राष्ट्रिय योजना आयोगले अहिले धमाधम १५ औं योजनाको तयारी गरिरहेको छ । दिर्घकालीन सोच र बिषयगत आधारपत्रहरू तयार गरेको छ, र संभवतः योजनाहरूको पहिचान, तिनको प्राथमिकताहरू तय भैरहेका होलान् । सोच र आधार–पत्रहरूले इंगित गर्दछन् कि विकास योजनाहरू विषयगत क्षेत्रमा केन्द्रित छन्, र राष्ट्र संघद्वारा पारित दिगो विकास लक्ष्यहरूसँग तालमेल हुने गरी निर्धारण गरिएका छन् […]

राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक रूपले पछाडि परेका/पारिएका विभेद र उत्पीडन तथा भौगोलिक विकटताको कारणले सेवा सुविधाबाट बञ्चित तथा मानव विकास सुचांकको स्तरभन्दा न्यून स्थितिमा रहेका समुदायलाई सीमान्तकृत समुदाय भनी परिभाषित गरिएको छ । सीमान्तकृतभित्र पनि अति सीमान्तीकृत र लोपोन्मुख समुदाय छन् । आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक, रोजगारी र शिक्षामा पछाडि परेको जात जाति, धर्म, वर्ग र […]

नेपालका सरकारी संयन्त्रहरुबीच भइरहेको समन्वयको कमी र गैरजिम्मेवारीका कारणले मोबाइल सेवा प्रदायक कम्पनी एनसेल प्राइभेट लिमिटेडको स्वामित्व बिक्रीमा पुँजीगत लाभ कर तिर्न आनाकानी गरेको एनसेललाई सर्वोच्च अदालतबाट जारी भएको परमादेशले कानूनी दायरामा ल्याई एनसेल र अजिक्टाबाट नै लाभ कर उठाउने न्यायिक आदेशले नेपाली जनतामा न्यायलयप्रतिको विश्वास पलाएको छ । आन्तरिक राजश्व विभागले निर्धारण गरेको लाभकर […]

यस वर्ष युनेस्कोले ‘दीगो विकास, शान्ति र मेलमिलापका लागि आदिवासी भाषाहरू’ भनेर आदिवासीहरूको भाषा वर्षका लागि मूल नारा तय गरेको छ । २१ फेब्रुअरीका दिन औपचारिक रूपमा घोषणा गरेर विविध कार्यक्रमका साथ विश्वभरि मनाइँदैछ । यसलाई आदिवासी भाषा वर्षका रूपमै घोषणा गरिएको हुँदा आदिवासीका भाषाहरूको अवस्थाका बारेमा चर्चा गरिनुका साथै संरक्षण र सम्वर्धनका उपायका बारेमा […]

संघीय सरकार र प्रदेश सरकारले एक वर्ष पूरा गरेको छ । स्थानीय सरकारले पनि आफ्नो एकवर्षे कार्यकाल पूरा गरेर अगाडि बढिरहेको छ । यो हप्ता विशेष गरेर सरकारको समीक्षा व्यापकरुपमा भइरहेको छ । कतिपयले सरकारका कामलाई सकारात्मक रुपमा र कतिपयले निराशाजनकरुपमा व्याख्या विश्लेषण गरिरहेका छन् । नेपालको संविधान ०७२ जारी भएपछि पहिलोपटक मुलुकले संघीयताको अभ्यास […]

६ फागुन, काठमाडौं । यसचोटिको साप्ताहिक विश्लेषणमा केपी ओली नेतृत्वको सरकारले कस्तोखाले ‘सोसियल इञ्जिनियरिङ’ गरिरहेको छ भन्नेबारे एकवर्षे काममा टेकेर विश्लेषण गर्ने विचार थियो । तर, आइतबार सामाजिक सञ्जालमा गायक पशुपति शर्मा प्रकरण ‘भाइरल’ भएकाले एक दिनपछि सर्ने सोचाइ पलायो । र, आज यसबारेमा सामान्य विश्लेषण गर्ने प्रयास गरिएको छ । केपी ओलीको नेतृत्वमा सरकार […]

५ फागुन, काठमाडौं । केन्द्र सरकार र प्रदेश सरकारहरुले एकवर्षे कार्यावधि पूरा गर्दै गर्दा नेपालमा संघीयता कार्यान्वयनको अवस्थामाथि फेरि एकचोटि बहस प्रारम्भ भएको छ । केन्द्र सरकारले सिंहदरबारबाट यो वर्ष विभिन्न कानून बनाएर संघीयता कार्यान्वयनको आधार तयार पारेको दाबी गरिरहँदा प्रदेशका मुख्यमन्त्रीहरुले चाहिँ सोचेजस्तो काम गर्न नसकेको गुनासो पोखिरहेका छन् । र, प्रदेशले काम गर्न […]

मार्क्सको समयमा पूँजीवादलाई ‘पूँजीवाद’को रुपमा नै व्याख्या गरियो । लेनिनको समयमा ‘पूँजीवादको उच्चतम रुप साम्राज्यवाद हुन्छ’ भनियो । माओको समयमा जापानलाई साम्राज्यवादी शक्तिका रुपमा किटान गरियो र त्यहीअनुरुप जनवादी क्रान्तिका रणनिति र कार्यनीतिहरु निर्धारित गरियो । वर्तमान अवस्थामा भूमण्डलीय साम्राज्यवाद, जसको नेतृत्व अमेरिकाले गरेको छ, एउटा नयाँ पहिचानका साथ अस्तित्वमा आएको प्रष्ट नै छ । […]

पशुपति शर्माले आजसम्म सयौं गीत गाए । उनले मायापिरतीका धेरै गीत गाएका छन् । उनले सन्देशमूलक गीत पनि त्यत्तिकै गाएका छन् । लोकभाकामा गाइने ती गीतहरु धेरै लोकप्रिय पनि छन् । पशुपति शर्माले उनले आजसम्म गाएका मध्ये दुईवटा झनै सशक्त गीत गाए । एउटा जातीय छुवाछूतविरुद्ध सशक्त गीत थियो । त्यसलाई केही जातिवादीले विरोध गरे […]

सरकारले कुनै पनि कार्यक्रम ल्याउँदा त्यसको असर के पर्छ ? त्यसबाट हुने फाइदा र घाटा के हुन् भन्ने कुरामा आर्थिक सिद्धान्तका आधारमा छलफल नगरेर भटाभट घोषणा भइरहेका छन् । एउटा कार्यक्रमले राम्रो सफलता नपाउँदै भटाभट अरु कार्यक्रम घोषणा गर्दा सरकार बढ्दता दवाबमा पर्छ कि जस्तो लाग्छ । सामाजिक सुरक्षाको कार्यक्रम धेरै परिवर्तनकारी कार्यक्रम हो । […]

१४ फेब्रुअरी भन्नेवित्तिकै हाम्रो दिमागमा ‘भ्यालेन्टाइन्स डे’ घुमीहाल्छ । ‘भ्यालेन्टाइन्स डे’ ले ओझेलमा पारेको अर्को एउटा पर्व पनि पर्छ यही दिनमा । अन्तर्राष्ट्रिय पुस्तक उपहार दिवस । पुस्तक उपहार दिवस पुस्तक प्रेमीहरूले विभिन्न तरिकाले मनाउने एउटा अभियान हो । यो दिनमा आफ्ना साथीभाइ, आफन्त, प्रियजनका साथसाथै पुस्तकबाट बञ्चित बालबालिकालाई पुस्तक उपहार दिने गरिन्छ । यो […]

त्यस्तै ०५३/०५४ सालतिरको कुरा हो । त्यतिबेला नवलपरासीस्थित हाम्रो घर माओवादीमय थियो । नेतादेखि कार्यकर्ताको लर्कन लाग्ने गर्दथ्यो । मेरो राजनीतिक चेतना निकै कमजोर थियो । तर, कम्निष्ट परिवारमा भएको हुर्काइले कम्निष्ट नैतिकता बुझ्न त्यति धेरै मेहनत गर्नु परेन । पढाइ पहिलो प्राथमिकता र राजनीति दोस्रो भन्नेमा थिएँ । तर, परिस्थिति निकै प्रतिकुल बन्दै गयो […]

१ फागुन, वीरगञ्ज । प्रदेश २ को पर्यटन विषयमा खासै चर्चा हुन सकेको छैन । जति भएको छ, होटल तथा पर्यटन व्यवसायी संघ बाराको कामबाट भइरहेको छ । आन्तरिक तथा वाह्य पर्यटकलाई यसकारण नेपालको प्रदेश २ मा जानुपर्छ, राम्रो सेवा पाइन्छ भन्न सकेको अवस्था भने छैनौं । यसबारे न प्रदेश २ सरकारसँग कुनै खाका छ […]

नेपालका उपल्लो ओहोदामा रहेका राजनीतिज्ञ र सरकारका प्रतिनिधिहरुको पछिल्लो घटनाक्रमले नेपालको परराष्ट्र नीति, आधिकारिक धारणा र प्रोटोकलहरुमा धेरै नै प्रश्न चिह्न उठाउने ठाउँ दिएको छ । अस्पष्ट क्रियाकलाप र अभिव्यक्तिमा जकडिएको नेपालको परराष्ट्र नीतिको पुनःपरिभाषा गर्नुपर्ने संघारमा उभिएको अवस्थामा छ । अब पनि यसलाई सुधार तथा परिमार्जन नगरिकनै व्यक्ति विशेषको अभिव्यक्तिका आधारमा अघि बढ्ने हो […]

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र अध्यक्ष प्रचण्डवीच अन्तरविरोध चर्किएकै हो त ? दुई नेतावीच अन्तरविरोध बढेको हो भने कहाँ पुगेर, कसरी यसको बैठान होला ? यो साताको सघन राजनीतिक प्रश्न यही नै हो । पछिल्लो राजनीतिक परिघटनाले ओली र प्रचण्डवीच खटपट वा मतभिन्नता देखा परेको अनुमान नेकपाभित्र र बाहिर जबरजस्त गर्न थालिएको छ । दुई […]

ऐतिहासिक र पुरातात्विक महत्व बोकेको सिम्रौनगढकै नामले प्रदेश न २ अन्तरगत बारा जिल्लाको दक्षिणपूर्वी भागमा सिम्रौनगढ नगरपालिका बनाइएको छ । यसको जनसंख्या २४ हजार ६ सय १५ छ । सिम्रौनगढ, वीरगञ्जबाट २८ कि.मी. पूर्वमा र काठमाण्डौबाट दक्षिण ९० कि.मी.को सीधा दूरीमा अवस्थित छ । सिम्रौनगढ पुरातात्विक स्थल हो । यो स्थल सिमरा वनगढ, सिम्मनगाडा, पाटा, […]

‘ ऊ  त गयो गयो माया मारेर’ कुनैबेला यो गीत रेडियो नेपालबाट पटक-पटक बज्थ्यो । चर्चित लोक गायिका लोचन भट्टराईले ०५१/०५२ सालतिर गाएको गीत हो जस्तो लाग्छ । सर्जक/श्रष्टाहरुले त्यतिकै कुनै पनि रचना गर्दैनन् । त्यसका पछाडि कुनै घटना वा कुनै उत्प्रेरक तत्व हुन्छ । सायद कुनै घटनाले उनलाई यो गीत रचना गर्न प्रभावित गरेको […]

त्रेतायुगीन हाम्रा आराध्यदेव श्रीराम र सीताको बारेमा जे जति तथ्य र प्रमाणहरू छन् ती सबै वेद, पुराण र जनविश्वासमा आधारित छ । त्यस्तो जनविश्वासलाई ठोस आधार प्रस्तुत गर्न सीता स्वयम्बर बेला अयोध्याका राजकुमार रामद्वारा पिनाक धनुष भाँचेको र त्यो धनुषा तीन खण्डमा विभक्त भई उछिट्टिएर दुई अन्यत्र झरे पनि एक टुक्रा यही पृथ्वीमा झरेको र […]

भेनेजुएलाको स्थितिबारे नेकपा (मसाल) कोतर्फबाट यही माघ ११ गते मैले वक्तव्य जारी गरेको थिएँ- ‘भेनेजुएलाका राष्ट्रपति निकोलस मडुरोका विरुद्ध अमेरिकाले अपनाएको हस्तक्षेपको नीतिको नेकपा (मसाल) ले तीव्र शब्दमा भत्सर्ना गर्दछ ।’ भेनेजुएलामा आज जुन सङ्कटको स्थिति उत्पन्न भएको छ, त्यो अमेरिकाको साम्राज्यवादी नीतिको परिणाम हो । भेनेजुएला विश्वको पेट्रोलको सबैभन्दा धनी देशहरूमध्य एक हो । […]

ऐतिहासिक र पुरातात्विक महत्व बोकेको सिम्रौनगढ सिमरा बनगढ, सिम्मनगाडा, पाटा आदि नामले समेत परिचित छ । यसकै नामबाट प्रदेश २ अन्तर्गत बारा जिल्लाको दक्षिण पूर्वी भागमा सिम्रौनगढ नगरपालिका समेत बनेको छ । सिम्रौनगढ वीरगञ्जबाट २८ किलोमिटर पूर्व र काठमाडौंबाट ९० किमी दक्षिणमा अवस्थित छ । सिम्रौनगढमा ११ औंदेखि १४ औं शताब्दीसम्मका सिम्रौन (कर्नाटवंशी राज्य) र […]

२० माघ, काठमाडौं । दश वर्ष लामो गृहयुद्ध अनि त्यति नै लामो एवं पट्यारलाग्दो संक्रमणकाल गुजारेर राजनीतिक स्थायित्वको बाटोमा अग्रसर भएको नेपालका सामु अहिले अर्को अन्तर्राष्ट्रिय आपत आइलागेको छ । देश विकासका लागि लगानी र सहयोग जुटाउनुपर्ने बेलामा पश्चिमी दाता राष्ट्रहरुले यो सानो देशलाई पेल्न र दुःख दिन थालेका छन् । एकाएक गिजोलिन थालेको अन्तरराष्ट्रिय […]