सरकारमा जाने कुरामा हामी क्लियर थियौं । के कुरामा क्लियर थियौं भने यो लामो चल्दैन । त्यतिबेलाको परिस्थिति फरक थियो । माओवादी र एमाले मिलिसकेका थिएनन् । माओवादीहरु संविधान संशोधनको पक्षमा थिए । केपी ओलीसँग बहुमत थिएन, बाध्यता थियो । यो विन्दुमा माओवादी र हामी थपिँदाखेरि दुईतिहाई बहुमत पुग्थ्यो । र, यो अवस्थामा संविधान संशोधन […]

नेपाली विद्यार्थीका बारेमा सिड्नी मर्निङ हेराल्डमा हालै प्रकाशित एक विशेष रिपोर्टले अष्ट्रेलियास्थित नेपाली समुदाय, बुद्धीजीवी एवं ठूला साना सबै मिडियालाई तरंगित बनायो । सामाजिक सञ्जाल र लामो बिदाको खानपिनका जमघटहरुमा समेत यो विषयले चर्चा पायो । अष्ट्रेलियन नेशनल युनिभर्सिटीका प्राध्यापक एन्ड्रयु नर्टन र सिड्नी युनिभर्सिटीका सह-प्राध्यापक साल्भाटोर बबोन्सले हेराल्डका लागि दिएको प्रतिकृयालाई राजनीतिक ब्युरोका रिपोर्टर […]

संसद जनताको सर्वोच्च थलो हो, जहाँ जनप्रतिनिधिले कानून निर्माणका साथै जनताका आवाज मुखरित गर्छन् । तर, आज नेकपा सरकारले प्रतिनिधिसभा संसदलाई बन्धक बनाएको छ । संसद बन्धक हुँदा मुलुक बन्द हुन पुगेको छ । संसदको पाँचौं हिउँदे अधिवेशन गत पुस ४ गते बोलाइएको हो । आज पुस १८ गते भइसक्दा पनि बारम्बार संसदको कार्यतालिका सार्वजनिक […]

‘सर, म अलि हतारमा छु, छोरीलाई खाना खुवाएर विद्यालय पठाउनुपर्ने हो, पछि गफ गराैंला है ।’ सधैंजसो फुर्सदिला देखिने एक हितैसी मित्रले यस्तो कुरा गरेपछि प्रश्न सोधिहाल्न मन लाग्यो ‘किन ? म्याडम कतै बाहिर जानुभएको छ र ?’ मित्रको उत्तर थियो ‘हैन यतै छिन् छन त । तर, मिन्स भा’छिन् ।’ साथीको यो उत्तरले एक […]

रासायनिक विषादी कृषिमा कीराहरू र रोगहरुको व्यवस्थापनका लागि विश्वव्यापी अभ्यासका रूपमा प्रयोग गरिन्छ र नेपालमा पनि यसको प्रयोग हुनु कुनै अपवाद होइन । सन् १९३९ मा पउल मुलरले डाईक्लोरो डाईफेनिल ट्राइक्लोरोइथेन (डी.डी.टी) को आविष्कार गरेपछि, विश्वव्यापी रूपमा रासायनिक कीटनाशक विषादीको प्रयोग बढ्यो । नेपालमा रासायनिक विषादी प्रयोगको इतिहास सन् १९५० को दशकमा मलेरिया रोग सार्ने […]

नेपाल बदल्ने प्रस्ताव यो पंक्तिकारले पटक–पटक विभिन्न शैलीमा प्रस्तुत गर्दै आइरहेको छ । मेरो मनभित्र अटल विश्वास छ, एक दिन मैले प्रस्ताव गरेका योजनाले साकार रुप लिनेछन् । यसअघि मैले मदिरामुक्त नेपालको प्रस्ताव गरेको थिएँ, जसलाई पाठकहरुले समारात्मक रुपमा लिनुभएको पाएँ । महाकवि देवकोटाको भनाइबमोजिम ‘उद्देश्य के लिनु ? उडी छुनु चन्द्र एक’को सिद्धान्तबाट अघि […]

विकसित मुलुकहरु सुशासन र विकासमा धेरै अगाडि बढिसकेका छन् । विकासको गतिमा अगाडि बढ्न खोजिरहेको हाम्रोजस्तो विकासोन्मुख मुलुकले विकासको बाटोमा देखिने समस्याहरु समाधान गर्दै अगाडि बढ्न जरुरी छ । ‘समृद्ध नेपाल सुखी नेपाली’ को राष्ट्रिय अभियानलाई­ सार्थक तुल्याउन इञ्जिनियरिङ्ग क्षेत्रको विशेष भूमिका रहने छ । देशमा उपलब्ध भएका इन्जिनियरहरुले यो अभियानलाई सार्थक तुल्याउनका लागि गर्नुपर्ने […]

विश्वको पहिलो पत्रिका सन् १६०९ मा फ्रान्सबाट जर्मन भाषामा प्रकाशन भएको थियो । त्यसपछि जर्मन, अमेरिका, बेलायत लगायतका देशमा पत्रिका प्रकाशन भएका हुन् । अठारौं शताब्दीसम्म आइपुग्दा युरोप र अमेरिकामा धेरै पत्रपत्रिका प्रकाशन भए । उन्नाइसौँ र बिसौँ शताब्दीमा पत्रपत्रिका सूचना, शिक्षा र चेतनाको प्रमुख माध्यम मात्र बनेन, पत्रपत्रिकाको चार सय वर्षको इतिहासमा दुई सय […]

वर्तमान चीनका मुक्तिदाता, आफ्नो जमानाका अब्बल मार्क्सवादी दार्शनिक, अर्थशास्त्री र सिद्धान्तलाई जीवन व्यावहारमा लागू गर्ने सर्वहारा वर्गका गुरु माओत्सेतुङलाई अहिले पनि चीनका जनताले अध्यक्ष शब्दले सम्वोधन गर्छन् । पिपुल्स् ग्रेट हलमा २०१७ को १८ देखि २४ अक्टोबरमा भएको चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको १९ औं महाधिवेशनबाट सी विचारलाई पार्टीको सैद्धान्तिक निर्देशक मान्दै आएको उक्त पार्टीका वर्तमान अध्यक्षले […]

मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन (एमसीसी) बारे अहिले उठेका कुरामा टिप्पणी गर्नुभन्दा पहिला यसको पृष्ठभूमिबारे चर्चा गर्नु आवश्यक छ । यसको १८ वर्षको लामो इतिहास छ । विकासका लागि असाध्यै ठूलो पैसा ल्याउने माध्यम तीन-चारवटा छन् । पहिलो- आन्तरिक राजस्व । दोस्रो, परम्परागत दातृ निकाय, जसको आधार विश्वभरि सय अर्ब डलर हाराहारीको छ । तेस्रो हो- निजी […]

विसं. २०११ सालमा दाङ, दोघरेका समाजसेवी स्व झक्कुप्रसाद रेग्मीको पहलमा स्व. राजा त्रिभुवनको स्वीकृतिबाट स्थापना भएको दाङस्थित टरिगाउँ विमानस्थल (तुलसीपुर एयरपोर्ट) अहिले संकटमा परेको छ । तत्कालीन समयमा टावर लगायत उपकरणको अभावमा विमान आउँदा पराल बालेर राँकोलाई संकेतका रुपमा प्रयोग गरी विमान अवतरण गराइएको अनुभव स्थानीय वृद्धहरु सुनाउँछन् । इतिहासको माया लाग्नेहरुले टरिगाउँ विमानस्थलको माया […]

शहरीकरणका दुईवटा प्रक्रिया हुन्छन् : एउटा– पुल फ्याक्टर (तान्ने कारकतत्व) । र, अर्को–पुस फ्याक्टर (घँचेट्ने कारकतत्व) । शहरीकरणको राम्रो विकास भयो र त्यहाँ रोजगारीका सम्भावनाहरु बढी भए भने पुल फ्याक्टरले गर्दा मानिसहरु तानिएर शहरमा आउँछन् । यसरी आएका मानिसहरुलाई शहरमा फ्याक्ट्रीहरु छन् भने तिनैले आवासको व्यवस्था गर्नैपर्ने हुन्छ, यसमा धेरै समस्या हुँदैन । अर्कोचाहिँ पुस […]

पार्टीको आन्तरिक संरचना निर्माण अत्यन्त खर्चिलो हुने गरेको छ । उदाहरणका लागि पूर्वमाओवादीको विद्यार्थीको महाधिवेशनको चुनावमै त्यत्रो खर्च भयो । मेरै जिल्ला सिन्धुलीमा पार्टीको इलाका कमिटीको अध्यक्षमा दुईजनाले उम्मेदवारी दिएका थिए । होटलमा बसेको, मासुभात, मदिरा सबै खर्च उम्मेदवारले गरे । पार्टी इलाकाको चुनावमा उठ्नेले १४ लाख रुपैयाँ खर्च गरेछन् । पार्टीभित्रको चुनावमा पनि जोसँग […]

स्थायी कमिटीको बैठकमा अध्यक्षद्वयको तर्फबाट कमरेड अध्यक्षले प्रस्तुत गर्नुभएको राजनीतिक प्रतिवेदनका आधारभूत पक्ष र यसले लिएको दिशा मूलभूत रुपमा सही छ । प्रतिवेदनमा बैठक आयोजनामा भएको ढिलाइ, पार्टीको सङ्गठनात्मक एकीकरणमा भएको विलम्बले गर्दा सिर्जित अन्योल र नोक्सानी, पार्टी निर्माणमा देखापरेका चुनौतीहरु, सरकारका काममा देखा परेका समस्या, उपनिर्वाचनका क्रममा केही स्थानमा भोग्नुपरेका अप्रत्यासित तथा प्रतिकूल परिणामलगायत […]

वर्तमान राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थिति तथा नेकपाको संगठनात्मक अवस्थाले केही सैद्धान्तिक, नीतिगत एवं राज्य र पार्टी संचालनका व्यवहारिक पक्षको गम्भीर विश्लेषण र समीक्षाको माग गर्दछ । साथै प्रस्तावित विधान संशोधनसंग सम्बन्धित तात्कालिक कार्यक्रम, कार्यनीति र रणनीतिक लक्ष्य एवं गन्तव्यसम्बन्धी विषयले पनि गम्भीर सैद्धान्तिक बहसको माग गर्दछ । सात दशकपछि नेकपाको नेतृत्वमा संचालित बहुमत प्राप्त सरकारको […]

राजनैतिक नेतृत्वले राजतन्त्रकालीन एकल राज्य संरचना पद्दतिको बिरासतलाई जसरी संघीय गणतान्त्रिक मुलुकमा परिवर्तन गर्‍यो, त्यही रुपमा सार्वजनिक प्रशासनको समग्र ढाँचालाई आम रुपान्तरणमा लैजानु सरकारको दायित्व हुन्थ्यो । सार्वजनिक सेवाका कर्मचारीहरुलाई पेसागत नैतिकता, सुशासनमा हिडाउने दायित्व सार्वजनिक सेवा सञ्चालनको नेतृत्व गर्ने जिम्मा पाएको मन्त्रालयको नै हुन्छ । विगतका विकृति तथा विसंगतिको अन्तका लागि संघर्ष गर्ने र […]

सत्तारुढ दल नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) को स्थायी कमिटी बैठक जारी छ । बैठकमा प्रधानमन्त्री समेत रहेका अध्यक्ष केपी ओली र कार्यकारी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले प्रस्तुत गरेको राजनीतिका प्रतिवेदनमाथिको छलफल जारी छ । शायद, आफ्नो राजनीतिक जीवनकालमा नै प्रचण्डले अध्यक्षको हैसियतमा छलफलका लागि प्रस्तुत गरेका मध्ये सर्वाधिक विरोधाभाषपूर्ण, फितलो र अस्पष्ट प्रतिवेदन हो, यो […]

२५ वर्ष अगाडि प्रस्तावित बारा जिल्लाअन्तर्गत निजगढ अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल,नेपालको पर्यटन क्षेत्रको उपयोग, विशौं लाख नेपाली जनतालाई प्रत्यक्ष–परोक्ष रोजगारी तथा नेपाली जनताको समृद्ध भविष्यका लागि कोशेढुंगा हो । यसको उपयुक्तता, औचित्यता र आवश्यकताको बारेमा विश्वसनीय तथ्य र आधार छन् । यो राष्ट्रिय महत्व र गौरवको आयोजना वहकिएको दलाली अभियानको शिकार त बन्ने होइन भन्ने आशंका पनि […]

शीर्षकमा परेका तीन शब्दहरू छन्, जो आफैंमा बोझिला छन्, एउटै भारी बनाउँदा वहन गर्न गाह्रो पर्ला जस्तो छ । शीर्षक चयन म स्वयंले गरेको हुँ, यसको मेरो जिन्दगीसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध छ । यी शब्दावलीको अर्थ र सम्बन्ध प्रष्ट गर्न ऐतिहासिक पृष्ठभूमि समातेर छोटकरीमा कुरा राख्दैछु । यी तिनै विषयमा अहिले प्रश्न सूचक लागेको अवस्था छ […]

भर्खरै नेपालले दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) को भव्य र सफल आयोजना गर्‍यो । सायद ‘साग’ मात्र एक अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद समारोह हो, जसमा नेपालले पदक तालिकामा अलि राम्रो स्थान पाउँछ । ओलम्पिक र एशियाली खेलकुदजस्ता अन्य विश्वस्तरका प्रतियोगितामा नेपालले सधैंजसो पदकविहीन भएर शीर निहुर्‍याउँदै फर्कनुपर्छ । यसपटक घरेलु मैदानमा आयोजान भएको र नेपालले राम्रो गर्न सक्ने […]

आज दुई तिहाईको नेकपा कम्युनिष्टको सरकार छ । तर, सरकार व्यवस्थापिका संसदप्रति जिम्मेवार र जवाफदेही देखिँदैन । देशमा थुप्रै समस्या देखा परिसकेका छन् । गत असोज २ गतेदेखि बन्द भएको संसद अझै खुल्न सकेको छैन । प्रधानमन्त्रीज्यू बिरामी हुनुहुन्छ । संसद पनि सभामुखविहीन भई नेतृत्वविनाको थलो बन्न पुगेको छ । संसद बन्द भएको करिव ३ […]