आफ्ना माइतीको दीर्घायुको कामना गर्दै चेलीहरुले भाइटीका लगाइदिन्छन् । चेली र माइतीको सम्बन्धलाई थप प्रगाढ बनाउने यस क्षणका चेलीले माइतीलाई सायपत्री र मखमली फूलको माला लगाइदिने, ढाका टोपी लगाइदिइने, सप्तरंगी टीका लगाइदिने गर्छन् । यसैगरी मिठाइजन्य परिकारसँगै कोसेलीको रुपम ल्वाङ, सुकुमेल, ओखर, बदाम, नरिवल, काजु, किसिमिस आदि दिने गर्छन् । यी परिकार आफैमा पोषणले भरिपूर्ण […]

क्रमस जाडो बढ्दैछ । जाडोसँग कसरी जुध्ने ? न्यानो कपडा, आगो वा हिटर मात्र काफी छैन । कतिपय खानपानको माध्यामबाट पनि चिसो भगाउन सकिन्छ । चिसोबाट जोगिनको लागि खाइने खाद्यपदार्थहरुमा तातो सुप र झोलयुक्त तरकारीहरु हाम्रो रोजाईमा पर्छन् । तातो सुपहरुको सेवन गरेर हामीले आफ्नो शरीरलाई न्यानो राख्छौं । अझै जाडो महिनामा सुप, तरकारी वा […]

नियमित रूपमा प्रयोग गरिने नुन वा सोडियम क्लोराइड शरीरको स्वस्थ कार्यका लागि धेरै महत्वपूर्ण हुन्छ । सोडियमले हाम्रो शरीरलाई सञ्चालन र नियन्त्रणमा राख्न ठूलो भूमिका खेल्छ । जब हामीसँग डिहाइड्रेसन हुन्छ तब शरीरमा नुनको अभाव हुन्छ । यसको कारण यो हुन्छ कि घण्टौंसम्म घाममा खेल्दा, खेलाडीहरूमा डिहाइड्रेसन हुन्छन् र उनीहरूमा मांसपेशीको दुखाइ जस्ता समस्या निम्तिन […]

जाडोयाममा औसतमा भन्दा धेरै चिया वा कफी पिउने चलन धेरैको हुन्छ । कोही दूध राखेको चियाले ग्यास्ट्रिक गराउने भन्दै कालो चिया धेरै पिउने गर्छन् त कोही दूध चिया र कफी नै पिउन पनि डराउँदैनन् । तर चिया र कफी पिउनु ग्यास्ट्रिक र अपचको समस्या भएका बिरामीको लागि कत्तिको हानिकारक छ ? वास्तवमा हिउँदमा मानिसहरू विभिन्न […]

ढिडो र गुन्द्रुक शहरको छुटै ब्रान्ड हो । त्यसो त यो परिकार नेपाली समुदायले सात समुन्द्रपारी पनि पु¥याएका छन् । विदेशका नेपाली रेष्टुरेन्टहरुले समेत सगर्व ढिडो र गुन्द्रुक पस्किरहेका छन् । जहाँ–जहाँ नेपाली छन्, त्यहाँको चुल्होमा ढिडो र गुन्द्रुक त पाकेकै छ । अझ भनौं, ढिलो र गुन्द्रुकमा नेपालीले आफ्नोपनको स्वाद पाउँछन् । आफ्नो माटोको […]

स्वास्थ्यका लागि गुणकारी र पोषक मानिएका दुई वा दुईभन्दा धेरै खानेकुराहरू पनि एकैपटक खाँदा एउटा खाद्य पदार्थको गुण धर्म अर्कोसँग नमिल्दा त्यसले स्वास्थ्यलाई हानि पु¥याउन सक्छ । यी खानेकुरालाई हामी विरूद्ध आहार भनेर चिन्छौं । विरूद्ध आहारहरू छुट्टाछुट्टै खाँदा त्यसले स्वास्थ्यलाई फाइदा गरेपनि एकसाथ खाँदा यो नोक्सानदायक हुने गर्छ । विरुद्ध आहार सेवन गर्दा तत्कालै […]

आजका दिनमा संसारभरि शाकाहारी आहारको खपत बढ्दो मात्रामा छ । हिजोआज नेपाल भारत लगायतका मुलुकका धेरै व्यक्तिहरू शाकाहारी आहारतर्फ आकर्षित हुने गरेको देखिन्छ । भेगन खाना शाकाहारी खाना मात्र होइन, यो त त्योभन्दा पनि एक कदम माथिल्लो शुद्ध शाकाहारी खानेकुरा हो । मासु वा अण्डा मात्र होइन, सबै प्रकारका दुग्धजन्य उत्पादनहरू जस्तै दूध, दही, घिउ, […]

१)   भोजन गर्ने एउटा निश्चित समय निर्धारण गरौं र सोहि समयमा नै नियमित रुपमा खाना खाने बानी बसालौँ । २)   खाना मस्त भोक लागेपछि मात्र खाने गरौं । भोक नलागी खान खानु स्वास्थ्यको लागि उचित होइन । ३)   जति खाना खाँदा लागेको भोक शान्त हुन्छ त्यति मात्र खाना लिने गरौं । ४)   भोकले मागेको भन्दा […]

दशैं तिहार जस्ता चाडपर्वमा धेरैको भान्सामा पाक्ने मीठो परिकार हो, मासु । यही बेला नेपाली समाजले अत्याधिक मासु खपत गर्छ । चाहे पाहुनालाई सत्कार गर्न होस् वा पाहुना लाग्न जाँदा, मासुको परिकार अनिवार्य जस्तै हुन्छ । अलि मनमनितो गर्न परेमा पनि आगन्तुकलाई मासु ख्वाउने प्रचलन छ । त्यसो भए मासु नै नखानेका लागि चाहि के […]

हामीकहाँ व्यवसायिक माछा पालन गरिएको छ, जहाँबाट बजारमा माछा आपूर्ति हुन्छ । ध्यान दिनुपर्ने कुरा के भने, मरेको माछा जसलाई ताजा राख्नका लागि केही हानिकारक रसायनको प्रयोग गरिन्छ, त्यस्ता माछा सेवन गर्नुहुँदैन । खासगरी आयतित माछालाई भण्डारण गर्न फर्मालिन नामक विषादी प्रयोग गरिएको पाइन्छ । यस्ता विषादीको कारण माछा सेवन फाइदा भन्दा बढी बेफाइदाजनक हुनसक्छ […]

बिरयानी भेज तथा ननभेज दुबैखाले बनाउन सकिन्छ । हामीले घरमै पनि बिरयानी बनाएर खान सक्छौ । हुन त यसका लागि अलि धेरै मरमसला आवश्यक हुन्छ, तर बनाउने विधी भने त्यती जटिल छैन । यहाँ  दुई जनालाई पुग्ने भेज बिरयानीको रेसेपी दिइएको छ । आवश्यक सामग्री – ३ कप बासमती चामल (लामो दाना भएको) – २ […]

हामीकहाँ दाल हरेक भान्सामा, हरके छाकमा पाक्छ । तर, सधै एकै बिधीले पकाइएको दालको स्वाद मीठो नलाग्न सक्छ । त्यसैले स्वाद फेर्नका लागि दाललाई फरक–फरक विधीले पकाउन सकिन्छ । दाल अनेकथरी हुन्छ र त्यसको स्वादमा उत्तिकै विविधता पनि । यद्यपी यि धेरैथरी दाललाई मिसाएर पकाउने भने त्यसले अझ बेग्लै स्वाद दिन्छ । यहाँ रहर दाल, […]

अन्डाकरी  हरेकको भान्सामा पाक्ने गर्छ । सजिलो र स्वादिलो पनि हुन्छ । अन्डाकरी पकाउने आ-आफ्नै तरिका छन् । यद्यपी सबैको स्वादमा उति भिन्नता हुँदैन । यसपाली हामीले त्यही अन्डाकरीबाट फरक स्वाद लिने प्रयास गरेका छौं । यो तपाईं-हामी जो कोहिले सजिलै बनाउन सक्छौं । धेरै सामाग्री चाहिँदैन । बनाउनका लागि झन्झट पनि छैन । आवश्यक […]

जनवार क्रुरतापूर्वक मार्नु राक्षसीपन हो । तपाईं यस्तै धारणा राख्नुहुन्छ । फेरी तपाईं पोल्ट्री फर्मबाट ल्याइएको कुखुराको मासु पनि खानुहुन्छ । तपाईंले एकपटक आफैमा मन्थन गर्नुहोस् त । के तपाईंको धारणा र व्यवहार आफैमा विरोधासपूर्ण छैन ? जनवारलाई क्रुुरतापूर्वक मारिएको तपाईंलाई मन पर्दैन । तर, बजारमा उपलब्ध आकर्षक ढंगले राखिएको मासु खानमा भने तपाईंलाई कुनै […]

दशैंको खास विशेषता हो, मीठोमसिनो खाने । यतिबेला धेरैको भान्सामा खसीको पक्कु वा मासुजन्य परिकार पाक्छ । आफन्तलाई घरमा निम्त्याएर होस् वा पाहुना लाग्दा, मीठोमसिनो खानै पर्छ । यो पर्वमा नेपाली समाजले अत्याधिक मासुको खपत गर्छ । मासुमा पनि खसी अनिवार्य जस्तै हुन्छ, भलै यसपाली त्यस्तो माहौल नभएपनि । सामाजिक धारणा के छ भने, दशैंको […]

जनै पूर्णिमा क्वाँटी, माघे संक्रान्तिमा तरुल, तिहारमा सेलरोटी भनेजस्तै दशैंमा मुख रसाउने परिकार हो, खसीको पक्कु । खसीको मासुमा मरमसला मिसाएर धिमा आँगोमा पकाइने यो परिकार हरेकको भान्सामा पाक्छै, पाक्छ । पाहुनालाई सत्कार गर्न खसीको पक्कु त चाहियो नै । घरमै घोर्ले खसी ढालेपछि मासुको चिन्ता भएन । त्यसको अनेक परिकार बन्छ । पक्कु छुटै,  […]

हाम्रो शरीरको रक्षात्मक प्रणाली एकदम बलियो हुन्छ । पेटमा ५ सयभन्दा बढी राम्रो ब्याक्टेरिया रहेको हुन्छ । यी त्यही ब्याक्टेरिया हुन्, जसले शरीरमा पैदा हुने खराब ब्याक्टेरियाबिरुद्ध लड्ने गर्छ । यिनीहरुको काम हामीले खाएको खानेकुरा पचाउने हो र त्यही कारण हाम्रो प्रतिरक्षा प्रणाली बलियो हुन्छ । जब हाम्रो पाचन तन्त्रमा खराब ब्याक्टेरिया बढ्न थाल्छ, तब […]

पोषणविद्हरु भन्छन्,  हाम्रो भान्सामा पाक्ने परम्परागत खाना नै सम्पूर्ण भोजन हो । आफ्नै भान्साको खाना, मौसमी सागपात, गेडागुडी, फलफूल आदिबाट हामीले पर्याप्त पोषक तत्व पाउँछौं । हामीले खाने परम्पारगत थाली यसरी तयार भएको छ कि, त्यसमा स्वाद र पोषण दुबै छ । अमिलो, पिरो, नुनिलो, टर्रो, तीतो सवैथरी स्वाद । स्वाद मात्र कहाँ हो र […]

एकथरीको धारणा हुन्छ, जति धेरै खानेकुरा खाइन्छ शरीर उत्तिनै बलियो हुन्छ । अर्काथरी हुन्छन्, खानाका सौखिन । र, तेस्रोथरी हुन्छन् जो मीठोमसिनो भनेपछि आफुलाई रोक्न सक्दैनन् । यी तीन किसिमका प्रवृत्ति हानिकारक छ, खासगरी कलेजोको लागि । चाडपर्व सुरु हुने बेला छ । यसैपनि चाडपर्वमा हरेकको भान्सामा मीठोमसिनो खानेकुरा पाक्छ । त्यसमाथि दशैं भनेपछि मासुजन्य […]

उमेर चरण अनुसार हामीले आफ्नो खानपान शैली र मात्रा पनि बदल्नुपर्छ । एउटा उमेर हुन्छ, जतिबेला हामीलाई पर्याप्त खानेकुरा जरुरी हुन्छ । शरीरको तिब्र विकास भइरहेको बेला हामीले खानेकुराबाटै पुग्दो पोषक तत्व लिनुपर्ने हुन्छ । त्यसो त त्यो उमेरमा हाम्रो पाचन तन्त्र पनि बलियो हुन्छ । खानेकुराहरु सजिलै पचाउने क्षमता हुन्छ । तर, उमेर ढल्कदै […]

खानपान सम्बन्धी कतिपय सामान्य कुराहरुको हेक्का नहुँदा हामीले अनेकन स्वास्थ्य समस्या झेल्नुपर्छ । जस्तो कति खानेकुरा यस्ता हुन्छन्, जसलाई आपसमा एकसाथ खाँदा त्यो विषाक्त बन्छ । त्यसैगरी कति खानेकुरा खाली पेटमा खानु उचित हुँदैन । खानपानका यी सामान्य ज्ञान भएमा कतिपय संभावित जटिलताबाट बच्न सकिन्छ । दही दही स्वास्थ्यका लागि अत्यान्तै उपयोगी पेय हो । […]