सन् २००७ मा मधेस आन्दोलनको सुरुवात रमेश महतोको बलिदानीबाट भयो । दर्जनौं मधेसीहरुको बलिदान तथा संघर्षका कारण देशमा संघीयता स्थापित भयो । मधेस आन्दोलनको मुख्य माग मध्येको एक थियो समग्र मधेस एक प्रदेश । पछि दुई प्रदेशको चर्चा चलेपनि अन्ततः कार्यान्वयनमा भने मधेसका आठ जिल्लाहरुमा मात्र सीमित भयो । सिमान्तकृत समुदायको विरोधका बाबजुत नेपालको संविधान, […]

डा.गोविन्द केसी १६औं अनसनमा हुनुहुन्छ । एउटा मान्छे उही विषयमा यति धेरैपटक अनसन किन वस्नुपर्‍यो? बस्दा के भयो त ? प्रश्नहरु उठेका\उठाइएका छन् । अहिलेको प्रश्नमा जानुभन्दा पहिला एकपटक अनसनको श्रृंखलालाई हेरौं।  वि.सं.२०६९ असार २१ गते पहिलोपटक आईओएमको डिन नियुक्ति राजनीतिक भागभण्डाको आधारमा नभई बरिष्ठताको आधारमा गर्नुपर्छ भन्ने माग सहित शुरु भएको डा. गोविन्द केसीको […]

विगत १२ बर्षदेखि नेपाली पत्रकारिता उद्योगमा रहेको हाम्रो समूहले अनलाइनखबर डटकममार्फत् डिजिटल मिडियाका क्षेत्रमा नेतृत्वदायी भूमिका खेलिरहेको यहाँहरूमा विदितै छ । यो सिलसिलामा आर्जित सीप र पूँजीको प्रयोग गरी ६ महिना अगाडि हामीले हिमालय टेलिभिजनको स्वामित्व लिएका थियौं । यस अर्थमा हिमालय टेलिभिजनको नयाँ यात्राको आधारशीला सन् २००६ मा थालिएको अनलाइनखबर डटकम नै हो । […]

केही महिनाअघि म ललितपुरमा कार्यरत हुँदा एक जना १८ वर्षीया किशोरी उजुरी लिएर आइन् । उनी बौद्धबाट मोटरसाइकल चढेकी रहेछिन्, टुटल कम्पनीको एप प्रयोग गरेर । सःशुल्क लिफ्ट दिने बाइकवाला केटा रहेछन् । एकान्तकुनाको महादेवस्थान छेउमा पुगेपछि त्यो बाइकवाललाले उनको हातमा समातेछ र ‘आई लभ यू’ भनेछ । त्यसअघि पाखुराले संवेदनशील अंगमा छुन खोजेको रहेछ […]

नेपाली राजनीतिक वृत्तमा नेतृत्वको दक्षता, क्षमता, कार्यशैली र आचरणलाई विकाससँग जोडेर बहस चल्न थालेको छ, यो खुसीको कुरा हो । राजनीतिक परिवर्तन मूलतः संस्थागत भइसकेपछि विकास र समृद्धि राजनीतिक पार्टीको प्रमुख कार्यभार बन्नु आवश्यक र स्वाभाविक छ । तर, विकास कस्तो ? सामाजिक न्याय र राष्ट्रिय अस्मितासहितको भरपर्दो र दिगो विकास कि पराधीनतासहितको औषत आयको […]

अनलाइनखबर (२०७५ पुष २९) मा प्रकाशित ‘राजतन्त्रको भुत’ सँग किन डराउँदैछन् ओली र प्रचण्ड ?’ शीर्षकको एउटा आलेखमा लेखिएको छ- ‘प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र नेकपा अध्यक्ष प्रचण्ड ‘राजतन्त्रको भुत’सँग थरथर काँप्न थालेका छन् ।’ त्यो आलेखमा अगाडि लेखिएको छ- ‘केही दिनअघि सङ्घीय संसदमा सम्वोधन गर्ने क्रममा प्रधानमन्त्री ओलीले गणतन्त्रबारे चिन्ता प्रकट गरे । … प्रचण्डले सार्वजनिक कार्यक्रममा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र, कमल थापा र […]

भूराजनीति र अन्तरराष्ट्रिय सम्बन्धको कुरा गर्दा आफ्नो विश्वदृष्टिकोण के हो भन्ने स्पष्ट हुनुपर्छ । अन्तरराष्ट्रिय दृष्टिकोण प्रष्ट भएन भने हामीले बनाएको आन्तरिक नीति फगत कल्पना मात्रै हुन्छ । आन्तरिक नीति संसारमा भएका दुई सयवटै देशबाट कतै न कतै प्रभावित भइरहेको हुन्छ । सामान्तयः के भनिन्छ भने वाह्य नीति भनेको आन्तरिक नीतिकै विस्तृत रुप हुन्छ । […]

राजाले सामन्तहरुलाई सोच्ने हो । अहिलेका राष्ट्रपतिले श्रमिक, किसानहरुलाई सोच्ने हो । फरक यही हो । राजा सामन्तका प्रतीक हुन् । अहिलेका राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति जनताका प्रतीक हुन् । सामन्तका प्रतीक होइनन् । अहिले हाम्रो देशको कर्मचारीको न्यूनतम तलब हेर्नुहोस् त । कार्यालय सहयोगीहरुको तलब कति छ ? स्कुलका, प्राथमिक विद्यालयका शिक्षकहरुको तलब कति छ ? […]

नेपालमा अनगिन्ती प्रकोपका घटनाहरू बर्सेनि भैरहन्छन् र तिनबाट ठूलो मात्रामा धनजनको क्षति भैरहेको छ । बार्षिक कूल गार्हस्थ उत्पादनको उल्लेख्य हिस्सा प्रकोपहरुका कारण या त नष्ट भैरहेको छ या त पुनर्स्थापना र पुनर्निर्माणमा लगाउनुपरेको छ । प्राकृतिक प्रकोपहरूबाट भएका विपत्तिको के कुरा, मानवीय वेवास्ता र कमी कमजोरीका कारण हुने सडक दुर्घटना, आगालागीजस्ता घटनाहरू त दैनिकीजस्तै […]

२९ पुस, काठमाडौं । यो साता राजनीतिक बजारमा दुईवटा ‘हट केक’ पाकिरहेका छन्ः पहिलो- डा.गोविन्द केसीको १६ औं अनसन । दोस्रो- विवेकशील साझा पार्टीमा देखापरेको विचलन । केकको अर्को चिसो पाटो पनि छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र नेकपा अध्यक्ष प्रचण्ड ‘राजतन्त्रको भुत’ सँग थरथर काँप्न थालेका छन् । अर्कोतिर वाइडबडी प्रकरणमा कांग्रेस सभापति […]

विश्वव्यापीरुपमा भूमण्डलीय साम्राज्यवाद, शक्तिशाली बन्दै गैरहेको प्रष्ट नै छ । एकातिर साम्राज्यवाद, शक्तिशाली बन्दै जाने अर्कोतिर अल्पविकसित राष्ट्र कमजोर बन्दै गैरहेको अवस्था पनि हो । कमजोर यसकारणले कि अल्पविकसित राष्ट्रहरुले साम्राज्यवादसित प्रतिस्पर्धा गर्न सकिरहेका हुँदैनन् । राजनीतिक, आर्थिक, सांस्कृतिकरुपमा कमजोर राष्ट्रहरु चेपुवामा पर्दै गैरहेका हुन्छन् । परिणामस्वरुप साम्राज्यवादी मुलुक तथा अल्पविकसित राष्ट्रहरुबीचको अन्तरविरोध झनझन चर्किदै […]

पृथ्वीनारायण शाहलाई सामन्ती राजा भनेर आजभोलि मूल्याङ्कन गर्ने गरेको सुनिन्छ । पृथ्वीनारायणको समय भनेको अठारौँ शताब्दीको समय हो । यो समय संसारको कुन कुनामा गैह्र सामन्ती राज्य थियो ? पृथ्वीनारायणले खडा गरेको राज्य एकात्मक नै हो । इतिहासको कालखण्डलाई सामन्ती समाज भन्नु स्वाभाविक कुरा हो । तर, त्यो समाजको सदस्यका रूपमा कोही एक व्यक्तिको भूमिकालाई […]

भनिन्छ, कुनै चिज जब अस्तित्वमा हुन्न, त्यसको अस्तित्वको महत्व हुन्छ । जब अस्तित्वमा हुन्छ, त्यसको औचित्य वा गुण महत्वपूर्ण हुन्छ । उदाहरणमा हेरौं– जहाँ बाटो नै हुन्न, त्यहाँ बाटो बनाउनु महत्वपूर्ण हुन्छ । तर, जहाँ बाटो हुन्छ, कस्तो बाटो ? घोडेटो, गोरेटो, कच्ची, ग्राभेल वा कालोपत्रे ? त्यो पनि कति लेनको भन्ने प्रश्न उठ्छ । […]

म मन्त्री भएदेखि दुईवटा चिजले साह्रै सतायो, एउटा आयल निगमले, अर्को चाँहि चिनी मिलले । नलाग्ने आरोप पनि लाग्यो । मेरो जिन्दगीको कमाइमा नगरेर पनि गरेको भनेर आरोप लाग्यो । अहिले गणतन्त्र छ, जसले पनि मन लागेको बोल्न पाउँछ, लेख्न पाउँछ । राजा चाहिन्छ पनि भन्न पाइन्छ, हामी त राजा चाहिँदैन भन्दा जेल बस्नुपथ्र्यो । […]

यो वर्ष काठमाडौंमा जाडो मौसाममा ८० मेगावाटसम्म बिजुलीको माग बढेको छ । गत वर्ष ३२० मेगावटसम्म मात्रै माग हुन्थ्यो । अहिले बढेर ४०० मेगावाटसम्म पुगेको छ । यो हाम्रा लागि निकै सकारात्मक हो । किनभने अहिले हामीलाई बिजुली अभावको समस्या छैन । प्रणालीको मागअनुसारको बिजुली दिन हामी सक्षम छौं । हामीले उद्योगमा पनि लोडसेडिङ हटाइसकेका […]

पृथ्वीनारायण शाहले जीवनको उत्तरार्धमा राज्य सञ्चालनका आधारभूत सिद्धान्तहरु प्रस्तुत गरेका थिए, यिनै सिद्धान्तहरुलाई श्री ५ बडामहाराजको दिव्योपदेश भनिन्छ । जीवनका अंतिम दिनहरुमा आफ्नो मृत्युपछि पनि नेपाल राज्य ब्यवस्थित र समुन्नत रहन सकोस भनेर उनले दिएका उपदेशहरु प्रवचन नभएर राज्यका नीतिहरु र राज्यका नीतिगत सिद्धान्तहरु हुन् । नेपाल अहिले राज्य पुनर्संरचना, समावेशीकरण, अधिकारको बाँडफाँड जस्ता मुद्दाहरुमा […]

केही समय अघि सामाजिक सञ्जालका भित्ताभरि सामाजिक सुरक्षा व्यवस्थाका विषयले विशेष स्थान पायो । जाडो मौसमसँगै सेलाउँदै अलिअलि कताकति तातेको झैं पल्याकपुलुक देखिन्छ पनि । ‘समृद्ध नेपालः सुखी नेपाली’को नारासँग बजेट व्यवस्थापनको चर्चा चल्यो । हिजो अस्थिर सरकारको बाहाना थियो, आज निरन्तर नयाँपनमा दौडिरहेकै सारभित्रका व्याख्या सुनिन्छन् । अहिलेको सरकार खत्तमै भयो भन्ने निराशावादी र […]

केपी ओली नेतृत्वको सरकार गणितमा टिकेको छ कि तर्कमा ? इन्द्रीयजन्य जवाफ असहज छैन– सरकार दुईतिहाई बहुमतको गणितमा अडिएको छ । पाइथागोरसको गणितलाई तर्कले भ्रमित पार्न सक्दैन । जननिर्वाचित सरकारको ‘आधार’ गणित नै हो, यसमा थप तत्व मीमांसाको खाँचो छैन । तथापि सरकारको ‘आधेयमा’ चाहिँ अनगिन्ती तर्कनाहरु विनिर्माण भइरहेका छन् । जनतालाई तर्कैतर्कको कुहिरोमा राख्ने […]

२४ पुस, काठमाडौं । संसदको सार्वजनिक लेखा समितिले गठन गरेको उपसमितिले वाइडबडी जहाज किन्ने निर्णय गर्दाका मन्त्री जीवनबहादुर शाहीलाईसमेत नैतिक जिम्मेवारी लिनुपर्ने भनेको थियो । अन्तिम किस्ता भुक्तानी गर्ने बेला मन्त्री बनेका रविन्द्रको चाहिँ बदनियत नै देखिएकाले प्रचलित कानुनबमोजिम कारवाही गर्नुपर्ने उपसमितिले भनेको थियो । तर, सार्वजनिक लेखा समितिले उपसमितिको प्रतिवेदनलाई सच्याएर मन्त्री अधिकारीको बदनियत […]

अस्ति म इलाम गएँ । म पचहत्तरै जिल्लामा बारबार गएको छु । मैले देखेको छु, कहाँ के चाहिएको छ । ताप्लेजुङ, पाँचथर र तेह्रथुमका पूर्वीभाग र इलामका मान्छेले उपचार गर्न झापा, बिराटनगर, धरान वा सिलिगुडी जानुपरिरहेको छ । हाम्रो प्राथमिकता भनेको पाँचथर वा इलाममा एउटा सरकारी मेडिकल कलेज खोल्नुपर्‍यो । त्यो तीनसय बेडको हुनुपर्छ, त्यहाँ […]

तत्कालीन विद्रोही नेकपा माओवादी र सरकारबीच विस्तृत शान्ति सम्झौता (५ मंसिर २०६३) भएको १२ वर्ष पूरा भएको छ । माओवादीले युद्ध चलिरहेको समयमा तत्कालीन राजासँग मिलेर संसदवादी राजनीतिक शक्ति (नेपाली कांग्रेस, एमाले लगायत) लाई निषेध गर्न रणनीति विविध कारणले असफल भएपछि, संसदवादी दलसँग मिलेर गणतन्त्र स्थापना गर्ने विकल्प रोज्न पुग्यो । १२ बुँदे सम्झौता माओवादी […]