६ माघ काठमाडौं । आइतबार एक भिडियो सन्देशमार्फत राजनीतिक विश्लेषक एवं चिन्तक सिके लालले राज्यका सबै अंग निष्प्रभावी बनेको बताएका छन् । उनले प्रतिगमन जारी रहे, तेस्रो जन आन्दोलनको विकल्प नभएको भन्दै आम नागरिक समुदायलाई प्रतिगमनविरूद्ध खरो उभिन आग्रह गरेका छन् । नयाँ शिरामा आन्दोलन हुनुपर्ने विचार राखेका सिके लालले आजको राजनीतिक अवस्था कसरी सिर्जना […]

ओशोको महापरिनिर्माण १९ जनवरी १९९० मा भयो । कुनै पनि बुद्ध पुरुषले यो संसारबाट बिदा लिएको दिनलाई हामी महापरिनिर्माण दिवस भन्छौं किनभने पृथ्वीबाट यो अन्तिम विदाइ हो । अन्य व्यक्तिको विदाइ केही समयका लागि हुन्छ र उनीहरु फेरि शरीर लिएर कुनै न कुनै रुपमा आउँछन् । तर, जब आत्मबोध गरेको, पूर्णतः जागृत व्यक्ति पृथ्वीबाट विदा […]

नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)का शीर्षनेताहरू यतिखेर अत्यन्तै तल्लो स्तरको गालीगलौज र आरोप–प्रत्यारोपमा सिँगौरी खेलिरहेका छन् । हाम्रो समाजमा अस्वाभाविक मानिएका तर नेपाली शब्दकोषमा भएका तमाम गाली एवं अश्लील शब्दहरूसमेत उनीहरूले एक–अर्काविरूद्ध प्रयोग गर्न थालेका छन् । त्याग, तपस्या, बलिदान र सङ्घर्ष लगायतका कम्युनिस्ट–शब्दहरू अहिले उनीहरूको शब्दकोषबाट हराएजस्तो अनुभूति हुँदैछ । विचारमा अलिकति विमति हुनेबित्तिकै एक–अर्कालाई […]

जनताको बलिदान र अपेक्षालाई षडयन्त्रपूर्ण ढंगले धोका दिएर दलाल पुँजीवादी व्यवस्थालाई ‘मोडिफाई’ गरेर पुरानै इन्जिन राखेर चलाउन खोजियो । २०७२ सालको कथित समाजवाद उन्मुख संविधानले देशमा राजनीतिक स्थिरता, समृद्धि र विकासको नारालाई हामीले ‘गँजडी गफ’ भन्दै आएका थियौँ । पुरानै विचार भएका, गणतन्त्र र संघीयताको विरोधमा सम्पूर्ण जवानी खर्चेका ओली र शेरबहादुरजस्ता इतिहासले ‘टेस्टेड’ गरेर […]

आजकल नेपालमा कहिँ नभएको जात्राँ हाडी गाउँमा भनेजस्तो चटारो छ । निर्वाचनमा करिब दुईतिहाई मतदाताको समर्थन पाएको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) दुई समूहमा विभाजित भएर एकअर्काको विरोधमा देशव्यापी अभियान चलाइरहेको छ । एउटा समूह संसदमाथि गरेको प्रहारको औचित्य साबित गर्न र त्यसमा समर्थन जुटाउने प्रयासमा छ । अर्को समूह संसद पुनर्स्थापनाको माग गरिरहेको छ । […]

राजनीतिक अस्थिरता अन्त्य गर्नेगरी पाँच वर्षे म्याण्डेट पाएको नेकपा सरकारले दुई वर्ष कार्यकाल बाँकी रहँदै संसद् विघटन गरिदियो । पार्टी कलह बढ्दै जाँदा प्रधानमन्त्री केपी ओलीले अन्ततः संसद् नै विघटन गरेपछि नेकपा विभाजित भयो । निर्वाचन आयोगको वैधानिकता कुरिरहेका दुवै समूहका नेताहरू यतिखेर देश दौडाहामा छन् । दौडाहाको दौरानमा जनताको बहुदलीय जनवाद (जबज) को आत्मा […]

प्रतिनिधिसभा विघटन गर्ने अधिकार राष्ट्रपतिलाई छैन भनेर मिडियामा कुरा उठिरहँदा, यो विघटन नहुने हो कि भन्नेतिर धेरैको ध्यान गयो । विघटन गरेको घोषणा गरिसकेपछि राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री दुवैले १९ पुसमा सर्वोच्च अदालतलाई प्रतिउत्तर दिइसकेपछि भने राजनीतिमा जे पनि हुनसक्छ भन्ने परेको छ । देश अकस्मात् संसदविहीन भएको र एक वर्षपछि स्वतः निर्वाचनमा जानैपर्ने तथ्यका बीच […]

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गरी ताजा जनादेश लिने घोषणासँगै राजनीतिक माहोल देशव्यापीरुपमा तातेको छ । यसको असर प्रदेशतिर पनि देखिएको छ । खास गरेर नेकपाभित्रको विवादले उत्पन्न भएको परिवेशले देश नै तरङ्गित भइरहेका बेला नयाँ अभ्यासमा गइरहेका संघीय संरचनाहरु पनि धर्मराउने हुन् कि भन्ने चिन्ता सुरु भएको छ । नेकपाभित्रको अन्तरद्वन्द्वले प्रदेश सरकारहरु […]

संसद् विघटनको असंवैधानिक कदमविरुद्ध लोकतान्त्रिक संविधानको रक्षार्थ नेपाली कांग्रेसले पुस १३ गते १६५ निर्वाचन क्षेत्रमा विरोध प्रदर्शन गर्‍यो । दोस्रो चरणको विरोध कार्यक्रम पुस २५ गते ३३० प्रदेश सभा निर्वाचन क्षेत्रमा हुँदैछ । त्यसैगरी माघ ३ गते ७५३ स्थानीय तह र माघ ८ गते ६७४३ वडाहरुमा सरकारविरुद्ध कांग्रेसले प्रदर्शन गर्दैछ । राष्ट्रियता, लोकतन्त्र र समाजवादको […]

मिति २०७७ पौष ५ गते प्रधानमन्त्री के. पी. शर्मा ओलीले प्रतिनिधि सभा विघटनको सिफारिश गरेकोमा सोही सिफारिश बमोजिम राष्ट्रपति श्री विद्यादेवी भण्डारीले संविधानको धारा ८५ र धारा ७६(७) लाई आधार मानी संसद विघटनको घोषणा गरिन् । सोसँगै प्रतिनिधि सभाको निर्वाचनको मिति समेत घोषणा गरिन् । सरकारको यस स्वेच्छाचारी कदमबाट संवैधानिक संकटमात्र होइन,  दुरगामी रूपमा राजनीतिक अस्थिरता जन्मिनुका साथै देश […]

मैले प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई जीवनभरि कहिल्यै पनि नेतृत्वका लागि योग्य मानिनँ । मलाई भ्रम भइरहेको छ कि, मैले बढी पूर्वाग्रह राखेँ कि, भनेर म कहिलेकाहीँ सोच्दै थिएँ । तर अहिले आएर संसारले चिन्ने गरेर त्यो मेरो भ्रम निवारण भयो । मेरो मात्र होइन, हामी सबैको भ्रम निवारण भयो । यहाँ पार्टीका नेताहरु हुनुहुन्छ, हामी मतदाता […]

जनसंख्यासम्बन्धी तथ्याङ्कहरू सङ्कलन गर्ने तीन महत्वपूर्ण स्रोतहरु जस्तै- जनगणना, सर्वेक्षण र पञ्जीकरण हो । जन्म, मृत्यु, बसाइँसराइ, विवाह, पारपाचुके आदि जीवनमा घट्ने घटना हुन् । यी कुनै पनि समाजमा निरन्तर रूपमा घटिनै रहन्छन् । यिनै घटनाहरूलाई सर्वेक्षण वा प्रत्येक १० बर्षमा गरिने जनगणनाबाट संकलन गरिँदै आएको छ । राज्यको गठन भएदेखि नै राज्यको मौलिक चासोको […]

अत्यधिक बहुमतप्राप्त दलबाट प्रधानमन्त्री बन्ने सौभाग्य पाएका प्रधानमन्त्री श्री खडगप्रसाद शर्मा ओलीले संसदको प्रतिनिधि सभालाई २०७७ साल पुस ५ गते विघटन गर्ने सिफारिस गरे । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले सोहीबमोजिम प्रतिनिधि सभा विघटन गरिएको सूचना जारी गरिदिइन् । एउटा स्थायी सरकार, जो पाँच वर्षसम्म चल्नुपर्ने अपेक्षा जनताको थियो, त्यस आकांक्षालाई ठूलो आघात परेको छ । यसबाट […]

सामान्यतः भविश्यमा भुक्तान गर्ने गरी लिइएको रकमलाई कर्जा वा ऋण भनिन्छ । ऋण लिने व्यक्तिलाई ऋणी भनिन्छ । कर्जा प्रवाह गर्नु बैंकको प्रमुख कार्य हो । सरकारले नै बैंकलाई कानुनी परिधिभित्र रहेर समाजमा तरलता आपूर्ति गर्ने जिम्मा सुम्पेको हुन्छ । देश र समाजमा पर्याप्त तरलता आपूर्ति भएमा उद्योग र व्यापारको विस्तार र विकास हुन्छ । […]

नेपालमा कुनै जमाना थियोे, जहाँ श्री ३ महाराज जंगबहादुरले बोलेपछि त्यसले मुलुकको कानुनसरह मान्यता पाउँदथ्यो । जंगबहादुरले सनकका भरमा जारी गरेका हरेक फर्मान र आदेशहरुले कानुनसरह मान्यता पाउँदथे । नागरिकले उनको जंगी कानुन मानेनन् भने त्यसलाई दण्डनीय अपराधको विषय बनाइन्थ्यो । इतिहासमा जंगबहादुरको त्यो हुकुमी शासन १०४ वर्षसम्म टिक्यो । जनता सचेत भएपछि त्यो निरंकुश […]

मौजुदा संविधानभन्दा धेरै प्रगतिशील अन्तरिम संविधान धर्मनिरपेक्षयता, संघीयता र समावेशिताको बाटोमा गएपछि तिल्मिलाएको खसआर्य समुदायले नयाँ ‘नायक’ खोज्न थाल्यो जसले कम नोक्सानीमा यथास्थितिलाई बचाओस् । हिंसात्मक विगत माओवादीको कमजोर पक्ष रहेकै थियो, खुला राजनीतिमा आएपछि उनीहरूमा पनि अपि्रय परिवर्तन आयो । सबै सार्वजनिक संस्थालाई सकेसम्म भर्तिकेन्द्र बनाउने र राज्यसत्ता कब्जा गर्ने लालशा र छिट्टै धेरै […]

नेपाली राजनितिमा हरेक राजनीतिज्ञले आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्न सबैभन्दा बढी युवा जमातलाई रोज्छन् । तर आजको युवा पहिलेभन्दा धेरै चेतनशील र अध्ययनशील भएकाले पहिलेजस्तो सजिलो भने छैन । तर, आज पनि विभिन्न ढंगले तिनै युवाहरूमा केही भ्रम फैलाउन खोजिएको छ । आज नेपाली राजनितिको आकाशमा मडारिएको कालो बादल के कस्ता कारण किन र कसरी उत्पन्न […]

सामान्यतः भारतीय हस्तक्षेपको चर्चा भइरहने नेपालमा विगत केही वर्षदेखि अर्को छिमेकी चीनको जबर्जस्त प्रवेश देखिएको छ । ‘बीआरआई’ परियोजनाको वकालत गर्न थालेपश्चात वढेको चिनियाँ गतिविधि नेकपा सत्तारोहण भएसँगै थप झाङ्गिएर पछिल्लो तीन वर्षमा उत्कर्षमा पुगेको पाइन्छ । एकाएक अस्थिर राजनीति रहेको अवस्थामा विदेशीले खेल्नु स्वभाविक थियो । त्यसैले अब हामीलाई बहुमत दिएर स्थायित्व र हस्तक्षेपविहीन […]

करिब तीन वर्ष पहिले एकता प्रक्रिया थालेको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (दोहोरो नेकपा) उक्त प्रक्रिया नटुङ्गिँदै फुटेको छ । तर, फुटको भावनात्मक उछालको यो परिवेशमा उक्त पार्टीका नेता–कार्यकर्ता र राजनीतिक टिप्पणीकारहरू एक वा अर्को कित्तामा उभिँदा नेकपाको एकता प्रक्रिया किन सफल हुन सकेन भन्नेबारे पर्याप्त बहस हुन सकेको छैन । त्यस्तो बहस फुटका तात्कालिक वा निमित्त […]

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले संसद विघटन गरेर ताजा जनादेशका लागि बैशाखमा मध्यावधि चुनाव गर्ने घोषणा गरेसँगै सडकमा लागेका नारामध्ये एउटा हो– केपी तिम्रो पाराले, दुःख पाए साराले । यो नाराको सन्देश बहुआयामिक छ । यसले स्वयं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र उनले पुनर्गठन गरेको नेकपा (ओली समूह) लाई पनि  राम्रैसित सम्वोधन गरेको छ । प्रधानमन्त्री […]

हामीले सुरुदेखि नै नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) को अन्तरसंघर्ष वा विभाजनको सम्भावनालाई गम्भीर रुपमा लिँदै आएका थियौँ । नेकपा फुट्छ वा फुट्दैन ? त्यो मुख्य चिन्ताको विषय थिएन ।  चिन्ताको विषय त्यसबाट देशको राजनीतिमा पर्ने असरप्रति नै थियो । यो स्पष्ट थियो कि नेकपा फुट्यो भने देशको सम्पूर्ण राजनीतिमा नै त्यसका दुष्परिणामहरु हुने सम्भावना थियो […]