नेपालमा मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट) प्रणालीको विकल्प छैन । अर्थशास्त्रीहरुले योभन्दा उत्तम विकल्प नल्याउँदासम्म हामीले यही प्रणाली अपनाउनुपर्छ । अहिले कपडा उद्योगीको मागलाई ‘भ्याट फिर्ता’ भन्यो भने करबारे जान्नेले के भन्लान् ! किनभने, सरकारले ‘भ्याट रिफन्ड’ खारेज गरेको होइन, कथित भ्याट फिर्ता मात्रै खारेज गरेको हो । यो कथित भ्याट फिर्ताको कुरा नेपालबाहेक भ्याट लागु […]

यो पंक्तिकारले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीमाथि टिप्पणी नलेखेको धेरै भएछ । शायद यही भएर होला, एकजना शुभचिन्तक, पाठकले सोमबार टि्वटरमा मेन्सन गरे – ‘अर्को लेख लेख्ने बेला भएछ त, यै सन्दर्भमा ।’ टि्वटरमा मेन्सन गरिएको सन्दर्भ ०७१ साल माघ १२ गते अनलाइनखबरमा प्रकाशित ‘हार्डलाइनर’को खोजीः तुलसी गिरीदेखि केपी ओलीसम्म शीर्षकको लेखमाथि हो । संविधान बन्नु र […]

मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट) भनेको वस्तु तथा सेवाको उपभोगमा लाग्ने कर हो । यो वैज्ञानिक कर प्रणाली हो । यसअघि मूल्य अभिवृद्धि कर ऐनकै अनुसूचीमा भ्याट फिर्ता हुने वस्तुको अनुसूची थियो । छुटका व्यवस्थाहरु पनि त्यसमै हुन्थे । कतिपय उद्योग व्यवसाय स्थापना, उत्पादन लगायतमा लागत बढी परेर प्रतिस्पर्धा गर्न नसक्ने, बाँच्न नै नसक्ने, उत्पादित वस्तु […]

सङ्घीयता कार्यान्वयनको एक वर्ष पनि नपुग्दै यसको आवश्यकता र औचित्यलाई लिएर जनस्तरबाटै प्रश्नहरू उठ्न थालेका छन् । नेपालको सामाजिक बनोट र विशिष्ट भू-राजनीतिका कारण नेपालमा सङ्घीयता हितकर छैन र त्यसमा पनि जातीय पहिचान (identity politics) का आधारमा गरिने प्रादेशिक विभाजन झन् खतरनाक हुन्छ भनेर एक थरी बुद्धिजीवीहरूले भन्दै आएको यथार्थलाई करिब एक वर्षको स्थितिले प्रस्ट […]

डेढ हप्ताअघि ह्वाइट हाउसको ‘इष्ट रुममा’ अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गरे । विश्वभर प्रत्यक्ष रुपमा प्रसारण भएको सो पत्रकार सम्मेलनमा सीएनएन टेलिभिजनका संवाददाता जीम एकोष्टले ट्रम्पलाई केही कडा प्रश्नहरु गरे । उनको प्रश्नले ट्रम्पलाई निकै उत्तेजित बनाउँछ, तर ट्रम्प प्रश्नको उत्तर भने दिइरहन्छन् । परिस्थिति तनावग्रस्त बन्दै जान्छ, ट्रम्पले उनलाई अब बढी […]

नेपालमा हालसम्म तीनपटक बलात् राजनीतिक परिवर्तनहरु भएका छन् । यीमध्ये पछिल्लो परिवर्तनले मुलुकको शासकीय संरचनामा नै परिवर्तन ल्याएको छ । यो परिवर्तन एकमात्र राजनीतिक दल कि अधीक दलहरु भन्नेजस्तो मात्र होइन । त्यसैगरी यो परिवर्तन मुलुकको कार्यकारी प्रमुखमा पारिवारिक नेतृत्वको उत्तराधिकारी प्रथामा गरिएको परिवर्तनमा मात्र सीमित पनि छैन । नेपालको संविधानमा उल्लेखित दुई पक्षसहित नेपाल […]

धन सम्पत्ति प्रशस्त हुनुमात्रै कुनै व्यक्ति वा परिवार समृद्ध हुनु होइन । सामाजिक प्रतिष्ठा तथा जीवनयापन गर्ने सुख सुविधा तथा सहजता समृद्धिको ठूलो मापक एवं सूचक हुन् । समाजमा पाइने सुविधा तथा सहजताभित्र धेरै कुरा अटेका हुन्छन् । स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगारी, हिँडडुल गर्न तथा बोल्न पाउने स्वतन्त्रता तथा सुविधाजस्ता मापक सूचकहरु राम्रा नभइकन व्यक्ति, परिवार […]

नोभेम्बर ६ अमेरिकामा निर्वाचनको निर्धारित दिन हो । अमेरिकामा जति पनि निर्वाचन हुन्छन्, नोभेम्बर ६ का दिन हुन्छन् । जस जसको कार्यकाल जुन वर्ष सकिँदै जान्छ, त्यही वर्षको नोभेम्बर ६ मा खाली ठाउँको निर्वाचन हुन्छ । औसत निर्वाचन चक्र २ वर्षमा आउँछ । सन् २०१८ को निर्वाचन सन् २०१६ को राष्ट्रपति निर्वाचन, जसले डोनाल्ड ट्रम्पलाई […]

प्रधानमन्त्री र मन्त्रीहरुका गफमा बाहेक यो सरकारले जनता र नेकपाका कार्यकर्तालाई उत्साही बनाउने कुनै काम अघि बढाउन सकेन । विपक्षीको कुरा छाडौं, आफ्नै पार्टी पंक्तिले प्रतिरक्षाका लागि उभिने ग्राउण्ड भेटेको छैन । सरकार गठनका शुरुवातमा यातायातमा सिण्डीकेट र विकास निर्माणमा लापरवाही गर्ने ठेकेदारमाथि कारवाही थालेर सरकारले उत्साहपूर्ण शुरुआत गरेकै हो । यी दुवै कामको बिरोध […]

नेतृत्वको विषयमा चर्चा गर्दा नेता र नेतृत्वमा के फरक छ, नेतृत्व भनेको के हो, नेतृत्व केका लागि भन्ने जस्ता प्रश्न आउँछन् । झट्ट सुन्दा हामी नेतृत्व भनेर राजनीतिक नेतालाई मात्रै बुझ्छौं । हाम्रो चिन्तन र सोचाइ राजनीतिक नेतृत्वकै वरिपरि घुमिरहेको पाउँछौं । राजनीतिक नेताहरूले नीति बनाउने भएकाले उनीहरूको ठूलो महत्व छ । त्यो नीतिले बहुसंख्यक […]

पहिलो संविधानसभा चुनावको बेला म सम्झिन्छु, माओवादीले कहाँ चुनाव जित्छ, बढीमा चार/पाँच सिट जित्छ भन्थे मान्छेहरु । हामीले तत्कालीन नेकपा एमालेसँग चुनावी तालमेलको प्रस्ताव राख्दा उहाँहरुको कुरा पनि त्यही थियो । म आफैं पनि तड्पिराखेको थिएँ, के हुने हो, के ! जे-जे पर्‍यो पर्‍यो, कुरो मिलेन, ४० र ६० गर्न अलि गाह्रो भो, त्यसो भएपछि […]

ज्ञान-विज्ञानको शिखर युगमा विकास व समृद्धि एक अमूर्त र अभेद्य होइन । आर्थिक सामाजिक रूपान्तरण खातिर गरिएका राजनीतिक आन्दोलनमा जनताको आम सहभागिता विकास व समृद्धि तर्फकै उत्कट चाह थिए, हुन् । तर, के अहिले सोहीअनुरूप वर्तमान राजनीति अग्रसर छ त ? सरकारका क्रियाकलापहरु जनलक्षित छन् त ? समृद्धिका लागि कस्ता नीति तथा कार्यक्रमको आवश्यकता छ […]

नेताको कार्यकुशलताको सम्बन्धमा चर्चा गर्दा प्रोफेसर वारेन बेनिसको प्रशिद्ध भनाइको सम्झना हुन्छ । उनी भन्छन्- ‘नेतृत्व भनेको त्यो क्षमता हो, जसले सपनालाई यथार्थमा परिणत गर्छ ।’ त्यसरी नै जर्ज प्याटोनको अर्काे एउटा भनाइ छ- ‘मलाई नेतृत्व गर, मेरो अनुसरण गर र मेरो बाटो अवरोध नगर ।’ जनताको माग, अपेक्षा एवं आदेश कस्तो जटिल हुन्छ । […]

माध्यमिक तहको कक्षा ११ र १२ को नयाँ पाठ्यक्रम यसै वर्षदेखि लागू गर्ने तयारीमा रहेको सरकार चौतर्फी विरोध र आलोचना भएपछि पछि सरेको छ । यस वर्ष परीक्षणका रुपमा लागू गरी आगामी शैक्षिक सत्रबाट पूर्णरुपमा लागू गर्ने निर्णयमा सरकार पुगेको छ । तर, यस वर्ष कक्षा ११ को नयाँ पाठ्यक्रम कहाँ लागू गरिएको छ ? […]

पार्टीको आन्तरिक जीवनमा महत्वपूर्ण मानिएको महासमिति बैठकमा अहिले नेपाली कांग्रेस जुटेको छ । पार्टीका सामु छलफलमा ल्याइनुपर्ने विषयसँगै अहिले चुनौतीका चाङ पनि उत्तिकै छन् । केन्द्रीय कार्य समिति बैठकमा “रडाको” भएर थाती रहेको निर्वाचन हारको समीक्षादेखि केन्द्रीय समितिको बहुमतले पास गरेको नेविसंघको आंशिक विधानसँगै त्यसले उत्पन्न गरेको “नोट अफ डिसेन्ट” प्रकरणका बारे जमेरै बहस हुने […]

अहिलेको देशमा जुन किसिमको अवस्था छ । सतहमा हेर्दा केही देखिँदैन । तर, गहिरिएर हेर्ने हो भने मुलुकको अवस्था अत्यन्तै जर्जर र संकटपूर्ण छ । चालक राम्रै भयो भने पनि गलत बाटोबाट हिँड्यो भने गन्तव्यमा पुगिँदैन । नेताहरूमा इमानदारिता र क्षमता पनि होला, तर गलत बाटोबाट हिँड्यो भने लक्ष्यमा पुग्न सकिँदैन भन्ने अहिलेको घटनाक्रमले पुष्टि […]

कुल ग्रार्हस्थ उत्पादनको झण्डै एक चौथाइ (७.६७ खरब रुपैयाँ) लागतको निजगढ विमानस्थल परियोजनाको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन अनि लगानीको भरपर्दो श्रोत नै तयार नभई रुख काट्ने प्रस्ताव अगाडि बढाउने प्रक्रिया शुरु गर्नुले उक्त परियोजनामाथि संशय पैदा गरेको छ । नेपाल जस्तो विकासोन्मुख राष्ट्रमा भौतिक पूर्वाधारहरु तिब्र गतिमा बन्नुपर्छ, यसमा दुईमत नहोला । तर, जलवायु परिवर्तनको चपेटामा […]

यसपालिको दशैं त सकियो । तर, दशैंमा राज्य सञ्चालनको शीर्ष स्थानमा रहेका पात्रहरुले देखाएको साँस्कृतिक भद्रगोलको तरंग भने कायम छ । राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री र मुख्यमन्त्रीहरुले दशैंको टीका लगाउँदै गरेका अनेकौं भंगिमाका तस्वीर सामाजिक सञ्जालमा सार्वजनिक भएका छन् । जसमाथि अहिले व्यापक आलोचना भइरहेको छ । राष्ट्रपतिले आफू कुर्सीमा बसेर, टीका लगाउन आएका केही पात्रलाई पनि […]

भारतीय कम्युनिष्ट पार्टी (भाकपा) को स्थापना सन् १९२० मै भएको हो । भाकपा ९८ वर्ष लामो इतिहास बोकेको पार्टी भइसकेको छ । चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी सन् १९२१ मा खुल्यो । भारतभन्दा एक वर्षपछि खुले पनि उनीहरूले क्रान्ति गरेको ७० वर्ष भइसक्यो । तर, हामी जहाँको त्यहीँ छौं । यस्तो किन भयो त ? यसका विभिन्न […]

नेपालका उपप्रधान एवं रक्षामन्त्री ईश्वर पोखरेलले यसैसाता चीनको भ्रमण गरेका छन् । यसक्रममा चीन सरकारका रक्षामन्त्री जनरल वाई फँगीसँग द्वीपक्षीय भेटघाट र वार्ता भएको छ । नेशनल पिपुल्स कांग्रेसका अध्यक्षसमेत रहेका चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका तेस्रो स्थानमा रहेका नेता ली झान सुसँगको समेत भेट र वार्ताले उपप्रधानमन्त्री पोखरेलको यो भ्रमणलाई चीनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी एवं सरकार दुवैले […]

नेपालको संविधानले संघ र प्रदेश तथा प्रदेश प्रदेशबीच सहयोगात्मक सहकारिता संघवादलाई स्वीकार गरेकोछ । प्रदेश प्रदेशबीच पाइने सहयोगात्मक व्यवहार अन्तरनिर्भरता, अन्तरसम्बन्ध एवम् परिपूरक सम्बन्ध रहने संघीय विधिलाई सहयोगात्मक संघीयता भनिन्छ । संघ, प्रदेश र स्थानीय गरी तीन तहका सरकारले संविधान अनुरुप बनेका कानूनको अधिनमा रही राज्यशक्तिको प्रयोग गर्नेछन् । संघ प्रदेश र स्थानीय तहबीचको सम्बन्ध […]