कोभिड-१९ महामारी रोकथामका लागि विश्वभरिका देशहरुले यसको औषपधोपचारका लागि आवश्यक मेडिकल उपकरणहरु, फेस मास्क, पन्जा, हृयान्ड सेनिटाइजर, व्यक्तिगत सुरक्षा उपकरण (पिपिई), भेन्टिलेटर आदिको उत्पादन र वितरणमा जोड दिएका छन् । यस्ता उपकरणहरु निर्यात गर्ने देशहरुले आफ्नै देशमा महामारी फैलिएकाले निर्यात रोकेका छन् भने चीन यो महामारीबाट बिस्तारै तंगि्रँदै गइरहेकाले यस्ता अत्यावश्यक उपकरणहरु चीनले उत्पादन र […]

विश्व नै अहिले कोरोनाको सन्त्रासमा दपेटिएको छ । हामी यसको भयावह संक्रमणबाट जोगिन आफ्नो बुँताले भ्याएसम्म प्रयासरत छौँ । मुलुकमा अहिले विदेशबाट आएका नेपाली नागरिक वा संकास्पद संक्रमित वा नजिकका व्यक्तिले कम्तिमा १४ दिन क्वारेन्टाइनमा रहनुपर्ने अनिवार्य व्यवस्था गरिएको छ । यसका लागि हालै स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले कोरोना भाइरससम्बन्धी क्वारेटाइन सञ्चालन तथा व्यवस्थापन गर्न […]

सरकारले पुनः चैत २५ गतेसम्म लकडाउनको अवधि थप गरेको छ । २५ गतेपछि पनि खुल्ने कुनै यकिन छैन। हिजो मात्र राष्ट्रिय सूचना आयोगका आयुक्तहरु कमला ओली र रत्नप्रसाद मैनालीसँग फोनमा सल्लाह गरी नेपाल सरकारबाट स्थापित कोरोना भाइरस रोकथाम, नियन्त्रण तथा उपचार कोषमा १५ दिन बराबरको पारिश्रमिक योगदान गर्ने निर्णय गर्‍यौं । अनि मैले एउटा प्रेस […]

रोग गम्भीर हुँदैमा महामारी फैलिन्छ भन्ने हुँदैन । त्यस्तैगरी, महामारी फैलिन रोग अत्यन्तै जटिल वा गम्भीर प्रवृत्तिको हुनुपर्छ भन्ने पनि हुँदैन भन्ने कुरा कोरोनाबाट उत्पन्न अहिलेको महामारीले पुष्टि गरेको छ । मानव इतिहासमा अहिले सामान्य लाग्ने थुप्रै रोगहरुले महामारीको रुप धारण गरेको उदाहरण छ भने कतिपय सरुवा रोगले सीमित मानिसलाई वितण्डा मचाएर अलप पनि हुन्छन् […]

अहिले सुनिन्छ, फलानाले एक बर्षको तलव दिए । चिलानाले एक महिनाको तलब दिए । अर्कोले यति रकम दिए, उति रकम दिए । यसरी समाजको हितका लागि पैसा दिनु राम्रो कुरा हो । तर, त्यो रकम दिने व्यक्ति राज्यका कुनै न कुनै पदमा आसीन छन् । यसरी एक बर्षसम्मको रकम दिँदा परिवार र उसको व्यवहार कसरी […]

माल्थसले सत्रौं शताब्दीमै प्रतिपादन गरेको सिद्धान्त मुताविक जनसंख्याको प्राकृतिक नियन्त्रणका लागि विश्वले पटकपटक महामारी व्यहोर्नु परेको छ । पृथ्वीमा असन्तुलन भएपछि प्रकृतिले नै सन्तुलन कायम गर्छ भन्ने माल्थसको सत्रौं शताब्दीतिरको विचार हो । अहिलेको विज्ञान प्रविधिको विकासले गर्दा पहिलेजस्तो ठूलो संख्यामा मानवीय क्षति हुन नदिई महामारीको प्रत्यक्ष प्रकोप त अबको दुई महिनाभित्र सकिनेछ । तर […]

मुलुकका ज्येष्ठ नागरिक हाम्रा अमूल्य निधि हुन् । उनीहरुको सुरक्षा गर्नु हाम्रो कर्तव्य हो । नेपालको कानुनअनुसार ६० वर्षमाथिका नागरिकलाई ज्येष्ठ नागरिक मानिन्छ । नेपालमा यस्ता ज्येष्ठ नागरिकको जनसंख्या कुल जनसंख्याको ८.२६ प्रतिशत अर्थात् करिब ३० लाख छ । यी ज्येष्ठ नागरिकको पक्षमा काम गर्न नेपालका ख्यातिप्राप्त कलाकार मदनदास श्रेष्ठको नेतृत्वमा राष्ट्रिय ज्येष्ठ नागरिक महासंघ, […]

माझीहरुको सल्लाह नेपालको चल्तीको उखान हो । नेपालको प्रचलित कानूनवमोजिम स्थापित, नियमनमा रहेका विभिन्न गैरसरकारी अस्पतालले कोरना भाइरस बिरामी जाँच गर्ने मेसिनसम्म नराखेर के अस्पताल चलाएका रहेछन् ? यो प्रश्न ठूला भनिने निजी क्षेत्रका अस्पताललाई हरेकले सोधिरहने प्रश्न हो । नेपाल मेडिकल काउन्सिलले अस्पतालको नियमन गर्ने हो । निजी अस्पतालले पनि नेपालको संविधान, नेपाल कानून […]

मुलुकमा लकडाउन शुरु भएपछि हरेक व्यक्ति घरमा नै आइसोलेसनमा छन् । दिनभर दौडनुपर्ने व्यक्ति एकाएक घरमा थुनिएजस्तै गरी बस्नुपर्दा असजिलो त पक्कै पनि भएको होला । यसको विकल्प पनि छैन । अझ कति दिन बस्नु पर्ने हो भन्ने एकिन पनि छैन । आशा गरौँ यसबाट छिटै निकास पाइनेछ । हरेक घटनाबाट केही न केही सिक्न […]

आज मानव जाति असाधारण र अभूतपूर्व संकटमा फसेको छ । यो पंक्ति लेखिँदासम्म विश्वका १७० मुलुकमा कोरोना भाईरसको संक्रमण बिस्तार भइसकेको छ । जसका कारण धेरैजसो देशहरु ‘लकडाउन’ मा गइसकेका छन् । लगभग पुरै बिश्व एकसाथ ठप्प भएको छ । यो अवस्था कहिलेसम्म भोग्नुपर्ने हो ? समस्याको समाधान कहिले हुन्छ ? यी प्रश्नको उत्तर कसैसँग […]

कोरोनाको महामारीले प्रभाव नपरेको कुनै क्षेत्र रहेन । संक्रमणले सबै भूगोल, वर्ग र पेशाका मानिसलाई छोइसकेको छ । यसको नियन्त्रण र रोकथामका लागि लिइएको लकडाउन वा यस्तै अन्य निर्णयले श्रमिक र गरीब वर्गलाई बढी असर गरिरहेको छ । मूलतः शहरी क्षेत्रमा बसोबास गर्ने मजदुर र ग्रामीण क्षेत्रमा पनि दैनिक ज्यालादारीमा काम गरी जीविकोपार्जन गर्दै आएका […]

भाइरस भनेको के हो ? भाइरस भनेको साधारणतया अति सुक्ष्म वस्तु हो । सबैले यसलाई जीव मान्दैनन् । किनभने, जीव हुन कम्तिमा एउटा आफ्नै कोष वा सेल चाहिन्छ । तर, भाइरसमा डीएनए वा आरएनए मात्र हुन्छ, यसमा पूरा कोष हुँदैन । जीव हुन आफ्नै खाना बनाई, खाई, वंश सञ्चालनका लागि निश्चित जीवन चक्र चाहिन्छ । […]

गत डिसेम्बरदेखि चीनको वुहान प्रान्तबाट सुरु भएको कोरोना भाइरसले हामीलाई धेरै पाठ सिकाउँदैछ । यस महामारीले एकातिर हाम्रा रणनीतिक र प्रशासनिक कमजोरी र दुरदर्शिताको अभावलाई दर्शाउँदैछ भने अर्कोतिर सरकारलाई आफ्नो भूमिका देखाउने अनि समाजमा प्रत्याभूत हुने गरी योगदान पुर्‍याउने मौका पनि दिइरहेको छ । दूरदर्शिता कुनै पनि समस्या आउँदा बाजा बजाएर आउँदैन भनेझैं हामीले भविष्यमा […]

अहिले विश्व नै कोरोना भाइरसको महामारीको प्रसव पीडामा छ, सम्पूर्ण देश लकडाउनको अवस्थामा छ । बजारमा स्वास्थ्य सम्बन्धी सामग्रीहरु पाइन छाडेका छन् । यस्तो आपतकालीन अवस्थामा जनतालाई सेवा सुविधा तत्काल उपलब्ध गराउन विभिन्न सरकारी निकायहरुबाट सेवा तथा वस्तु खरिद कार्य सुरु भएको र अहिले खरिद गरेका सामानहरुको खरिदमा भ्रष्टाचार भएको समाचार समेत प्रकाशित भएको छ […]

०३९ सालतिर कृषि क्याम्पस चितवनमा पढ्दाको साथीेले न्युयोर्कबाट बिहान सात बजे भिडियो कल गर्नुभयो । हतपत फोन रिसिभ गरेँ । सामान्य शिष्टतापछि विश्वव्यापी महामारी कोभिड १९ को बारेमा चर्चा नहुने कुरै भएन । आतंकित मनस्थिति उहाँमा झल्किन्थ्यो । सासै नबिराइ भन्नु हुन्छ– हेर्नुस आनन्दजी अमेरिका त नाम मात्रको छ । पहिले कोेरोना भाइरसलाई चाइनिज भाइरस […]

चीनको वुहान शहरबाट डिसेम्बर २०१९ मा फैलिएको कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) विश्वभर महामारीको रुपमा फैलिएको छ र हजारौंको ज्यान लिइसकेको छ । हालसम्म यसको उपचार पत्ता लागेको छैन र नियन्त्रणमा ल्याउन निकै चुनौतीपूर्ण देखिएको छ । नेपालमा यसले अहिलेसम्म जटिल प्रभाव पार्न नसके पनि भोलि इटालीको जस्तै अवस्था नआउला भन्न सकिँदैन । त्यसैले यो रोगलाई फैलन […]

विश्वव्यापी महामारीको रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरसको नेपालमा प्रयोगशाला परीक्षण क्षमता बढाउन ढिला भइसकेको छ । अझै पनि टेकुस्थित राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामा दिनमा एक सय भन्दा कम मात्र शंकास्पद बिरामीको स्वाब परीक्षण हुँदै आएको छ । परीक्षण क्षमता तीव्र किसिमले बढाउन सरकारी योजना बाहिर आएको छैन । मोफसलमा सानो स्केलमा धरान स्थित वीपी कोइराला स्वास्थ्य प्रतिष्ठानमा […]

केही दिनअघि अनलाइनखबरले ‘कोरोना भाइरसको महामारी नियन्त्रण र व्यवस्थापन गर्न एवं यस्तो आपतकालमा जनतालाई सेवा सुविधा उपलब्ध गराउन सेवा तथा वस्तु खरिद गर्नुपर्ने र यस्तो अवस्थामा सबै कानूनी प्रक्रिया पुर्‍याएर खरिद गर्ने समय नहुने हुँदा तत्काल खरिद गर्ने व्यवस्था मिलाउनुपर्छ भन्ने समाचार प्रकाशित गरेको थियो । समाचारमा २०७२ सालको महाभूकम्प गएका बेलामा रातारात विनाकानूनी प्रक्रियामाथिको […]

कोभिड-१९, अर्थात् नोबेल कोरोना भाइरसको संक्रमण र यसका तीन आयाम बारे यस लेखमा चर्चा गरिएको छ । यी तीन आयाम हुन् – पहिलो : ‘कोभिड–१९ रोकथाम र नियन्त्रण’  दोस्रो : ‘कोभिड-१९ र अर्थतन्त्र’  र तेस्रो : ‘दृष्टिकोण र प्रणालीकाे सवाल’ १) कोभिड-१९ः रोकथाम र नियन्त्रण नोबेल कोरोना भाइरसको संक्रमण, कोभिड-१९ विश्व महामारीले यतिबेला सारा विश्वलाई […]

म २०१९ सेप्टेम्बर १ तारिखका दिन बेइजिङमा विधावारिधि पढ्न आइपुगेकी थिएँ । दुई महिनायता यहीँ सेल्फ क्वारेन्टाइनमा समय बिताइरहेकी छु । यो वर्ष चिनियाँ नयाँ वर्ष अर्थात् वसन्त चार्ड जनवरी २५ मा परेको थियो । वसन्त चार्ड र जाडो बिदाको एक महिनाभन्दा बढी छुट्टी थियो । साथीहरु आ-आफ्नो देश फर्किए । म भने कोरिया घुम्न […]

हामीहरु अहिले विशेष परिस्थितिबाट गुज्रिरहेका छौं । कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को महामारीका कारण अहिले विश्व नै आक्रान्त बनेको छ । हामी अहिले यो परिस्थितिको गम्भीरतालाई ध्यानमा राख्दै नेपाल सरकारले लगाएको विशेष किसिमको निषेधित अवस्था ‘लकडाउन’मा छौं । हामीले एकदमै विचार गर्नुपर्ने कुरा यो छ कि यो लकडाउन भोलिको दिनमा यस भाइरसले हामीलाई, हाम्रो परिवारलाई, हाम्रो […]