला तपाईंलाई तिर्खा लाग्छ नै । यस्तो बेला तपाईंलाई लेकको चिसो पानी घटघट पिउन मन लाग्दो हो । जमिनको मुल फुटेर निस्किएको चिसो पानीले आँतलाई कम्ता सितल बनाउँछ ? तर, यस्तो पानी कहाँ पाउनु ? बोत्तलबन्द पानीले जो बजार पिटेको बेला । हुन त तिर्खा […]

हाम्रो समाजको अघोषित मान्यता हो, छोरी-चेलीलाई भान्साको जिम्मा दिने । यस्तो घर हुँदैन, जहाँ भात-भान्साका लागि पुरुषले पूर्ण जिम्मेवारी सम्हालेको होस् । भात पकाउने, भाँडावर्तन सफा गर्ने, सागसब्जी किनमेल तथा जोहो गर्ने, भात पस्कने काममा महिलालाई खटाइन्छ । मानौं यो काम उनीहरुको जन्मजात पेवा हो । छोरा मान्छे भएको घरमा एक जना बुढी आमा छिन् […]

तपाईं कुनै किरात बस्तीमा पाहुना लाग्दै हुनुहुन्छ भने, तपाईंलाई हार्दिकतासाथ टक्रयाइने एउटा परिकार हो, वाचिपा । संभवत तपाईंको लागि यो एकदमै नयाँ र नौलो स्वाद हुनेछ । किनभने ‘वाचिपा’ले अहिले त्यती व्यापकता पाइसकेको अवस्था छैन । यद्यपी गाउँघरतिर कुखुरा काटियो भने वाचिपा अनिवार्य बन्छ । किनभने वाचिपाको सीतन बिना कुखुराको मासु कहाँ स्वादिलो हुन्छ र […]

हाम्रा पिता-पूर्खाले सदियौंदेखि खानपानको आफ्नै विशिष्ठ शैली अपनाउँदै आए । उनीहरु भुँईमा गुन्द्री (सुकुल) ओछ्याएर पँलेटी कसेर बस्थे । शीरको टोपी उतार्थे । आफ्नो भागमा आएकामध्ये केही खानेकुरा अघिल्तिर चढाउँथे । विस्तारै आनन्दपूर्वक भात खान्थे । खाना खाइरहँदा उनीहरु संवाद गर्दैर्नथे । हतार गर्दैनथे । गुनासो गर्दैनथे । जुठो छर्दैनथे । भन्थे, ‘खाना खाँदा राजसी […]

अहिले नेपाली मेनुमा एउटा परिकार थपिएको छ, टाङ्ग्रा चाइनिज । खासमा यो इन्डो चाइनिज कुजीन हो । चिनियाहरुको विशेष खान्की । पछि भारतिय भूगोलमा यसको स्वाद र स्वरुप केही फेरियो । अन्ततः चिनिया र भारतिय स्वाद फ्युजन भएर जन्मियो, टाङ्ग्रा चाइनिज । अहिले यही परिकार नेपाली पारखीमाझ आइपुगेको छ । गजब चाहि के भने, चीन […]

तपाईं भान्साको काममा कति रमाउनुहुन्छ ? खाना बनाउन जाँगर चल्छ ? कति थरीका खानेकुरा बनाउनल सक्नुहुन्छ ? तपाईं भन्नुहोला, ‘खाना पकाउने रहर त लाग्छ, तर त्यती ढंग पुग्दैन ।’ खाना पकाइरहँदा तपाईंले भान्सा धेरै फोहोर बनाउनु हुन्छ होला । मरमसला मिलाउने तौर तरिका नपुग्दो हो । एउटै परिकार बनाउन धेरै समय हुन्छ होला । खाना […]

जब छोरी-बुहारीको कुरा उठ्छ, तब भन्ने गरिन्छ, ‘उनीहरुलाई चुल्हो-चौकामा अल्झाउनुहुन्न ।’ अर्थात छोरी-बुहारीलाई खाना पकाउने, भाँडावर्तन सफा गर्ने काममा मात्र सीमित गर्न हुन्न । हाम्रो बुझाई के छ भने, भात र भान्साको कामले छोरी-बुहारीको खुसी खोस्छ । खाना पकाउने चक्करमा उनीहरुको दिन गुज्रन्छ । खाना तयार गर्नु, पकाउनु, भात पस्कनु, भाँडावर्तन सफा गर्नु । यस्तै-यस्तै […]

‘बर्गर’ आधुनिक जीवनशैलीमा फास्टफुडको यस्तो पर्याय बनेको छ, जो खासगरी युवापुस्ताको रोजाइमा पर्न थालेको छ । घतलाग्दो त के भने, बर्गरको इतिहास दुई हजार वर्ष पुरानो छ ।  यसलाई मंगोलियनहरुले समेत खाने गर्थे । त्यो कुन देश थियो जहाँ सबैभन्दा पहिले बर्गरसँग मिल्दोजुल्दो पकवान बनेको थियो । यस पछि क्रमश बर्गर तवाईको मुखको स्वाद बन्न […]

सोच्नुहोस् त, तपाईंले आज के खानुभयो ? भात (चामल) आलुको तरकारी, गोलभेडाको अचार, कालो दाल । एक दुई टुक्रा गाजर वा मुला पनि । दिउसो नास्ता नि ? चाउमिन, मःम, चाउचाउ, बिस्कुट, चिया, कफी आदि । सामान्यतः बिहानको हाम्रो थालीमा जस्तो खान्की हुन्छ, रातीको खानामा पनि त्यही दोहोरिन्छ । दाल, भात, तरकारी । तपाईं/हामीलाई थाहा […]

मेवा, जो सर्वपि्रय फल हो । स्वास्थ्यका लागि यो अति हितकार मानिन्छ । त्यसैले त उखान बनाइएको छ, ‘सेवा गरे, मेवा मिल्छ ।’ अहिले बजारमा मेवा उपलब्ध हुन थालेका छन् । मौसमी फलफूल खोज्नेहरुको लागि यो उपयुक्त रोजाइ बन्नसक्छ । म्याग्नेसियम, पोटासियम, नियासिन, प्रोटिन तथा क्यारोटीनयुक्त तथा डायटरी फाइबरले भरिपूर्ण मेवा शरीरको लागि निकै फाइदाजनक मानिन्छ […]

खासगरी नेपालको शहरी क्षेत्रमा सधैभन्दा सजिलो र स्वादिलो खानेकुरा के होला ? झटपट जवाफ आउन सक्छ, मःम । एउटा ठट्यौली छ । रेष्टुरेन्टको मेनुमा जतिसुकै आँखा लगाएपनि नेपालीले मगाउने भनेको मःम नै हो । यसबाट नेपालीको जिब्रो मःममा कति पल्किएको छ भन्ने देखाउँछ । अझ काठमाडौंको विशेष खान्की हो, मःम । यो शहरमा यस्ता चोक-गल्ली […]