अहिले मानिसहरु बाँच्नका लागि मात्र खाँदैनन् । स्वादका लागि मात्र पनि खाँदैनन् । निरोगी वा स्वास्थ्य जीवनका लागि खानुपर्छ भन्ने चेत छ । तर, कस्तो खानेकुरा ? किनभने संसारमा उपलब्ध खानेकुरा एकथरी छैन । मान्छेको रोजाई पनि सीमित छैनन् । अनेकथरी खानेकुरा छन्, अनेकथरी स्वाद छन् । तर, हामीकहाँ उपलब्ध सबै खानेकुरा योग्य छ्रैनन् । […]

अहिले हामी दोधारमा छौं, खानेकुरालाई लिएर । हामीलाई थाहा छ, बाँच्नका लागि खानेकुरा खानुपर्छ । हामीलाई थाहा छ, निरोगी रहन खानेकुरा खानुपर्छ । र, हामीलाई यो कुरा पनि थाहा छ कि, खानेकुराकै कारण हामी रोगी हुन्छौं । खानेकुरामा भेद छ । स्वास्थ्य, सन्तुलित र सुपाच्य खानेकुराले शरीरलाई निरोगी बनाउँछ । ठिक त्यसैगरी खराब खानेकुराले पाचन […]

नुन विनाको तरकारी कस्तो होला ? नुन विनाको अचार कस्तो होला ? नुन विनाको दाल कस्तो होला ? अर्थात नुनरहित खाना कस्तो होला ? निसन्देह, खल्लो । वेस्वादको । नुन विनाको खाना हामी खान सक्दैनौ । नुनले खानाको स्वाद बढाउनुका साथै खानालाई स्वादिष्ट बनाउन मद्दत गर्छ ।  यद्यपी,  एक दिनमात्र नुन नखाँदा पनि हामीलाई के […]

अहिले फास्टफुड कल्चर मौलाएको छ । सबैलाई हतारो छ र हतारोकै वीचमा खानेकुरा पनि खानु छ । यस्तो अवस्थामा धेरैले उभिएरै आफ्नो पेट भर्छन् । पानीपुरी, चटपटेदेखि अन्य खानेकुरा पनि उभिएर खान्छन् । कतिपयले त घरमा समेत उभिएर खानेकुरा खान्छन् । हतार, हतार । उभिएर खाना खानु कति मानिसको दैनिकी हुनसक्ला । कतिको बानी हुनसक्ला […]

स्वस्थ शरीर नै स्वस्थ जीवनको पहिलो आधार हो । शरीरलाई स्वस्थ राख्न सन्तुलित आहार जति आवश्यक छ, नियमित व्यायाम पनि उत्तिकै जरुरी छ । साथमा, खानापानको शैली र जीवन जिउने विधी पनि शरीरलाई स्वस्थ राख्न निकै जरुरी छ । किनकी यी नै यस्ता कुरा हुन् जसले शरीरलाई स्वस्थ एवं निरोगी बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने गर्छ […]

मकै संसारमै सबैभन्दा धेरै खपत हुने अन्नमध्ये पर्दछ । यो खान मिठो हुनुका साथै पर्याप्त मात्रामा पोषक तत्वले भरिपूर्ण हुन्छ । मकै पिठो, चिनी, रक्सीका रुपमा पनि प्रयोग हुने गर्दछ ।  यसलाई उसिनेर, पोलेर पनि खान सकिन्छ । त्यस्तै, यसको पिठोलाई ढिाडो तथा रोटीको रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । मकैमा पर्याप्त मात्रामा भिटामिन ए, बी, […]

जाडो भन्ने बित्तिकै धेरैलाई तात्तातो चिया वा कफीको याद आइहाल्छ । अझै विशेषगरि युवापुस्तामा कफीको मोह धेरै बढ्न थालेको छ । पन्ध्रौं शताब्दी ताका अरेबियन मुलुक यमनबाट सुरु भएको कफी पिउने सँस्कृति नेपालमा पनि झ्याँगिदै गएको छ । केही वर्षयता घरमा मात्रै होइन कुनै क्याफेमा बसेर कफीको चुस्की लिँदै आफ्ना मिल्ने साथीहरुसँग घन्टौं गफिने चलन […]

रायोको साग भनेपछि कतिपयले नाक खुम्च्याउने गर्छन् । तर, यो संसारकै दोस्रो बढी पोषणयुक्त तरकारीमा पर्छ । रायोको सागलाई पकाएर, काँचै सलादको रुपमा र सिजिनिङ गरेर पनि खान सकिन्छ । तर, यसलाई धेरै पकाउनु भने हुँदैन । बढि पकाउँदा यसको पोषणतत्व हटेर जाने सम्भावना हुन्छ ः फाइदै फाइदा – रायोको साग गर्भवती महिलाका लागि निकै […]

ड्रागन फल नेपालमा भित्रिएको त्यति लामो समय भएको छैन । तर, यसको लोकप्रियता भने छोटो समयमै चुलिएको छ । यो फल देख्दामा जति आकर्षक हुन्छ त्यत्तिकै स्वादिष्ट पनि । यसबाट प्राप्त हुने फाइदाले महंगो मूल्यलाई बिर्साइदिन्छ । कस्तो फल हो ड्रागन ? दक्षिण अमेरिकाको मेक्सिकोबाट उत्पत्ति भएको यो फल सिँउडी प्रजातिमा पर्छ । यसको बैज्ञानिक […]

सधै उस्तै खाना, सधै उस्तै परिकार, सधै उस्तै स्वाद । हामीलाई दिक्क लाग्छ । केही नयाँ स्वाद फेरौं न त भन्दा रेष्टुरेन्ट जानुपर्ने । तर, रेष्टुरेन्टको खाना स्वादिलो भएपनि स्वस्थ्यकर हुँदैन । अर्कोतिर खर्चिलो पनि । यस्तो अवस्थामा कसरी जिब्रोको स्वाद फेर्ने त ? सजिलो काइदा हो, अन्डाकरी । यो परिकार हरेकको भान्सामा पाक्ने गर्छ […]

चिकित्सक भन्छन्, ‘नुन धेरै नखानुहोस्, हानी गर्छ ।’ खासगरी उच्च रक्तचापका रोगीले चिकित्सकबाट यस्तो सुझाव पाउने गर्छन् । हुन त नुनको अधिक प्रयोग शरीरका लागि हानिकारक हुन्छ नै । तर, नुन के हो ? कसरी यसले हानी गर्छ ? किन गर्छ ? कति मात्रा सेवन गर्नुपर्छ ? इत्यादि प्रश्नको जवाफ पाइदैन । आफ्नो खानामा नुनको […]

हामी खानामा सौखिन छौं । हाम्रो जिब्रोले नयाँ नयाँ स्वाद फेर्न खोज्छ । त्यसो त हामीकहाँ थरीथरीका खानेकुरा उपलब्ध छन् । विश्वका चर्चित खाना चाख्न अन्त जानुपर्दैन, नजिकका रेष्टुरेन्ट पुगे हुन्छ । यद्यपी रेष्टुरेन्टको खाना त्यती स्वस्थ्यकर नहुन सक्छ । साथसाथै खर्चिलो पनि । यस्तो अवस्थामा घरमै बनाएर नयाँ परिकारको स्वाद किन नलिने ? तपाईलाई […]

बाँसको तामा, हाम्रो रैथाने परिकार । हुन त अहिले यसको सिजन होइन । यद्यपी जाडो याममा बाँसको तामाको परिवार निकै उपयोगी हुन्छ । बाँसको तामा मानव स्वास्थ्यको लागि निकै लाभदायक मानिन्छ । यसलाई अचार, तरकारी वा सुपको रुपमा सेवन गर्न सकिन्छ । नेपालमा मात्र नभई दक्षिण एसियामा बाँसको तामाको प्रचलन छ । नेपालमा यसको परिकार […]

खानपान कस्तो हुनुपर्छ ? यस सम्बन्धमा सदियौंदेखि बहस चल्दै आएको छ । वर्तमान समाजमा त यो बहस थप पेचिलो बनेको छ । किनभने अहिले धेरैको स्वास्थ्य-स्थिती नाजकु छ, खानपानको कारण । भन्ने गरिन्छ, संसारमा जति मान्छे खान नपाएर मरेका छन्, त्यो भन्दा बढी खान नजानेर । अतः यसपाली हामीले भारतिय पोषणविद्ले खानपानकै सन्दर्भमा गरेको कुराकानी […]

तपाई दिनमा कति पटक खानुहुन्छ ? दुई, तीन, चार । बेला मौकामा पाँच पटक पनि ! हरेक छाकमा के खानुहुन्छ ? अक्सर हामीले पाउने जवाफ हो, ‘दाल, भात, तरकारी, अचार ।’ बिहान दालभात । बेलुकी दालभात । हाम्रो मूख्य खान्की नै यही हो । अब प्रसंग स्वास्थ्यसँग जोडौं । हामीले खानेकुराबाट नै शरीरमा पोषक तत्वको […]

चामल, दाल र घिउको मिश्रणबाट बनाइने खिचडीलाई एक स्वस्थ र सम्पूर्ण आहार मानिन्छ । खिचडी मानिसको स्वास्थ्यको लागि धेरै फाइदाकारी छ । खिचडीमा विभिन्न पौष्टिक र स्वस्थवर्धक तत्व हुन्छन् जसले हाम्रो धेरै स्वास्थ्य समस्याहरुलाई निको बनाइदिन्छ । यसको सेवन गर्नाले हामीलाई विभिन्न प्रकारका स्वास्थ्य लाभ मिल्छन् । खिचडी खासगरी चामल र दाल मिसाएर पकाइन्छ । […]

जाडोमा कसरी ज्यान तताउने ? गजब काइदा हो, तात्तातो सुप । भेज खानुहोस् वा ननभेज, सबै विकल्प तपाईको निम्ती खुला छ । सुप बनाउन धेरै मेहनत गर्नुपर्दै, धेरै सामाग्री जोरजाम गर्नुपर्दैन । सामान्य सागसब्जी वा मासुको सुप बनाउन सकिन्छ । सुपले जोडोमा शरीरको तापमान सन्तुलन राख्छ । पाचन यन्त्रलाई सहज बनाउन्छ । अर्को कुरा त […]

अँ, तपाईको भान्सामा के कस्ता खानेकुरा छन् ? याद गर्नुहोस् त । तपाईले भान्सामा रहेको वा आफुले दैनिक सेवन गर्ने खानेकुरा सम्झनुभयो । अब सोच्नुहोस् त, ति खानेकुरा कति प्राकृतिक छन् ? यो प्रश्नमा तपाईको ध्यान भंग हुनसक्छ । किनभने तपाई/हाम्रो भान्सामा यस्ता थुप्रै खानेकुरा छन्, जो प्राकृतिक होइनन् । अर्थात तयारी अवस्थामा बजारबाट ल्याइएको […]

जाडो मौसममा न्यायो कपडा लगाएर वा हिटरको प्रयोग गरेर मात्रै होइन खानपानको माध्यमले पनि चिसो भगाउन सकिन्छ । चिसोबाट जोगिनको लागि खाइने खाद्यपदार्थहरुमा तातो सुप र झोलयुक्त तरकारीहरु हाम्रो रोजाईमा पर्छन् । तातो सुपहरुको सेवन गरेर हामीले आफ्नो शरीरलाई न्यानो राख्छौं । अझै जाडो महिनामा सुप, तरकारी वा मासुमा प्याजको हरियो पत्ता मिसाउँदा त झनै […]

जाडो बढेको बढ्यै छ । यस्तोमा तात्तातो सुप पिउनुको स्वाद बेग्लै हुन्छ । त्यसमाथि खसीको खुट्टाको सुप । अझ त्यसमा टि मम ! हुन त कतिपयलाई जाडो मौसम मन पर्दैन । चिसोमा कठ्याग्रिएर बस्नुपर्छ भन्ने पिरलो हुन्छ । तर, कति खानेकुरा जाडोमा खान नै बढी स्वाद हुन्छ । यसपाली हामीले जाडोमा खानका लागि खसीको खुट्टाको […]

‘ढिडों र गुन्द्रुक’ । यस्तो लाग्छ, यी एकअर्काका परिपूरक हुन् । लोग्ने-स्वास्नी जस्तै । जब गुन्द्रुकको कुरा आउँछ, ढिडोंको तलतल लाग्छ । जब ढिडोंको प्रसंग आउँछ, गुन्द्रुकको याद आउँछ । ढिडों-गुन्द्रुक, जसलाई हामी हाम्रो रैथानी परिकार पनि भन्छौं । कुनैबेला यो दुखको छाक टार्ने मेलो थियो । ढिडों र गुन्द्रुक भन्नसाथ अभावको बेला भोको पेट […]