दक्षिण एशियाली मनसुन फोरमले बैशाखमा यस बर्षको बर्षायाममा सामान्य वा त्योभन्दा कम पानी पर्न सक्ने अनुमान गरेको छ । तर यसको अर्थ यो होइन कि सबै झरी सामान्य हुनेछन् । अतिवृष्टि, खण्डवृष्टि र तिनबाट पैदा हुने पहिरो बाढीका जोखिम उत्तिकै छन् । । पोहोर साल त बर्षा ऋतु राम्रै भयो, खासै सङ्कट परेन । केही […]

नेपालमा गाउँघर घुम्नु मेरो नियमित रुटिनमध्ये एक हो । यस क्रममा हामीले देख्ने दृश्यको वर्णन गरिरहनु पर्दैन । सरकारको अवस्था कस्तो छ, म त्यो एकछिन पछि बताउने छु । तर, खुसीको कुरा, यस्तो कठिन अवस्थामा पनि  आशाका साथ बाँच्ने नेपाली स्वभावको जति प्रशंसा गरे पनि कमै हुन्छ । पहाडी क्षेत्रका कालिकोट, जुम्ला, मुगु र डोल्पाका […]

यो विषय शहीद धर्मभक्त राष्ट्रिय प्रत्यारोपण केन्द्र, भक्तपुरको हो । र, यो टिप्पणी त्यहाँका निर्देशक डा. पुकार श्रेष्ठमाथि केन्द्रित छ । मलाई अप्ठ्यारो यो पनि छ कि म मेरो अत्यन्त पुरानो, आत्मीय र विदेशमा रहँदादेखिको मित्रका बारेमा टिप्पणी गर्दैछु, जो आजसम्म पनि मेरा सहकर्मी नै हुन् । बाध्य भएरमात्रै म यस्तो कुुरा लेख्दैछु । बेलायतमा […]

जेठ १ गते आजकै दिन नेपालको विद्यार्थी आन्दोलनले तत्कालीन पञ्चायती ब्यवस्थाका प्रणेता राजा महेन्द्रलाई मागहरु सम्बोधन गर्न बाध्य पारेर घुँडा टेकाएको ऐतिहासिक दिन हो । आजको दिनलाई विद्यार्थी संगठनहरुले विजय र सफलताको दिवसका रुपमा मनाउने गरेका छन् । आजभन्दा करिव ५ दशकअघि ०१७ सालमा राजा महेन्द्रले राजनीतिक दलमाथि प्रतिवन्ध गरी राजनीतिक अधिकार निलम्वन गरेका वखत […]

वीरगञ्जस्थित भारतीय महावाणिज्य दूतावासले विभिन्न किसिमका छात्रवृत्ति नेपाली विद्यार्थीलाई दिने गर्छ जसमध्ये एक हो, महात्मा गान्धी छात्रवृत्ति । वर्षेनी एसईई परीक्षा उत्तीर्ण गरी उच्च शिक्षा अध्ययन गर्न चाहने विद्यार्थीहरुलाई यो छात्रवृत्ति प्रदान गरिन्छ । महात्मा गान्धी छात्रवृत्तिका लागि आवेदन माग गर्दा प्रकाशन हुने सूचनामा दलित, विपन्न, असहाय, गरिब जस्ता वर्गलाई विशेष प्राथमिकता दिने कुरा उल्लेख […]

देशको राजनीति, दर्शन, सिद्धान्त र संस्कृतिको लागि अहिले कैयौं काला बादलहरु मडारिएका छन् । त्यसका दुईवटा खतरनाक रुपहरु देखापरेका छन् । ती हुन्– हिन्दू अहंकारवाद र क्रिश्चियन साम्राज्यवाद । बेग्लाबेग्लै पक्षबाट कमल थापा र केपी ओलीले यी दुईवटा रुपको नेतृत्व गरिरहेका छन् । केपी ओलीले एसिया प्यासिफिक सम्मेलनको नाममा क्रिश्चियन साम्राज्यवादलाई परेड खेल्ने मौका प्रदान […]

म पहिला खुब लेख्थें । समाजमा विद्यमान विकृति, विसङ्गति अनि पुरुषत्वको अहमलाई शब्दमार्फत उतार्थें । कोरा कागजमा भावना पोख्दा मात्रै पनि निकै आनन्द लाग्ने ! नाटक ‘भजाइना मनोलग’ (vagina monologue) हेरेपछि नाटकले उठाएको विषय र समाजलाई तुलना गर्न मन लाग्यो । लेख्न छोडिसकेको मलाई मेरो कलमले लामो समयपछि घच्घच्याइरह्यो । यस्तो लाग्यो– अब पनि मैले […]

हाई स्कुलदेखि नै बिमाबारे व्यवस्थापन संकायमा पढियो । हरेक परीक्षामा ‘बिमा गर्दा अर्को एकजना इच्छाएको व्यक्ति राख्नुपर्छ’ भनेर पनि लेखें । तर अपसोस व्यवहारमा भने भुसुक्कै बिर्सिहाले छु । र्फम भर्दै जाँदा ‘इच्छाइएको व्यक्तिको नाम/थर’ आउँदा पो झल्याँस्स याद आयो । कसको नाम राखूँ ? दिदीको ? भाइको ? कि बुबाको ? सर्रर सबैको नाम […]

‘बाबुको नाम के हो ?’ मैले मेरो नाम भन्ने बित्तिकै उनी मुसुक्क हाँसिन् । ‘बाबु यति ठूलो भएर पनि नाम भने बच्चुकैलाश ?’ मैले मुस्कुराउँदै भनें ‘हो हजुर मेरो नाम बच्चुकैलाश नै हो ।’ मेरो नामसँग सम्बन्धित यो र यस्ता धेरै कुराहरु सुनेको छु मैले । बिशेष गरी म सानो छँदा नेपालमा मेरो नाउँको बारेमा […]

आजभोलि झाँक्री प्रथा लोप हुँदै गए पनि त्यसका अवयवहरु डिजिटल मिडियामा सहजै भेट्न सकिन्छन्। ढ्याङ्ग्रो ठटाउँदै झाँक्रीले अलाप्ने मन्त्रमा, बोक्सी, कुखुरा तथा परेवा स्पष्टै बुझिएपनि बाँकी शब्द (वा वाक्य) झाँक्री प्रति भरोषा राख्नेले सकारात्मक रुपमै बुझ्ने गर्छन्। खास अर्थ चाहीं सोही झाँक्रीले नै बुझेको होला भन्ने विश्वास गरौँ। अब यो देशको रोग, भोक र गरिबी […]

कुनै सन्ध्याको एक बसाइमा घुम्न जाने कुरा निस्क्यो । मैले नजाने भनें । हक जताएरै रिसाएजस्तो नजरले हेर्दै एकजना दाइले भन्नुभो– ‘के हो के पारा ? बच्चा पाउने आइमाई जस्तो सक्दिनँ भनेर टार्ने । जाउँ खुरुक्क !’ ‘साँच्चै म पाउने भा’छु दाइ’, मैले हल्का मुस्काएँ । ‘सरप्राइज !’ दाइले आँखीभौं उचाल्नुभो । छलफलकै बीचमा रितु […]

अवकाशपछिका दिनहरु सम्झँदा म चकित हुन्छु । सायद, यसबारे मैले पहिले कहिल्यै सोचिनछु । यदि सोचेको भएपनि लाग्थ्यो होला ती दिनहरु रिक्त हुन्छन्, त्यति नै निराशापूर्ण पनि । तर जब मैले सरकारी सेवावाट अवकाश पाएँ, तत्पश्चातका वर्ष दिन भरिपूर्ण पाएँ र त्यतिकै अर्थपूर्ण पनि । अनि मैले आँफू हुनुको अर्थ यिनै दिनहरुमा खोजेँ । त्यसैले […]

विगतदेखि नै धेरै भारतीयहरुले ‘नेपाललाई अंग्रेजहरुले कब्जा गर्न नचाहेको’ भाष्य स्थापित गर्न खोजी आएका छन् । काशिप्रसाद जैसवाल, नगेन्द्रकुमार सिंह, एसडी मुनी हुँदै विवेक विन्द्रासम्मका विद्वानहरु यही लाइनमा छन् । यो क्षेत्रमा अंग्रेजले निल्न नसकेको र आफ्नो सार्वभौमसत्तालाई आजसम्म पूर्णतः अक्षुण राख्न सफल देश नेपाल मात्रै भएको ऐतिहासिक तथ्यलाई भारतीय विद्वानहरुले पचाउन नसकिरहेको देखिन्छ । […]

देशमा दुईतिहाई बहुमतको सरकार छ । तैपनि सरकारले राम्रोसँग काम गर्न किन सकिरहेको छैन ? यो स्थिर सरकार, बहुमतको सरकार वा दुई तिहाईको सरकारबाट केही पनि आश गर्ने अवस्था छैन । यो सरकारले केही गर्न सक्दैन । किनभने, भारतभक्ति र अमेरिका भक्तिको एउटा पराकाष्टा हामीले देखिरहेका छौं । मेरो दृष्टिकोणमा नेपाल बन्न नसक्नु वा सरकारले […]

तराई मधेसका युवाहरू लर्को लागेर वैदेशिक रोजगारीमा जानुको पछाडि एउटै कारण छैन । आर्थिक, सामाजिक तथा राजनीतिक कारणले गर्दा उनीहरू विदेशिन बाध्य छन् । युवामाथि छोटो समयमा बढी पैसा कमाउनुपर्ने सामाजिक दवाव छ । जसले गर्दा ऊ पैसा कमाउन जस्तोसुकै पेशा गर्न बाध्य हुन्छ । युवा वर्गमा देखिएको कतिपय विसंगतिको कारण पनि अत्यधिक दबाव हो […]

विश्व महाशक्ति राष्ट्रहरूमा केही वर्षअगाडि आर्थिक मन्दीका कारण पुँजीवाद संकटमा प¥यो । पुँजीवादीहरूले धमाधम मार्क्सको अर्थशास्त्र पुस्तकका पाना पल्टाउन सुरू गरे । परिणामतः संकटमा पुगेको पुँजीवाद, मार्क्सवादको सहयोगमा पुन जुरूक्क उठ्यो । पुँजीवादीहरू फेरि पनि मार्क्सवादलाई प्रयोग गर्न सफल भए । यसबाट कम्युनिष्ट पार्टीका नेताहरुले गम्भीरतापूर्वक पाठ सिक्न जरूरी देखिन्छ । मार्क्सवाद वैज्ञानिक सिद्धान्त हुँदाहुँदै […]

केही समयअघि झापामा एक बृहत साहित्यिक कार्यक्रमको आयोजना भयो । काठमाडौंका साथै सीमापारी भारतको सिलगुढी, दार्जिलिङ, असम, मिरिकतिरका पनि साहित्यकारको निकै ठूलो झमघट भएको थियो । कार्यक्रममा मैले केही मित्रहरुलाई नमस्कार गर्दै मलाई चिन्नुभयो ? भनेँ । उहाँहरु केही अल्मलिनुभयो । उहाँहरुलाई अप्ठ्यारो पार्न चाहिनँ । यही कारण मैले आफैंले आफ्नो परिचय दिएँ । त्यसमध्येका […]

निर्माण सम्पन्न हुन नपाउँदै कयौं पुल भत्किन्छ । बाटो कालोपत्रे  हुन नपाउदै पिच उप्किन्छ । शक्ति र पहुँचको आधारमा हत्यारा र बलात्कारी हात्तीजस्तो बढेमान हुन्छ , अर्को निमुखाको नाम पोतिन्छ  । यहाँ कमिसन लाखबाट हैन करोड/ अर्ब र खर्बबाट शुरु हुन्छ । सरकारी संस्थान सबै घाटामा (बिधुत प्राधिकरण कुलमान आएपछि बाहेक) चल्छन् तैपनि २-४ अर्ब बोनस फिजारिन्छ । आवश्यकता भन्दा दश […]

सञ्चार माध्यमहरुले आदित्य दाहालका बारेमा जुन सामग्रीहरु प्राथमिकताका साथ प्रकाशन/प्रशारण गरिरहेका छन्, त्यो भविष्यमा उनीहरुका लागि पछुतो हुने निश्चित छ । यो आलेखमा किन पनि त्यसो भनिँदैछ भने केही वर्ष पहिले रामबहादुर बमजनका बारेमा अपत्यारिला समाचारहरु देशका ठूला ब्रोडसिट दैनिकहरुमा प्रकाशन गरिए । रेडियो टेलिभिजनहरुले पनि त्यसैगरी प्रशारण गरे । अनलाइनहरुले पनि प्रकाशन गरे । […]

मेरो प्रत्येक जन्म दिनमा आमा पधेरामा गएर बत्ति बाल्ने गर्थें । अहिलेका जन्म दिनमा तिनै स्मरण मलाई सबैभन्दा प्रिय लाग्छ । किनकी मसँग मेरी आमा हुनुहुन्न । गाउँमा एसएलसी सकेपछि आमाको गुन्युको टालोमा केही माना कोदोको पीठोको पोको पारेर हिँडेको थिएँ । हिँडेको र आमाले जीवनको अन्तिम सास फेर्नुअघि भन्नुभएको थियो, ‘छोरा ! तिमीलाई जीवनमा […]

झन्डै एक वर्ष अगाडि गौशाला  चोकनजिकै एउटा पर्यटक बसले फालेको धुवाँको मुस्लोले एकछिन प्राणै जालाजस्तो भयो। तत्कालै  भिडियो खिचेँ र ‘हेल्लो सरकार’ मा उजुरी गरें। हेल्लो सरकारले उपत्यका ट्राफिक प्रहरीलाई निर्देशित गर्यो । ट्राफिकले पनि म (उजुरीकर्ता) लाई धन्यवाद भन्दै दोषीलाई कारवाही गर्ने आश्वासन दियो। पछि, मैले खबरदारी गर्न बिर्सें, उसले जिम्मेवारी महसुस गर्न बिर्स्यो। आजभोलि त सवारीले फाल्ने धुवाँको विषयलाई लिएर […]