वैशाख सुरु भएकोसँगै कौसी खेती गर्नेहरूको लागि घरमै फलाउने विभिन्न जातका तरकारी लगाउने सिजन सुरु भएको छ। मनसुन सुरु हुन सामान्यतया डेढदेखि २ महिना बाँकी छ । कतिपय तरकारीको प्रकृति अनुसार मनसुन सुरु भएपछि तरकारी फस्टाउन नसक्ने भएकोले मनसुन सुरु हुनुभन्दा पहिले नै फलाउने तरकारीको समेत सिजन सुरु भएको कौसीखेतीका अभियान्ताहरू बताउँछन् । उनीहरूका अनुसार […]

बालबालिकाले जब कुनै राम्रो काम गर्छ, तब उनीहरुलाई थप प्ररणा दिन उपहार दिने गरिन्छ । परिक्षामा उत्कृष्ट अंक हासिल गरेमा वा कुनैपनि क्षेत्रमा प्रगति गरेमा उनीहरुलाई उपहार दिइन्छ । यसैगरी जन्मदिन, नयाँ बर्ष, क्रिसमस जस्ता विशेष अवसरहरुमा पनि उपहार दिने चलन छ । यसरी उपहार दिएपछि उनीहरु खुसी हुन्छन् । खुसी मात्र होइन, उनीहरु राम्रो […]

सायदै यस्ता चाड होलान्, जसमा थरीथरी रंग पोतिएको होस् । हरेक चाडपर्वको आ–आफ्नै विशेषता र विधी विधान हुन्छन् । आस्था र विज्ञानको सन्तुलन हुन्छ । परम्परा र आधुनिकताको फ्युजन हुन्छ । तर, तिहार वा दिपावली जस्तो विविधता अरु कुनै चाडपर्वमा छैन । तिहार धन–ऐश्वर्यकी देवी लक्ष्मीको पूजा–उपसना गर्ने पर्व । दियो–बत्ती र झिलिमिलीको पर्व । […]

काठमाडौं । भारतीय पौराणिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा धन्वन्तरि स्वास्थ्य वा आयुर्वेदका देवताको रूपमा चिनिन्छ । प्राचीन साहित्य वेदमध्ये पनि अथर्व वेदको उपवेदको रूपमा रहेको आयुर्वेदको सिर्जना गर्ने श्रेय पनि कतिपयले उनलाई नै दिएका छन् । पछि उनकै आशीर्वाद लिएर चरक, सुश्रुत जस्ता ऋषिहरूले विभिन्न संहिताहरूको रचना गरे भन्ने कतिपय शास्त्रको मान्यता छ । तिनै उपचार, स्वास्थ्य, […]

भैलिनी खेल्नेहरु आउँछन् र भाका हाल्न थाल्छन्, ‘हरियो गोबरले लिपेको, लक्ष्मीपूजा पूजा पूजेको ।’ देउसी खेल्नेहरु आउँछन् र भट्याउन थाल्छन्, ‘आहै झिलीमिली झिलिमिली, आहै बत्तीको झिलिमिली ।’ यसबाटै के संकेत मिल्छ भने तिहारमा घर–आँगन सफा गर्ने, सजाउने, दियो–बत्ती बाल्ने, लक्ष्मी पूज्ने । धार्मिक मान्यता छ, औंसीको यो रातमा घरलाई सफासुग्गघर बनाइयो भने, फूलहरुले सजाइयो भने, […]

काठमाडौं । कुनै बेला पर्यटकको आउजाउ भइरहने काठमाडौं उपत्यकाका तीनवटा दरबार क्षेत्रको आसपासमा आफ्नो कला कोर्नेहरू यतिबेला फुर्सदिला छन् । आकर्षक झ्याल ढोका, तोरण र टुँडालहरूमा आफ्नो कला खोप्नेहरूदेखि घरको झ्याल ढोका हुँदै इन्टेरियर डिजाइन गर्नेहरु समेत यतिबेला पुरानो दिनको पर्खाइमा बसिरहेका छन् । समग्रमा कालीगढ र डिजाइनरहरु कोभिडका कारण गरिएको पहिलो चरणको लकडाउन सुरु […]

आदिवासीहरु प्रकृतिका उपासकहरु हुन् । उनीहरुको हरेक गतिविधि पूर्ण रुपमा वातावरणमैत्री हुनेगर्छ । चाहे त्यो नेपाली आदिवासीहरुको होस् या त नेपाल बाहिरका आदिवासीहरु समेत । नेपाली उच्च हिमाली भेगका तामाङ जातिको अधिकांश संस्कारहरु प्रकृतिपूजनसँग जोडिएको छ । केवल तामाङमात्रै होइनन् । हरेक आदिवासीहरुले पुज्ने भगवानहरु प्रकृतिकै अर्काे नामहरु हुन् । नदीलाई भगवान मान्ने हाम्रो संस्कार […]

१८ वर्षसम्म चलचित्रमा स्थापित हुन संघर्ष गर्दाका दिनहरुमा तालिबसाह होशिनीलाई कहिलै लागेको थिएन, कुनै दिन शरणार्थी शिविरमा कहालीलाग्दो संघर्षको कथा कोरिने छ भन्ने । फिल्मी रसरंगको त्यो जीवन बिताएका होशिनीको लागि एउटा नारकीय दु:खको रिहर्सल हुँदैछ ग्रिसको लेसबोस टापुमा । लामै समय चलचित्रमा विभिन्न रोलमा रहेपनि उनलाई यो चलचित्र होइन भन्ने थाहा छ । तर, […]

वालुवाटारको पूर्वी गेटबाट रसियन राजदुतावासबाट केही अगाडि बढेपछि भेटिन्छ, हिमालयन जाभा । हिमालयन जाभालाई दाँया पारेर भित्र मोडिएपछि तपाईं एउटा रेष्टुरेन्टको सम्मुखमा पुग्नुहुनेछ । रेष्टुरेन्ट हो, इलिमेन्ट्स । गजब कुरा सुनाइहालौं, रेष्टुरेन्टको साजसज्जामा आधुनिक र प्राचिन शैलीको आकर्षक समायोजन छ । परम्परागत नेपाली शैलीमा कुँदिएका काठको खम्बा, बार्दली । आवरणमा आधुनिक संरचना । सुरुमा त […]

पछिल्लो समय शहरी क्षेत्रको व्यस्त जीवनशैली, अभ्यास र योगाभ्यासमा आएको कमीका कारण धेरै जना उच्च रक्तचाप जस्ता समस्याहरुबाट गुज्रने गरेका छन् । शहरी क्षेत्रको मुख्य समस्याको रुपमा रहेको वायु प्रदूषणको समस्या आदिका कारणले उच्च रक्तचापका समस्याहरु प्रतिवर्ष बढ्दो मात्रामा रहेको विभिन्न तथ्यांकहरुले देखाएको छ । धुलिखेल अस्पतालको आन्तरिक औषधि विभागको लागि गरिएको अध्ययनले नेपालको साना […]

सामान्यतयाः मोदनाथ प्रश्रितलाई चिन्नेमान्छेमध्ये अधिकांशले उनको मार्क्सवादी चिन्तन र साहित्यमा समेत कम्युनिष्ट विचारधाराको माध्यमबाट चिन्ने गर्छन् । आयुर्वेद विज्ञानका जानकार एवं विचारमा मार्क्सवादी विचार धारा बोक्ने उनी उनी यो दुई पक्षलाई जोड्नको लागि कठिन हुने गरेको सुनाउँछन् । दैनिक योगा र प्राणायामबाट मात्रै आफ्नो जीवनको सुरुवात गर्ने प्रश्रित आफू भगवानलाई अन्धोरुपमा भक्ति गर्ने र सधैं […]

खानपिनको बानीको आधारमा मानिसहरु दुई प्रकारका हुन्छन्, शाकाहारी तथा मांसाहारी । यद्यपि, अचेल एउटा नयाँ शब्द निकै प्रचलनमा छ, भेगन । भेगन आहारमा पूर्ण रुपले केवल फल तथा सब्जिहरु मात्र समावेश हुन्छन् । भेगन डाइटलाई पछ्याउने व्यक्तिहरु दूध तथा दूधबाट बनेका उत्पादनहरु समेत सेवन गर्दैनन् । आज विश्वभरीमा भेगन मानिसहरुको संख्या उल्लेखनिय छ । सेलिब्रेटीहरुकाबीच […]

मस्तिष्काघात पूर्व संकेतहरु बिना नै शरीरमा आक्रमण गर्ने प्राणघातक रोग हो । चिकित्सकहरु मादक पदार्थ सेवनपछि दिमागलाई भार पर्ने काम गर्नाले मस्तिष्काघात जस्ता डरलाग्दा रोगहरु लाग्ने गरेको बताउँछन् । छ दशकभन्दा धेरै चिकित्सा क्षेत्रमा बिताएका डा. दिनेशनाथ गंगोलले पक्षघात र मस्तिष्काघात जस्ता समस्याहरु धुम्रपान र मध्यपानको सेवनपछि दिमागलाई भार पर्ने काम गर्दा हुने बताए । […]

तपाईंंलाई धेरै जाडोको अनुभव हुन्छ भने यसको कारण तपाईंंको स्वास्थसँग सम्बन्धित हुनसक्छ । जाडो मौसममा सबैलाई जाडोको महसुस हुनु स्वभाविक नै हो । तर, यदि यही जाडो तपाईंंको शरीरमा हाबी हुन थाल्यो अथवा तपाईंलाई दिनहुँको काम समेत गर्न नसक्ने गरेर जाडो लाग्छ भने तपाईंंको स्वास्थ स्थिति असामान्य छ भन्ने कुरा बुझ्नुपर्छ । विशेष गरेर तपाईंंको […]

यम पञ्चकको पाँचौं दिन देश तथा विदेशमा भाइटीका मनाउने गरिन्छ । दिदीबहिनीले दाजुभाइको दीर्घायुको कामना गर्दै मनाइने यो पर्वको अन्तिम दिन अर्थात् कात्तिक शुक्ल द्वितीयाको दिन यो पर्व मनाउने गरिन्छ । यो दिनको महत्वलाई बुझाउन विभिन्न किसिमका पौराणिक किंवदन्ती एवं ऐतिहासिक कथाहरु सुन्ने गरिएको छ । एउटा पौराणिक कथा अनुसार परापूर्व कालमा कात्तिक शुक्ल द्वितीयाको […]

गलामा सायपत्री र मखमलीको माला । निधारमा सप्तरंगी टिका । र, शिरमा ढाका टोपी । आहा कति सुहाउँछ ? नेपाली ठाँटमा सजिएका दाजुभाई देख्दा चेलीको मन उमंगित हुँदो हो । ढाका टोपी हाम्रो आफ्नै चिनारी हो । आफ्नो गौरव हो । यो केवल शिर ढाक्ने बस्त्र मात्र होइन । नेपाली समाजमा ढाका टोपीको आफ्नै विशिष्ठ […]

खानपिनका लागि प्रकृतिले हामीलाई अनेकौं परिकारह दिएको छ । ती परिकारहरुमा पनि हामीले विभिन्न स्वाद तयार पारेर आफ्नै किसिमको खाना बनाउने गरेका छौं । एकातिर प्रकृतिले दिएको स्वादलाई जस्ताको त्यस्तै आश्वाधन गर्न हाम्रा केही फलफूलहरु तयार छन् भने कृतिम स्वाद बनाएर पनि यावत किसिमका खानाहरु खाने गरिन्छ । सभ्यताको सुरुवातमा सबै कुराहरु काँचै खाने चलन […]

शरीरमा एक प्रतिशतमात्र पनि पानी कम भयो भने ज्यान जोखिममा पर्न सक्छ । कसरी ? आउनुस् जानकारी लिउँः वैज्ञानिक अनुसन्धानहरुका अनुसार एउटा व्यक्ति खानाबिना एक हप्तासम्म जीवित रहन सक्छ, तर पानीबिना ५ दिनभन्दा बढी जीविन रहन सक्दैन । मानिसको शरीरमा एक प्रतिशत मात्रै पानीको कमी भयो भने उसलाई प्यास लाग्न थाल्छ । ५ प्रतिशतसम्म कमी […]

दशैं आउँदैछ । दशैंमा आफन्त, इष्टमित्र, नातेदार हाम्रो घरमा अतिथि बनेर आइपुग्छन् । यसैगरी हामी पनि मान्यजनको घरमा पाहुना लाग्न पुग्छौं । भ्रमण वर्ष पनि सुरु हुँदैछ, आगमी बर्षदेखि । यसक्रममा पनि हामीले देश-विदेशका आगन्तुकलाई स्वागत गर्नेछौं । किनभने उनीहरु हाम्रा अतिथी हुन् । पाहुना हुन् । त्यसो त नेपाली संस्कृति अनुसार हाम्रालागि सधैंभरी अतिथि […]

दशैं नजिकिँदैछ । सामाजिक सद्भाव र उमंगको यो पर्वसँग विभिन्न सांस्कृतिक, धार्मिक पक्ष जोडिएको छ । दशैं खासगरी असत्यमाथि सत्यको जीत हुन्छ भन्ने प्रतीकात्मक सन्देशसँगै मनाइन्छ । यतिबेला शक्तिकी देवी दुर्गाको पूजा गरिन्छ । दुर्गाले समग्र नारी शक्तिको समेत प्रतिनिधित्व गर्ने धर्मशास्त्रमा उल्लेख पाईन्छ । यसै मेसोमा यहाँ नारीको ९ गुणबारे चर्चा गरिएको छ । […]

रिमाको होमवर्क कपी देखेर उनकी आमाले उनलाई पिटिन् । रिमाको कपीका लगभग सबै पेजमा शिक्षकले पढाइसम्बन्धी गुनासो गरेका थिए । लगभग हरेक विषयको त्यस्तै हालत थियो । त्यही देखेपछि रिमाकी आमा रिसाएकी थिइन् । ‘आजबाट घरभन्दा बाहिर हिँडडुल गर्न बन्द, कोठाभित्रै बसेर पढिराख्ने,’ भन्दै रिमाकी आमा रिसाउँदै आफ्नो काम गर्न थालिन् । रिमा पनि आमाको […]