सबैलाई जगजाहेर भएको कुरो हो कि नेपाल सरकारले प्रारम्भिक दिनमा विदेशबाट कामदार ल्याउन नै चाहेन । जो जहाँ छौं, त्यहीँ बसौं भन्यो । जबकि कतिपय हामीजस्तै कामदार पठाउने राष्ट्रहरुले योजनावद्ध ढंगले कामदार क्रमशः ल्याएर व्यवस्थापन गरिरहेका थिए । विशेषतः भारतबाट आउनेलाई लामो समय रोक्ने र पछिविना योजना र स्वास्थ्य मापदण्ड पालना नगरी ह्वात्त छाड्नाले कोरोना […]

एउटा मिडियाले गत साउन ३१ एकजना विदेशमा बस्ने भाइरोलोजिष्टसँगको कुराकानीका आधारमा एउटा विवादस्पद तथा भ्रामक धारण बाहिर ल्यायो । रोग प्रतिरोधी क्षमताले कोरोनाबाट जोगाउने होइन, भन्ने विपरीत एवं विवादस्पद र भ्रामक विषयका बारेमा एक आयुर्वेदिक चिकित्सक भएका नाताले मेरो ध्यानाकृष्ट भएको छ । रोग प्रतिरोधी क्षमताले कोरोनाबाट जोगाउने होइन भन्ने त्यस लेखको अन्तरवस्तुहरु नेपाली जनस्वास्थ […]

रेल्वे चाहिन्छ भन्ने कुरा बहसमा छ । नेपालको अन्तर्राष्ट्रियरुपमा कनेक्टिभिटीको कुरा गर्दा हामी कि हवाइरुपमा जोडिने हो, कि स्थल यातायात, मुख्य गरी रेल्वेबाटै हो । हवाइ जहाजमार्फत जोडिँदाका सीमाहरु छन् । त्यो खर्चिलो पनि छ । उड्डयनमा ‘प्वाइन्ट टू प्वाइन्ट कनेक्सन’ हुन्छ । त्यसले ‘बल्क कार्गो’ बोक्न सक्दैन । त्यसले औद्योगीकरणको साना (लाइट) उद्योगलाई मात्रै […]

सत्तारुढ दल नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) मा देखिएको विवाद समाधान गर्न बनाइएको कार्यदलले प्रतिवेदन बुझाइसकेको छ । यस प्रतिवेदनले दिएको सुझावका बारेमा छलफल गर्न शनिबार नेकपाको सचिवालयको बैठक तय भएको छ । पार्टीभित्रको समस्या समाधानका लागि आवश्यक सुझाव दिने संस्थागत कार्यादेश पाएको हुनाले यस कार्यदलको प्रतिवेदनलाई  मार्गदर्शन मानेर नेताहरु अघि बढ्नुको विकल्प देखिँदैन । नेकपाका […]

आज ग्लोबल वार्मिङले सिंगै ब्रह्माण्डलाई बिष्फोट गराउन खोजिरहेका बेला ब्रह्माण्डको रक्षार्थ प्रकृति एवं वातावरणको र मानिस एवं संस्कृतिबीचको अध्ययन गर्नुपर्ने आवश्यकता महसुस भएको छ । प्राणी एवं वनस्पतिहरूको प्रकृतिसँगको सम्बन्धको अध्ययन गर्ने पर्यावरणशास्त्रको अध्ययन गर्नुपर्ने भएको छ । तर, पर्यावरणशास्त्रलाई वातावरणले संस्कृतिलाई निर्धारण गर्ने विषयमा मात्र सीमित बनाइँदैछ । जस्तो कि हिमालमा बस्ने शेर्पाहरूले जाडोका […]

रेलमार्ग बनाउने कुरा अर्थराजनीतिक सवाल हो । यसलाई त्यसैगरी टुंग्याउनुपर्ने हुन्छ । अहिले पूर्व-पश्चिम रेलमार्गको खरिदबारे विभिन्न प्रश्न उठेका छन् । रेलमार्गको सन्दर्भमा जानुअघि अहिलेसम्मका अभ्यास हेरौं । २०६३ सालमा सार्वजनिक खरिद ऐन आयो, त्यसपछि माथिल्ला स्तरका सरकारी कर्मचारीले यो ऐनलाई कहिल्यै सकारात्मकरुपमा हेरेनन् । सधंै ‘यसलाई छल्न पाए हुन्थ्यो’ भन्ने मनासय देखियो । खरिद […]

आगामी नोभेम्बरमा हुने अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचनअघि आफ्नो आधिकारिक उम्मेदवार प्रस्तुत गर्न डेमोक्र्याटिक पार्टीको राष्ट्रिय अधिवेशन प्रारम्भ भएको छ । १२ वर्षअघि डेमोक्र्याटिक पार्टीको राष्ट्रिय अधिवेशनको सम्झना मेरो मानसपटलमा अझै ताजा छ । त्यो अधिवेशनको अन्तिम दिन सो पार्टीबाट राष्ट्रपति पदका उम्मेदवार बाराक ओबामाको उम्मेदवारी स्वीकार गर्ने भाषणबाट म अत्यन्तै तरङ्गित भएको थिएँ । अमेरिकाको २०६५ […]

जन्मभूमि नेपालमा रहनुभएका समादरणीय पाठकवृन्द, सात समुन्द्रपार अमेरिकाको टेक्सासबाट यहाँहरु सबैमा सादर नमस्कार गर्न चाहन्छ । अमेरिका, यसै पनि सपनाको देश भन्ने गरिन्छ । अहिले म त्यही देशमा छु । यहाँ रातमा हैन, दिउँसै सपना देखिन्छ । अझ देखिने मात्र हैन, विपनामै साकार पनि बनाउन सकिन्छ । त्यसैले त भन्ने गरिएको हो– अमेरिकी सपना । […]

यतिखेर सारा विश्व कोभिड–१९ (कोरोना भाइरस) सगँ जुधिरहेको छ । हामी पनि यसबाट प्रभावित नहुने भन्ने कुरै भएन । हाम्रो स्रोत–साधनले भ्याएसम्म कोरोना संक्रमितको संख्या शुन्य अवस्थामा राख्न दिनरात क्रियाशिल छौ । कोरोना कहर एकातिर छ, यहीबीचमा माडी नगरपालिका बाहिरबाट हेर्दा दुई विषय चर्चामा छ । आन्तरिकरुपमा यो या त्यो मानेमा विभक्त भएझैँ देखिएको छ […]

संसारमा थोरै राज्यहरूमा मात्र संघीय शासन व्यवस्था लागू छ । अर्थात जम्मा २६ वटा देशले यो पद्दती अवलम्बन गरेका छन् । यी मध्ये सबैभन्दा पहिले संघीय प्रणाली अपनाउने मुलुक संयुक्त राज्य अमेरिका हो भने नेपाल सबैभन्दा नयाँ मुलुक हो । अमेरिकाको इतिहास अध्ययन गर्दा सत्रौं शताव्दीको अन्त्यतिरबाट संघीयता प्रचलनमा रहेको छ । तीन शताव्दीको लामो […]

कुलमान घिसिङलाई दोस्रो कार्यकाल नेपाल विद्युत प्राधिकरणको कार्यकारी निर्देशक बनाउनुपर्ने आवाज सर्वसाधारणबाट उठिरहेको छ । यो आवाज तथ्यमा भन्दा बढी लहडमा उठेको देखिन्छ । कुनै पनि निष्कर्ष वा निर्णयमा पुग्नुअघि वस्तुगत विश्लेषण आवश्यक पर्छ । वस्तुगत विश्लेषणका लागि पुष्टि भएका तथ्यांक चाहिन्छ । यसै आधारमा कुलमानबारे विश्लेषण गरौं । कुलमान घिसिङ २०७३ को भदौ ३१ […]

१० भदौ, काठमाडौं । बल्खुमा डेरा गरी बस्ने चार सदस्यीय परिवारका एकजना सदस्यमा यसैसाता कोरोना पोजेटिभ देखियो । एउटा कोठामा थुनिएर ती व्यक्ति जसोतसो ‘रुम आइसोलेसन’मा बसे । आइसोलेसनमा बसे के भन्नु ? बसेजस्तो गरे । किनभने, शौचालय साझा छ, दिशा-पिसाब गर्नैपर्‍यो । भान्सा एउटै छ, खानै परिगो । संक्रमितले यसरी साझा शौचालय प्रयोग गर्दा […]

महामारी वा आर्थिक संकटका बेला समाजमा विकसित पछिल्ला घटना वा परिस्थितिका सन्दर्भमा जानकारी राख्ने उत्सुकताका लागि वा नीति निर्माताका लागि वा समाजका आमनागरिकलाई सूचना दिनका लागि उच्च आवृतिका तथ्याङ्क वा सूचनाले ठूलो महत्व राख्छ । यस्तो बेला विकसित परिस्थिति अतिगतिशील हुन्छ । विकसित परिस्थितिको मूल्याङ्कन र भविष्यमा यसले लिने म्याग्नेच्युट (आयतन) प्रवृत्ति र अवाञ्छित दिशालाई […]

कोरोना संक्रमितको संख्या बढेसँगै संक्रमितलाई समाजले हेर्ने दृष्टिकोण क्रुर बन्दै गएको छ । मुलुकका विभिन्न स्थानमा जिम्मेवार ठानिएका व्यक्तिकै नेतृत्वमा अमानवीय व्यवहार हुन थालेका छन् । त्यत्ति मात्रै होइन, संक्रमित राख्नका लागि बनाइएका आइसोलेसन केन्द्र तोडफोड, चिकित्सकमाथि हातपात, डाक्टर तथा स्वास्थ्यकर्मीलाई आफ्नो टोलबाट हटाउन जोर जुलुम गर्ने, कोरोना लागेका स्वास्थ्यकर्मीलाई दुर्व्यवहार गर्ने लगायत घटनाहरु श्रृंखलावद्ध […]

हरेक वर्ष मे २८ लाई अन्तराष्ट्रिय ‘महिनावारी’ दिवस भनेर मनाउन थालेको केही वर्ष भयो । कहिलेकाहीँ त्यस्तो कार्यक्रममा बोलाउँदा मैले भन्ने गर्छु, महिनावारी दिवस मनाउने विदेशी चलन गर्नै पर्दैन । हाम्रो ‘ऋषिपञ्चमी’ नै महिनावारीका बारेमा ज्ञान दिने एउटा राम्रो दिवस बन्न सक्छ । अहिले ऋषिपञ्चमीलाई महिनावारीका बेलामा गरेको पाप पखाल्ने ब्रत भनिएको छ । तर, […]

कोरोना संकटका नाममा स्थानीय स्तरमा फेरि लकडाउन र निषेधाज्ञा घोषणाका श्रृंखला शुरु भएका छन् । जनजीवन पुनः ठप्प हुन थालेको छ । समाज पूरै आतंकित छ । संक्रमण विश्वव्यापी भएको लगभग ६ महिना बितिसक्दा पनि यो समस्या कहिले र कहाँ पुगेर समाधान हुन्छ, कसैलाई थाहा छैन । समाधानको सही उपाय के हो ? कुनै स्पष्ट […]

विराटनगर–१२, सगरमाथा टोल बस्ने देवी गुरुङलाई ६/७ दिनदेखि ज्वरो आइरहेको थियो । ज्वरोका साथै पखाला लाग्ने, खोकी लाग्ने भएपछि जँचाउन गइयो । रिपोर्ट आउँदा कोभिड पोजेटिभ देखियो । रिपोर्ट गत साउन २४ गते बिहान ११ बजे आएको हो । त्यसपछि उहाँलाई घरमा राख्ने स्थिति भएन । उहाँको परिवारमा ४ जना थिए– छोरा, छोरी र छोरीका […]

तीज हिन्दु नारीले मनाउने एउटा महत्वपूर्ण चाड हो । तीजमा प्रयोग हुने गहना र पहिरनको आफ्नै महत्व छ । तीजका दिन महिलाले लाउने रातो साडी सुख, समृद्धि एवं साहसको प्रतीक मानिन्छ । रातो रंगले महिलालाई एक किसिमको शक्ति प्रदान गर्ने विश्वास छ । पोतेले शान्ति र आनन्द प्रदान गर्छ भने रातो टीका सौभाग्यको प्रतीक हो […]

सष्ट्रा त्यो हो, जसले राष्ट्रको कला, संस्कृति र सभ्यताको भविष्यभित्र आफ्नो पनि भविष्य देखेको हुन्छ । ऊ राष्ट्रको अमूल्य निधि हो । ऊ अमर रहन्छ । उसका सिर्जनामा राष्ट्रको भूगोल, सभ्यता र संस्कृतिलाई एक ढिक्का बनाउने शक्ति निहीत हुन्छ । हो, त्यही एक शताब्दी कालखण्ड समय नेपालको अखण्डता, अभिभावकत्व बनेर सम्पूर्ण नेपालीलाई एक ढिक्का बनाउन […]

एसईई २०७६ मा ४ जीपीए ल्याउने विद्यार्थी संख्या गतवर्षको १०६ बाट यसपालि ९,३१८ जना पुग्दा कतिले ‘आफ्नो हात जगन्नाथ’ कतिपयले ‘विनापरीक्षा ४ जीपीए’ भन्दै खिल्ली उडाए । विगतमा उत्तरपुस्तिका परीक्षण गर्दा ए प्लस ग्रेड आउने अंक दिए सम्परीक्षणमा बोलाइने भएकाले झन्झट छल्न धेरै परीक्षकले अधिकतम ए मात्र दिने अभ्यास प्रचलित थियो । नेपाली, सामाजिक, अंग्रेजीजस्ता […]

मुलुक विगत पाँच महिनादेखि कोभिड १९ को त्रासमा छ । आर्थिक, सामाजिक, शैक्षिक लगायतका कृयाकलाप ठप्प प्राय छन् । बाहिर ठीकठाक जस्तो देखिन्छ, तर भित्रभित्रै धेरै क्षेत्रमा नकारात्मक असर परेको छ । आर्थिक कृयाकलापमा आएको मन्दीका कारण रोजगारी मात्र नभएर मानसिक तनावमा पर्ने अवस्था आउन लाग्यो । लकडाउनले पनि सङ्क्रमणको दरलाई रोक्न सकेन । पुन: […]