चैतको दोस्रो साता संसदको हिउँदे अधिवेशन अन्त्य हुँदै गर्दा संसदमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले भनेका थिए कि अब माननीय सांसदहरु आ–आफ्नो क्षेत्रमा जानुहुनेछ र सरकारको नीति तथा कार्यक्रमका साथै नयाँ बजेटका आवश्यकताबारे योजनाहरु लिएर चाँडै काठमाडौं आउनुहुनेछ । प्रधानमन्त्रीले भनेजस्तै भइरहेको मान्ने हो भने अहिले प्रदेश र स्थानीय तहमा नयाँ बजेटभित्र समावेश गर्ने योजनाहरुको हिसाब–किताब […]

समाज र राजनीतिको अटुट सम्वन्ध हुन्छ । त्यसैले समाजको गतिलाई राजनीतिले समात्नु सक्नुपर्छ । सामाजिक मनोविज्ञान विश्लेषणविनाको राजनीति माझीविनाको नाऊ जस्तै हो, जो जतिबेला दुर्घटना हुन सक्छ । संसारमा यस्ता धेरै राजनीति आन्दोलनहरु भएका छन्, जुन आन्दोलनहरुवाट समाजले उपलब्धी कम क्षति धेरै ब्यर्होनुपरेको छ । उदारहणका निम्ति सन् १९६६ देखि दस वर्ष चलेको चिनियाँ सांस्कृतिक […]

१५ औं पञ्चवर्षीय योजनामा साथीहरुले सुझाव दिनुभएको छ, यसलाई पञ्चवर्षीय १५ औं योजना नभनेर यो परिवर्तित अवस्थाको, रुपान्तरित अवस्थाको पहिलो योजना भन्नुपर्छ । प्रथम संघीय योजना भन्नुपर्छ । संघीय पञ्चवषर्ीय योजना भन्नुपर्छ । यो परिवर्तित सन्दर्भलाई विशेष जोड दिनुपर्छ भन्ने कुरा बढी साथीहरुले उठाउनुभएको छ । अवश्य नै यस योजनाले मैले अघि पनि भने देशको […]

संविधान र अदालतको आदेशको बुझाइ कमजोर रहेकाले नेपालमा भ्रम छर्न सजिलो छ । गृह मन्त्रालयले जन्मका आधारमा नागरिकता प्राप्त गरेका नागरिकका सन्तानलाई नागरिकता दिने सम्बन्धमा जारी गरेको सर्कुलरलाई लिएर फेरि भ्रम छर्ने खेल हुँदैछ । संसदले नागरिकतासम्बन्धी विधेयकलाई जसरी पनि अल्झाउने, बल्झाउने र लम्ब्याउने रणनीति लिएको देखिन्छ । यता संसदको हवाला दिँदै ‘खबरदार संसदमा विचाराधीन […]

युट्युवमा भाइरल भएकी पाकिस्तानी बुहारी आम्ना सफिकले दुई साताअघि नेपाली नागरिकता लिइन् । बागलुङका पुरुषसँग बिहे गरेको एक महिनाभित्रै उनलाई त्यहाँका प्रमुख जिल्ला अधिकारी आफैंले नागरिकता हस्तान्तरण गरेका थिए । विदेशी बुहारी र ज्वाइँलाई सहजरुपमा नागरिकता दिने सवाल पेचिलो बनिरहेका बेला यो एउटा दृष्टान्तले धेरै प्रश्नको जवाफ दिएको छ र उत्तिकै प्रश्नहरु पनि उब्जाएको छ […]

अबको दशकमा द्वन्द्वका कारण जनवादी, साम्यवादी होइन, जातीय मुक्ति संघर्षको हुने निश्चित छ । किनभने विगतदेखि वर्तमानसम्म हाम्रो समस्या भनेकै वर्णाश्रम व्यवस्थाद्वारा लादिएको नश्लवादमा आधारित हिन्दु अतिवादी जातीय व्यवस्थाको अन्त्य प्रधान र प्रमुख चुनौती हो । द्वन्द्व व्यवस्थापनमा शान्तिपूर्ण संघर्षतर्फको दीर्घकालीन समाधानको बाटो सहज नबनाइदिनु र ध्वंसात्मक क्रियाकलापलाई सकेसम्म आफ्नो स्वार्थमा प्रयोग गर्न खोज्ने र […]

अलिक अगाडिको घटना । एक हुल शिक्षक हातमा फूलको बुके, माला बोकेर शिक्षा मन्त्रालय जाँदै थिए । केही शिक्षकसँग यस पंतिकारको भेट भयो । ‘पहिलेको शिक्षक अहिले शिक्षामन्त्री हुनुभएको छ । बधाई दिन हिँडेको । शिक्षक शिक्षामन्त्री जस्तो उच्च पदमा पुग्नु भनेको हामी सबै शिक्षकको सम्मान हो, गौरव हो,’ यति भन्दै ती शिक्षक हतारिँदै दगुरे […]

शेरबहादुर देउवाले सभापतिको हैसियतले पार्टीमा उत्साहको रक्तसञ्चार त गर्न सकेनन् नै, देउवाले नेतृत्व दिन नसकेकै कारण पार्टी कमजोर भएको ठान्ने देउवा इत्तरका नेताहरुले समेत भरपर्दो विकल्प दिन सकेनन् । यसले गर्दा राष्ट्रिय राजनीतिमा कांग्रेस आज ‘रक्षात्मक’ पंक्तिमा उभिन पुगेको छ । कांग्रेसका नेताहरु आज देशदौडाहा नामको ‘तीर्थाटन’ गर्दैछन् ! तीर्थाटन गर्ने नेताहरुको एजेण्डा भनेको राजा, […]

१३ चैत, काठमाडौं । आइतवार अपरान्ह प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली संसदको रोष्टममा उभिएर गणतन्त्र कसैसँग भिक्षा मागेर ल्याइएको होइन भनिरहँदा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह ओलीकै घरनजिक दमकको चिया बगानमा ‘राजा आऊ देश बचाऊ’ भन्नेहरुसँग गफिँदै थिए । पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह काठमाडौं छाडेर दमक बस्न थालेको एक महिना नाघिसकेको छ । उनले दमकलाई मुकाम बनाएर धार्मिक भ्रमणका […]

वर्तमान सरकारको एक वर्ष कस्तो रह्यो भनेर सोध्नुभयो भने एक वाक्यमा मेरो जवाफ हुन्छ– स्थिर तागतसँगै असंगत प्रलाप । यो सरकारलाई अर्को चार वर्ष बाहिरबाट कसैले हल्लाउन सक्दैन । बलियो इच्छाशक्ति भएको नेताले बागडोर सम्हाल्नुभएको छ । तर, यसको अर्को पाटोमा विभिन्न क्षेत्रमा असंगत प्रलाप देखिन्छ । विकासबारे आर्थिक नीति, परराष्ट्र सम्बन्ध, प्रशासनिक व्यवस्थापन, समाज, […]

अनलाइनखबरमा सोमबार एउटा ब्लग आएको रहेछ, धीरकुमार श्रेष्ठजीले लेख्नुभएको । उहाँको ब्लगको शीर्षक छ, ‘वर्किङ भिसामा हजुर, वर्किङ भिसामा !‘ यो शीर्षक हेरेपछि प्रष्ट बुझिन्छ, यस आलेखसँग हाम्रो गीत ‘भिजिट भिसामा’को केही न केही नाता/साइनो छ । पढ्दै गएँ, नभन्दै त्यो हाम्रो गीतकै सेरोफेरोमा लेखिएको ब्लग रहेछ । हाम्रो फिल्म ‘दाल भात तरकारी’मा समावेश गीतप्रति, […]

प्रसंग राउतबाट शुरुवात गरौं । राउत अर्थात् सीके राउत । ‘स्वतन्त्र मधेस गठबन्धन’ का नेता । नेपालको तराई-मधेसमा केही वर्षयता पृथकतावादी आन्दोलन चलाइरहेका उनकै भाषामा एक स्वराजी । मार्च ८ गते देशको ध्यान सवर्त्र १०९ औं अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसले खिचेको थियो । सरकारले सार्वजनिक विदा दिएको थियो । अपरान्हतिर सामाजिक सञ्जालमा बिल्कुलै फरक धारको […]

तीन सय बर्षअगाडि गोर्खाका राजा नरभूपाल शाहले शुरू गरेको नेपाल एकीकरण अभियान पृथ्वीनारायण शाह हुँदै प्रताप सिंह शाह र बहादुर शाहसम्म आइपुगेको नेपालको विस्तार कालान्तारमा खुम्चिँदै गयो। झन्डै ५० बर्ष लगाएर गरिएको त्यो बिशाल बिस्तार २५ बर्ष पुग्न नपाउदै १८७२ को सुगौली सन्धिले अलिकति लुछेर लग्यो। सिक्किमदेखि गढवालसम्म भारतले आफ्नो बनाएको त्यो भू-भाग पुगेर फर्कने हरेक […]

ओली सरकारले लगानी सम्मेलन यही चैत्र १४ गतेदेखि गर्दैछ । यसलाई सफल बनाउन लागि सरकार प्रयत्नमा लागिरहेको बखत नेकपा विप्लव समूहले अरुण जलविद्युत आयोजनाका महत्वपूर्ण उपकरण ध्वस्त पार्ने, टेलिफोन टावरमा आगजनी गर्ने, चन्दा आतंकका नाममा निजी उद्यम र उद्योग तथा व्यक्तित्वहरुलाई समाप्त पार्नेसम्मका चरम आतङ्ककारी तथा आततायी गतिविधि बढाइरहेको देखिन्छ । यो भनेको सानोतिनो र […]

नेपालमा दुईवटा समूह, प्रवृत्ति अथवा शक्तिहरु सक्रिय हुँदै आएका छन् । एउटा यो राज्यसत्तालाई असंवैधानिक, अलोकतान्त्रिक र हिंसाद्वारा परिवर्तन गर्ने, यसलाई उल्ट्याउने केही शक्तिहरु नेपालमा सक्रिय छन् । त्यो हामी सबैलाई थाहा छ । दोस्रो शक्ति, समूह अथवा प्रवृत्ति यो देशलाई विखण्डन गर्ने, स्वतन्त्रताका नाममा, स्वाधीनताका नाममा या स्वराजका नाममा नेपालमा निरन्तर सक्रिय हुँदै आएका […]

१) सिके राउतबारे काठमाडौंमा शुरुदेखि भ्रमहरु फैलाइयो । उनलाई धेरै नै बढाइ–चढाइ प्रस्तुत गरियो । भयको हाउगुजी फैलाइयो । उनी र उनको संगठन देशको सबैभन्दा ठूलो खतरा हो भनेर प्रचार गरियो । यसमा देशको राजनैतिक परिवेशले पनि काम गरेको थियो । संविधान निर्माणका बेला अनेकौं आन्दोलनहरु भए । मधेस आन्दोलनका क्रममा नाकाबन्दीसम्म भयो । यसक्रममा […]

म नेपालको संविधानको धारा ५ प्रति सम्वद्ध सबैको ध्यानाकर्षण गराउन चाहन्छु । धारा ५ को उपधारा २ मा उल्लेख छ- राष्ट्र हित प्रतिकुलको आचरण र कार्य संघीय कानूनबमोजिम दण्डनीय हुनेछ । हामी सबैलाई थाहा छ, सिके राउतजीले नेपालको राष्ट्रिय एकता र अखण्डताका विरुद्धमा सकेसम्म विषवमन गर्नुभएको छ । मैले भन्नुपर्छ दुःखका साथ न उहाँले राष्ट्रिय […]

२४, फागुन, काठमाडौं । शुक्रबार गृहमन्त्रालयले राष्ट्रिय सभागृहमा आयोजना गरेको राजनीतिक सहमतिमा हस्ताक्षर गर्ने कार्यक्रममा स्वतन्त्र मधेस गठबन्धनका संयोजक डा. सिके राउतले केपी ओली बोल्नुपूर्व सम्वोधन गरे । पृथकतावादी आन्दोलनमा लागेर भर्खरै जेलबाट छुटेका डा. राउतले के-के बोले भन्ने विषयमा धेरै मानिसहरुको चासो हुनु स्वाभाविकै हो । पाठकहरुको यही जिज्ञासालाई समाधान गर्नका लागि हामीले यहाँ […]

२३ फागुन, काठमाडौं । देशमा यतिखेर नेकपा नेतृत्वको ‘बलियो’ सरकार चलिरहेको छ । दुईतिहाई बहुमतको सरकार बनेसँगै हामीले राजनीतिक स्थिरता प्राप्त गर्‍यौं भनिँदैछ । तथापि, परिस्थितिचाहिँ ‘माओवादी जनयुद्ध’ कालमा जस्तै गोली चल्ने, बम पड्किने र मान्छे मर्ने बाटोतिर मोडिँदैछ । गाउँ-गाउँमा फेरि माओवादीको ‘बिगबिगी’ सुरु भएको छ । दशवर्षे द्वन्द्वकालमा ‘माओवादी समस्या’ व्यापक प्रयोगमा आएको […]

जतिबेला म कमलरीका रुपमा कसैको घरमा बँधुवा श्रमिकका रुपमा काम गर्थें, त्योबेला नारी दिवस मेरो जानकारीसम्म आइपुगेको थिएन । जब म अधिकारका लागि संगठित हुँदै बाहिरी समाजको सम्पर्कमा पुगेँ त्यसपछिमात्र अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसबारे जानकारी भयो । पछिल्लो समय ८ मार्चलाई अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवस भन्ने कि अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस भन्ने दुविधामा छु । त्यसैले […]

बाहिरबाट हेर्दा ईज्जतदार, सबैले मानेको तर महिला हिंसा गर्ने पुरुषको मुखटा हटाउने काम मीटु अभियानले गर्‍यो । प्रतिष्ठित भनिएका व्यक्तिले कसरी जागिरको प्रलोभन देखाएर, सहयोग गरेजस्तो गरेर महिला हिंसा गर्छन् भन्ने कुरा यो अभियानले बाहिर ल्यायो । सरिफ पनि देखिनुपर्ने, तर नचाहिने काम गर्नेको विरुद्धमा महिलाहरू बोल्दैनथे । पीडकद्वारा महिलालाई यो घटना सार्वजनिक गरिस् भने […]