चाहे अग्ला होस् वा पुड्को । चाहे मोटो हुन् वा दुब्लो । शरीरका विविधतालाई हामीले स्विकार्नुपर्छ । यी प्राकृतिक हुन् । र, प्रकृतिका हरेक रचना आफैमा सुन्दर हुन्छन् । त्यसैले हाम्रो शरीर जस्तोसुकै भएपनि त्यो आफैमा सुन्दर हुन्छ । हामीले आफ्नो शरीर मोटो भयो वा दुब्लो भयो भनेर गुनासो गरिरहनुको कुनै तुक छैन । किनभने कतिपय […]

प्रकृतिसँग विच्छेद भएर जसरी हामी बेलगाम जीवन बिताउने रहर गरिरहेका छौं, त्यसले हामीलाई अध्याँरोतर्फ धकेल्दैछ । पुरा शरीरको कन्ट्रोल प्यानल वा स्विच बोर्ड भनिने हाइपोथेलैमसदेखि लिएर शरीरको केमिकल म्यसेन्जरको भूमिका निर्वाह गर्ने हर्मोन्ससम्म स्वास्थ्यको कुनै न कुनै भाग, कुनै न कुनै रुपले अध्याँरोले घेरा हाल्दैछ । यो म्यासेन्जर्स किन असन्तुलित हुन्छ र यसलाई कसरी सन्तुलित […]

ब्यालेन्स डाइट अर्थात सन्तुलित भोजन । हामीले सुन्दै र भन्दै आयौं । तर, खानेकुरा कसरी सन्तुलित हुन्छ ? यसको सन्तुलन कसरी मिलाउने ? किनभने हाम्रो थालमा अक्सर दाल, भात, तरकारी, अचार हुनेगर्छ । कतिले दुध, दही, मोही पनि समावेश गर्छन् । कतिले घिउ, पनिर समावेश गर्छन् । कतिले माछा, मासु समावेश गर्छन् । कतिले सलाद, सागपात, […]

खाना खाइसकेपछि हामीमध्ये कतिलाई सोफ चपाउने बानी हुन्छ । त्यसोले रेष्टुरेन्टमा सोफ राखिएको हुन्छ । खासमा सोफको प्रयोग खाना खाएपछि माउथ फ्रेशनरको रुपमा गरिन्छ । यसबाहेक, खानाको स्वाद बढाउन पनि भान्छाहरुमा सोफको प्रयोग हुने गर्छ । जबकी सोफले , खानाको स्वाद बढाउने मात्र नभएर उरक्रचाप नियन्त्रण गर्न देखि वजन कम गर्न पनि मद्दत गर्छ । […]

हेर्दा धनियाँ जस्तै देखिने बहुगुणी वनस्पती हो, पार्सले । यसलाई जडिबुटीकै श्रेणीमा राखिएको छ । हामी हरेक छाक खानेकुरामा यसलाई मिश्रण गर्न सक्छौ । किनभने यसको खास काम खानाको स्वाद बढाउने हो । तर, यसको औषधीय महत्व पनि कम छैन । पार्सले मध्य पूर्व, युरोप र अमेरिकामा खानाको स्वाद बढाउने प्रयोग हुने गर्दछ । भिटामिन  […]

तपाईं कति स्वस्थ्य हुनुहुन्छ ? के तपाईंको पेट ठिक छ ? तपाईंको पाचन यन्त्र कति बलियो छ ? संभवत यसको जवाफ निराशजनक आउनेछ । किनभने हामी अधिकांश केही न केही रोग झेलिरहेका छौं । कुनै न कुनै किसिमको औषधी चपाइरहेका छौं । भनौं, निरोगी, तन्दुरुस्त, बलियो छैनौ । हामी मस्त पैदल हिँड्न सक्दैनौ । उन्मुक्त […]

अहिले हाम्रा छोराछोरीको खान्की के छ ? मम, चाउमिन, बिस्कुट, ब्रेड, चिप्स । यी अधिकांश खानेकुरामा मैदाजन्य हुन् । मैदाजन्य परिकार धेरै छन् र स्वादिलो पनि लाग्छ । तर, स्वास्थ्यका लागि त्यती फाइदाजनक छैन । मैदाजन्य परिकारकै कारण उनीहरुमा मोटोपन, मधुमेह जस्ता अनेक समस्या देखापर्ने गर्छ । जबकी उनीहरुलाई स्वस्थ्य, तन्दुरुस्त राख्ने हो भने चोकुरयुक्त […]

राजमा, सजिलै पाइने, सजिलै पकाउन सकिने, स्वादिलो हुने । त्यती मात्र होइन । राजमा स्वास्थ्यको हिसाबले उत्तिकै गुणी खानेकुरा पनि हो । आइरन तथा भिटामिनले भरिपूर्ण राजमाले सम्पूर्ण शरीरलाई पोषण प्रदान गर्छ ।  साथै, यसमा रहेको एन्टीएजिङ तत्वले उमेरको प्रभाव कम गर्नुका साथै अनुहारलाई सुन्दर देखाउँछ । यसबाहेक, पनि राजमाका अन्य धेरै फाइदा छन्, जसको […]

शरीरको रचना अद्भूत छ । शरीरको भाषालाई बुझ्न सकियो भने हामी संभावित थुप्रै किसिमको रोगबाट बच्न सकिन्छ । किनभने शरीरले कुनैपनि रोगको सुरुवाती संकेत गर्छ । त्यसलाई हामीले बुझ्न सक्नुपर्छ । रोग अनेक किसिमका हुन्छन् । रोगका संकेत पनि अनेक किसिमकै हुन्छन् । रोगको संकेत पहिल्याएर त्यसको उपचार खोज्नुपर्छ । रोगको सुरुवाती लक्षण नै थाहा […]

हामीले देखेका छौं, साना बालबच्चाको शारीरिक विकास छिटो-छिटो हुन्छ । बामे सर्ने शिशु उभिन थाल्छ । हिँड्न थाल्छ । कुद्न थाल्छ । जति-जति उमेर बढ्दै जान्छ, उनीहरुमा शारीरिक परिपक्कता र परिवर्तन पनि आउँदै जान्छ । उनीहरु बर्ष दिनमै फेरिन्छन् । मोटाई, उचाई सबैकुरा बढ्छ । तर, जब उमेरले १८ वा २० बर्ष पुरा गर्छ, त्यसपछि […]

अहिले घर-घरमा ग्यास चुल्हो छ । ग्यास चुल्होले खाना पकाउन सजिलो र सरल बनाइदिएको छ । तुलनात्मक रुपमा दाउरा/कोइला बाल्नुभन्दा किफायती पनि छ । धुवाँरहित हुने भएकाले स्वास्थ्यलाई हानी पनि गर्दैन । तर, ग्यास चुल्हो जोखिमरहित भने छैन । खासमा भन्ने हो त अहिले तपाईं/हाम्रो भान्सा धराप बन्न सक्छ । यदि थोरै मात्र असावधानी भइदियो […]

अहिले हामीलाई स्वस्थ्य, तन्दुरुस्त हुनुछ । यसका लागि फलफूल खानुपर्छ भन्ने चेत पनि छ । फलफूल भन्दा त्यसको जुस छिटो र मिठो लाग्छ । त्यसो त बजारमा जुस पाइन्छ, तयारी अवस्थाकै । थरीथरीका फ्लेबर, थरीथरी ब्रान्डको जुस बजारमा उपलब्ध छ । यस्ता फ्रुट जुसले स्वास्थ राम्रो हुन्छ भन्ने लाग्छ, स्वादिलो हुन्छ भन्ने लाग्छ । हामी […]

त्यही थालको परिकार, जसले तपाईं निरोगी बनाउँछ । त्यही थालको परिकार, जसले तपाईंलाई रोगको भण्डार बनाउँछ । जब तपाईं जिब्रोको चक्करमा फस्नुहुन्छ, तपाईंको थालमा अस्वस्थ्यकर भोजन समावेश हुन्छ । जब तपाईं स्वास्थ्यप्रति सर्तक रहनुहुन्छ, तपाईंको थालमा स्वस्थ्यकर भोजन समावेश हुनेछ । त्यही भोजन हाम्रो लागि विष बन्छ र त्यही भोजन हाम्रो लागि अमृत बन्छ । […]

अहिले धेरैले आफ्नो छाकबाट घिउ कटौती गर्न थालेका छन् । घिउसँग हाम्रो भान्साले दुरी बढाउँदैछ । हामी घिउसँग डराउन थालेका छौं । किन ? किनभने, हामीलाई चिकित्सकले भन्ने गरेका छन्, ‘चिल्लोचाप्लो नखानु ।’ जब हामी मधुमेह, उच्च रक्तचाप जस्ता रोगहरुको भय पाल्छौं, चिल्लो चाप्लो खानेकुरा घटाउन थाल्छौं । त्यसैगरी जब हामी मोटोपन घटाउने चक्करमा लाग्छौं, […]

तपाईं/हाम्रो भान्सामा आलु, काउली, साग, गोलभेडा, फलफूल जे-जति खानेकुरा छन्, अधिकांश जैविक होइनन् । किनभने जहाँबाट ति खानेकुरा हाम्रो भान्सामा खपत हुन्छ, त्यहाँ अनेकन रासयनिक मल, विषादी आदिको प्रयोग गरिएको हुन्छ । अहिले व्यवसायिक हिसाबले गरिने खेतीबालीमा रासयनिक मलखाँद र विषादीको अत्याधिक प्रयोग हुन्छ । यस्ता खानेकुरा तपाईं/हाम्रो भान्सामा आइपुग्छ । त्यसैले अहिले हामी जसरी […]

तपाईंको घरमा कति जनाले मासु खान छाडे ? कतिले मासु कम खान थाले ? अहिले तपाईंसँगको यसको जवाफ हुनसक्छ । किनभने मासु स्वास्थ्यमैत्री खान्की होइन भन्ने प्रभावसँगै धेरैले आफ्नो छाकबाट मासु कटौती गरिरहेका छन् । मासु सेवन कम गर्दा पूर्णत त्याग गर्दा मूलत तीन फाइदा देखिएको छ । एक, स्वास्थ्यमा सुधार । दुई, पर्यावरण र […]

अहिले हामी स्वस्थ्य जीवनशैलीको खोजीमा छौं । यसमा खानपानको अहंम हिस्सा छ । भनिन्छ, खाना स्वस्थ्यवर्द्धक एवं पोषिलो हुनुपर्छ । तर, त्यती मात्र काफी छैन । खाने तालिका र तरिकाले पनि यसको लागि खास भूमिका खेल्छ । खाना खाने निश्चित तालिका छ । त्यसैगरी खाना खाने खास तरिका पनि छ । यदि तालिका र तरिका […]

एकातिर हामी आफ्नो मेनुबाट खानेकुरा कटौती गरिरहेका छौं । हामीले रेड मिट खान हटायौं । बोसोयुक्त खानेकुरा हटायौं । मासुजन्य कुरा हटायौं । दुधजन्य परिकार हटायौं । चिनी हटायौं । गहुँ हटायौं । चिल्लोचाप्लो कुरा हटायौं । चिल्लो-पिरो हटायौं । अर्कोतिर विश्वका कतिपय मुलुकले आफ्नो मेनुमा खानेकुरा थपेको थपेकै छन् । उनीहरुले आफ्नो खाद्य भण्डारमा […]

हिजोआज हरियो सागसब्जीले बजार भरिभराउ छ । रायोदेखि चम्सुर, पालुङ्गो लगायतका अनेकौ साग अहिले बजारभरी देख्न सकिन्छ । यस्ता सागसब्जी जति स्वादिलो हुन्छ, यसमा रहेको पौष्टिक तत्वले शरीरलाई त्यति नै पोषण प्रदान गर्छ । यहाँ हामी चर्चा गर्दैछौं मेथीको सागको बारेमा । यसले शरीरलाई अनेकौं समस्याबाट त्राण दिन्छ । -जाडो याममा चिसोका कारण धेरैलाई कब्जियत, […]

‘विश्वमा जति मानिस खान नपाएर मर्छन्, त्यो भन्दा कैयौं बढी खान नजानेर मर्छन् ।’ खाना वास्तवमा शरीरका लागि अमृत समान हुनुपर्ने हो । भइरहेको छ, विष समान । खानेकुराले शरीरलाई निरोगी, स्वस्थ्य, तन्दुरुस्त, उर्जावान बनाउनुपर्ने हो । तर बनाइरहेको छ, रोगी, जिर्ण, रुखो, कमजोर । हाम्रो खाना र खानपान शैली अब चिन्ताको विषय बनेको छ […]

अहिले देशमा सबैभन्दा बढी प्रगति के कुरामा भएको होला ? अरु कुरा छाडौं । धमाधम अस्पताल बनिरहेका छन् । नयाँ नयाँ मेडिकल इक्विपमेन्ट भित्रिइरहेका छन् । तपाईं/हाम्रा छोराछोरी चिकित्सा शिक्षा आर्जन गरिरहेका छन् । हामीलाई लाग्छ, यो खुसीको कुरा हो । तर, अस्पताल बनाउनै नपर्ने, मेडिकल इक्विपमेन्ट प्रयोग गर्नै नपर्ने, डाक्टर बन्नै नपर्ने अवस्था भइदिएको […]